Ramin Fərhudi: “İran da onun Ermənistana daxil olmasından narahatdır”
Fransanın koloniyası olan Yeni Kaledoniyada ötən ayda davam edən iğtişaşlar Parisin kanak xalqına qarşı apardığı müstəmləkəçilik siyasətinin nəticəsidir. Yerli əhalinin seçki hüququnun pozulması, əraziyə hərbçilərin göndərilməsi, Fransa polisi və jandarma qüvvələri tərəfindən paytaxt Numeada və ətraf ərazilərdə vəhşiliklərin törədilməsi haqlı narazılıqlar doğurub. İlkin məlumatlara görə, son bir neçə gün ərzində aksiyalarda 150-yə yaxın insan həbs edilib və bir neçə nəfər qətlə yetirilib. Özünü demokratiyanın beşiyi adlandıran bir ölkədə 21-ci əsrdə belə vəhşiliklərin törədilməsi Fransanın dövlət siyasətinin xarakterindən xəbər verir. Amma rəsmi Paris özünü söz və ifadə azadlığının müdafiəçisi kimi təqdim etməsinə baxmayaraq, öz hərəkətləri ilə bağlı müxalif fikirləri riyakarcasına inkar edir. Fransanın yürütdüyü bu siyasət, o cümlədən iqtisadi istismar və siyasi müdaxilə onun müstəmləkəçilik düşüncəsini davam etdirdiyini göstərir. Dünyanın sülhpərvər ictimaiyyəti Fransanın digər ölkələrin resurslarını istismar edən iqtisadi siyasətini, həmin xalqların suverenliyinə xələl gətirən siyasi müdaxiləsini, regionlarda sabitliyi pozan separatçı hərəkatlara dəstək verməsini pisləyir.
Öz ayıbına kor olan Fransanın Cənubi Qafqaza da nüfuz etmək, bölgədə qarşıdurma yaratmaq niyyəti göz qabağındadır. İşğalçı Ermənistana hərbi və siyasi dəstəyini davam etdirən Paris İrəvana yalan vədlər verməklə onu toruna sala bilib. Hətta ermənilər rəsmi Parisin “böyük Ermənistan” yaratmaqda onlara dəstək vədinə də inanıblar. Bu yaxınlarda Fransanın Lyon şəhərinin meri Qriqori Duset Fransada fəaliyyət göstərən Erməni Milli Yaddaş Mərkəzində keçirilən qondarma “erməni soyqırımı” tədbirinə qatılıb. O, tədbirdə erməni atletləri qəbul etməkdən qürur duyduğunu deyib, bunu iki xalq arasında qardaşlığı möhkəmləndirən amil kimi qiymətləndirib.
Dusetin tədbirdən paylaşdığı fotonun fonunda iri ölçüdə saxta “böyük Ermənistan” xəritəsi yer alıb. Xəritədə Azərbaycan, Türkiyə, İran və Gürcüstan əraziləri “tarixi erməni torpağı” kimi təqdim edilib. Merin bu addımı təxribat və ərazi iddiası kimi dəyərləndirilib.
Trend Düşüncə Mərkəzinin və Sharhonline xəbər agentliyinin rəhbəri Ramin Fərhudi (Təbriz) deyib ki, fransızların Rusiyada və Qafqazda olmaq və bu regionda hökmranlıq etmək arzusunun çox böyük tarixi var. Napoleon Bonapart bu işə 1812-ci ildə Rusiyanı işğal etmək həvəsilə başlamış, lakin bu döyüşdə alçaldıcı məğlubiyyətdən sonra Avropaya qayıtmışdır.
1918-1920-ci illərdə almanlar Qara dəniz sahillərində hökmranlıq etmək üçün Gürcüstanı dəstəkləməyə üstünlük verdilər. Fransa isə Ermənistanın geosiyasi mövqeyini anlayaraq bu ölkəni dəstəkləməyi seçdi və həmin gündən bu Cənubi Qafqaz respublikası üçün strateji tərəfdaş olub.
