İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu İsrailə ballistik raket hücumu həyata keçirən İranın böyük səhv etdiyini və bunun əvəzini ödəyəcəyini bəyan edib: “İran böyük səhv etdi və bunun əvəzini ödəyəcək. İrandakı rejim bizim özümüzü müdafiə etmək və düşmənlərimizdən qisas almaq əzmini anlamır. Qarşıya qoyduğumuz qaydaya əməl edəcəyik: kim bizə hücum etsə, biz də ona hücum edəcəyik”.
ABŞ prezidenti Co Baydenin milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Ceyk Sallivan İranın zərbələrini əhəmiyyətli eskalasiya adlandırıb və bildirib ki, Tehran ümumilikdə 200-ə yaxın ballistik raket atıb. Ceyk Sallivan Vaşinqtonun Tehrana cavabının sanksiyalardan kənara çıxa biləcəyi ilə bağlı məsələnin qaldırılmasını qanuni adlandırıb. "Tamamilə qanuni məsələdir. Cavab isə israilli həmkarlarımızla danışıqlar və məsləhətləşmələrə əsaslanacaq. Burada sizin qarşınızda dayanaraq cavab verməyim hələ tezdir. Biz bunun hücum olduğunu açıq şəkildə bildirdik. Bunun dəhşətli fəsadları olacaq və biz israillilərlə birlikdə bunun belə olduğuna əmin olmaq üçün işləyəcəyik”. İran hakimiyyəti iddia edir ki, onlar yalnız İsraildəki hərbi hədəflərə hücum ediblər və genişmiqyaslı müharibə istəmirlər. Bundan əvvəl İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu bildirib ki, İsrailə endirilən zərbələr HƏMAS lideri İsmayıl Haniyənin Tehranda öldürülməsinə, həmçinin Beyruta hücum nəticəsində Hizbullah lideri Həsən Nəsrullahın ölümünə cavabdır. İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu xəbərdarlıq edib ki, İsrail cavab verərsə, daha dağıdıcı hücumlarla üzləşəcək. İran prezidenti Məsud Pezeşkian bildirib ki, zərbənin məqsədi İsrailə İranın öz maraqlarını və vətəndaşlarını müdafiə etməyə hazır olduğunu göstərməkdir. Onun sözlərinə görə, İran öz imkanlarının yalnız bir hissəsini nümayiş etdirib və İsrail hakimiyyətini daha da gərginləşməyə qarşı xəbərdar edib. Qeyd edək ki, Yaxın Şərqdə vəziyyət 7 oktyabr 2023-cü ildə kəskin şəkildə pisləşib. Avropa İttifaqı və ABŞ tərəfindən terror təşkilatı kimi tanınan HƏMAS hərəkatı İsrailə qarşı genişmiqyaslı hücum həyata keçirib. Qruplaşma İsrailə böyük raket zərbəsi endirib, onun ərazisinə soxulub və müasir İsrail dövlətinin tarixində ən böyük mülki əhali qırğını həyata keçirib, 1200-ə yaxın insan həlak olub. Yaraqlılar həmçinin 250-yə yaxın şəxsi girov götürərək Qəzza zolağına aparıblar. Girovların bəziləri dəyişdirilib və ya azad edilib, bəziləri isə qətl olunub. İsrail HƏMAS-a müharibə elan etməklə cavab verib . HƏMAS-ın nəzarətində olan ərazilərdə quru əməliyyatı və Qəzza zolağının bombalanması nəticəsində 41,5 mindən çox fələstinli həlak olub. Fələstin yaraqlılarına Livanın radikal şiə “Hizbullah" hərəkatı dəstək verib. “Hizbullah” mütəmadi olaraq Livandan İsrailə atəş açır. 2024-cü ilin sentyabr ayının ikinci yarısında İsrail “Hizbullah”a qarşı önləyici hərbi əməliyyata başlayıb. İsrailin Beyruta endirdiyi hava zərbələri nəticəsində qruplaşmanın bir neçə lideri öldürülüb. Sentyabrın 30-da İsrail Livanın cənubundakı sərhəd bölgəsində “Hizbullah” hədəflərinə qarşı quru əməliyyatına başlayıb. Bu fonda İranın İsrail ərazilərini ikinci dəfə raket atəşinə tutması vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirib və Yaxın Şərqi genişmiqyaslı müharibə astanasına çatdırıb.
Belə bir vaxtda iddialar səslənir ki, İranın nüvə obyektlərinə zərbə endirilməsi İsrailin öz ərazisini qarşı tərəfdən raketlərlə atəşə tutulmasına cavab ola bilər. Britaniyanın “The Economist” nəşri və “Sky News” telekanalı hadisələrin belə ssenarini mümkün hesab edir. “The Economist” yazır: “Əvvəllər İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu ölkənin generallarını İrana zərbənin strateji əhəmiyyətinə inandırmağa çalışsa da, bu, uğursuz alınıb. Amma İranın son zərbələrindən sonra o, generallara belə addımın üstünlüklərinin olduğunu sübut edə bildi”. Nəşr qeyd edir ki, İsrail 20 ildir, İranın nüvə obyektlərinə zərbə endirmək ehtimalına hazırlaşır. İsrail ordusu apreldə İsfahandakı hərbi bazada hava hücumundan müdafiə radarını zədələdikdən sonra İrandakı hədəflərin həssas olduğu təəssüratı yarada bilər. “Sky News” həmçinin hesab edir ki, Netanyahu indi İranın raket hücumundan nüvə obyektlərinə hücum üçün bəhanə kimi istifadə etmək istəyi ilə mübarizə apara bilər və ABŞ-nin dəstəyinə arxalanacaq. Əgər İsrail İslam Respublikası ilə münaqişəni gücləndirsə, Yaxın Şərq ballistik raketlərdən istifadə etməklə müharibə astanasında qala bilər: “İsrail liderləri hiss edə bilərlər ki, indi İranın nüvə təhlükəsini neytrallaşdırmaq üçün ən yaxşı fürsətdir”. İsrail Müdafiə Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi Herzi Halevi bildirir ki, ölkə hərbçiləri İranın kütləvi raket hücumuna cavab vermək üçün münasib vaxt seçəcək, ordunun hücum imkanları sürprizlərlə dolu olacaq. Burada bir məqamı da qeyd edək ki, İranın raket hücumu İsrail ordusunun Livanda quru əməliyyatına başlamasından 24 saat sonra baş verib. İsrail Müdafiə Qüvvələrinin bölmələri ölkədəki “Hizbullah”la mübarizə aparmaq üçün Livan sərhədini keçib. Baş verənlər artıq 1982 və 2006-cı illərdəki münaqişələrə bənzətməklə üçüncü Livan müharibəsi adlandırılır.
Nahid SALAYEV