R.Fərhudi qeyd edib ki, 1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Ermənistan, Qarabağ erməniləri rusların hərbi, Fransa kimi ölkələrin siyasi dəstəyinə arxalanaraq Birinci Qarabağ müharibəsində çoxsaylı insan faciələrinə səbəb olublar. Bu cinayətlər o qədər geniş idi ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin köməkçisi – Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyevin sözlərinə görə, İran İslam Respublikasının hərbi qüvvələri Azərbaycan vətəndaşlarını mühasirədən xilas etmək üçün Mil-Muğan bəndinə müsəlman qardaş və bacılarının soyqırımının qarşısını almaq üçün hərbi müdaxilə etməyə məcbur olublar. Sonradan Ermənistanın o zamankı prezidenti iranlıların sizə qarşı hərbi əməliyyatlar keçirib-keçirməməsi ilə bağlı suala cavab olaraq “Mən də xəbər eşitmişəm, amma təsdiq edə bilmirəm” demişdi: “Azərbaycan Respublikası İkinci 44 günlük Qarabağ Müharibəsində (2020) öz ərazisini separatçılardan təmizlədi və İran İslam Respublikası ilə ümumi sərhədlərini bərpa etdikdən sonra Azərbaycan Respublikasının ümumi sərhədində dostluq bayrağını dalğalandırıb. Rusiyanın Qarabağ məsələsinə müdaxiləsi bu bölgənin azad edilməsini ləngitdi, lakin keçən il bir günlük döyüşdə İslam torpağının bu hissəsi də öz vətəninə birləşdirildi ki, Şuşa və Xankəndi məscidləri minarələrindən bir daha haqq çağırışı eşidilsin.
Azərbaycan hökuməti Qarabağın ilkin və tarixi sahibi kimi Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığını qəbul etdiyi halda ermənilərin hüquqlarının dəstəkləndiyini dəfələrlə vurğulasa da, ermənilərin Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı etnik və ekstremal baxışları onların bu təklifi qəbul etməsinə və “öz iradəli köçü” qəbul etməsinə səbəb oldu. Avropa İttifaqı və xüsusilə Fransa sanksiyalar və beynəlxalq təzyiqlər tətbiq etməklə Azərbaycan Respublikası hökumətini bu hərəkətdən çəkindirməyə çalışsalar da, siyasi şərtlər Azərbaycan Respublikasının xeyrinə idi və heç bir təzyiq Azərbaycan hökumətini və xalqını dayandıra bilmədi. Azərbaycan Respublikasında milli iradə ata-baba yurdlarına qayıtmaq idi. Bəs Fransa Cənubi Qafqazda niyə müharibəni alovlandırır?
Qafqazda imicini və mövqeyini itirən Fransa dominantlıq üçün yeni dayaq tapmağa çalışır. Fransızlar Qafqazdakı regional aktorların, xüsusən də Rusiyanın davranışlarına nəzarət etməyə çalışırlar. Rusların Ukrayna ilə müharibəyə cəlb olunması hakimiyyət boşluğunun Qərb hökumətləri tərəfindən doldurulmasına imkan yaradıb. Almanlar da Azərbaycan tərəfinin Xəzər sahillərinə çatmaq və onun neft ehtiyatlarına hakim olmaq istəyini yerinə yetirmək tələblərini təmin etmək üçün Azərbaycan Respublikası ilə Ermənistan arasında sülh danışıqlarında iştirak etmək üçün səylərə başlayıblar, lakin Avropa İttifaqı Ermənistana dəstək verdi.
2023-cü ildə Qarabağın işğaldan azad edilməsindən sonra Azərbaycan Respublikası ilə Ermənistan arasında sülh prosesində Fransanın maneələri artıb və bu, Bakının Parisdən narazılığına səbəb olub”.
R.Fərhudi onu da bildirib ki, təbii ki, Azərbaycan Fransadan narazılığı yeni bir şey deyil. 2022-ci ildə Fransa prezidenti Emmanuel Makronun “France 2” telekanalına müsahibəsində Azərbaycana qarşı ittihamlar səsləndirməsi rəsmi Bakını qəzəbləndirib.
O deyib: “Moskva Azərbaycanın xeyrinə gərginlik yaradır”. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev fransalı həmkarının sözlərini qəbuledilməz, yalan və təxribatçı adlandırıb və bununla da Fransanın Azərbaycan Respublikası ilə Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşdırılması prosesindən geri çəkildiyini bəyan edib. Bu ilin oktyabrında Paris və İrəvan arasında hərbi əməkdaşlıq sazişinin imzalanması da Bakıda narazılıq yaradıb və hökumət Parisin hərəkətini regionda “dağıdıcı fəaliyyət” kimi qiymətləndirib. Fransa hakimiyyəti bu memorandumun müdafiə xarakteri daşıdığını desə də, əsas sual budur ki, nədən və kimə qarşı müdafiə? Azərbaycan Respublikasının hakimiyyət orqanlarının fikrincə, bu ölkənin bütün məqsədlərinin reallaşması ilə müharibə başa çatıb və Ermənistan tərəfi danışıqlar masası arxasına oturmalıdır! Beləliklə, yeni fransız oyunu nə üçündür?!
Təbrizli ekspertin fikrincə, Fransa casusunun Azərbaycan Respublikasının təhlükəsizlik xidməti tərəfindən həbsi onu göstərdi ki, Fransa hökuməti dost qiyafəsində Azərbaycan Respublikasında təxribatçı əməllərini davam etdirir. Təbii ki, bu, fransızların adi davranışıdır. Bakı sənədləri göndərməklə Fransa səfirliyinin iki əməkdaşını arzuolunmaz elementlər kimi müəyyən etdi, lakin məntiqli cavab əvəzinə Paris bunu təkzib etdi və bu iki diplomatı Azərbaycandan qovduqdan sonra əks cavabla Azərbaycan hökumətini təcrid etməyə çalışdı: “Fakt budur ki, müstəmləkəçilik üçün təbii sərvətləri olan inkişaf etməkdə olan ölkələrdə təsir Fransanın alnında biabırçı bir tarixi rekord qoyub və indi Qərbə və onun müttəfiqlərinə qarşı qlobal oyanışın ortaya çıxması ilə bu ərazilərə nəzarət sürüşməkdədir. Fransa artıq Afrikanı itirib və ucuz uran əldə etməkdə çətinlik çəkir və indi Yeni Kaledoniyada vəziyyət qarışıb, bunu Azərbaycanın müdaxiləsi ilə əlaqələndirir.
Fransa, NATO-dakı digər avropalı və amerikalı dostları kimi, beynəlxalq arenada oyun tərzinin dəyişdiyini və hökumətlərin qlobal münasibətlərdə öz hüquqlarını bərpa etdiyini dərk etməlidir.
Fransa Ermənistanı Rusiyanın hərbi və təhlükəsizliyi çətirdən çıxarmağa çox çalışır. Paşinyan hökumətinin süqutunun qarşısını almaq üçün Azərbaycana qarşı silahlandıraraq Rusiya bəndini yarmağı düşünür, lakin bu hərəkətlər nəinki Rusiya və Azərbaycan üçün xoşagələn deyil, hətta İran İslam Respublikası da onların ölkəyə daxil olmasından narahatdır - Qafqaza yerli olmayan aktyorlar və onun sərhədlərinin yaxınlığı. Bu aktyorlar sülh müqaviləsini imzalamaq üçün qələmi ermənilərin əlinə verməkdənsə, onlara silah verməyə çalışırlar. Bu qədər silahın Qafqaza daxil olması onun siyasi gələcəyi üçün heç də uyğun deyil və kiçik coğrafiyası bu qədər silah toplamaq gücünə malik deyil. Qafqazın günəşli səhərlərinin sakitliyini pozan səs-küylü fransız xoruzudur. Qafqazda sülh olması üçün kənar qüvvələrin müdaxiləsi yersizdir”.
Fransanın koloniyası olan Yeni Kaledoniyada ötən ayda davam edən iğtişaşlar Parisin kanak xalqına qarşı apardığı müstəmləkəçilik siyasətinin nəticəsidir. Yerli əhalinin seçki hüququnun pozulması, əraziyə hərbçilərin göndərilməsi, Fransa polisi və jandarma qüvvələri tərəfindən paytaxt Numeada və ətraf ərazilərdə vəhşiliklərin törədilməsi haqlı narazılıqlar doğurub. İlkin məlumatlara görə, son bir neçə gün ərzində aksiyalarda 150-yə yaxın insan həbs edilib və bir neçə nəfər qətlə yetirilib. Özünü demokratiyanın beşiyi adlandıran bir ölkədə 21-ci əsrdə belə vəhşiliklərin törədilməsi Fransanın dövlət siyasətinin xarakterindən xəbər verir. Amma rəsmi Paris özünü söz və ifadə azadlığının müdafiəçisi kimi təqdim etməsinə baxmayaraq, öz hərəkətləri ilə bağlı müxalif fikirləri riyakarcasına inkar edir. Fransanın yürütdüyü bu siyasət, o cümlədən iqtisadi istismar və siyasi müdaxilə onun müstəmləkəçilik düşüncəsini davam etdirdiyini göstərir. Dünyanın sülhpərvər ictimaiyyəti Fransanın digər ölkələrin resurslarını istismar edən iqtisadi siyasətini, həmin xalqların suverenliyinə xələl gətirən siyasi müdaxiləsini, regionlarda sabitliyi pozan separatçı hərəkatlara dəstək verməsini pisləyir.
Öz ayıbına kor olan Fransanın Cənubi Qafqaza da nüfuz etmək, bölgədə qarşıdurma yaratmaq niyyəti göz qabağındadır. İşğalçı Ermənistana hərbi və siyasi dəstəyini davam etdirən Paris İrəvana yalan vədlər verməklə onu toruna sala bilib. Hətta ermənilər rəsmi Parisin “böyük Ermənistan” yaratmaqda onlara dəstək vədinə də inanıblar. Bu yaxınlarda Fransanın Lyon şəhərinin meri Qriqori Duset Fransada fəaliyyət göstərən Erməni Milli Yaddaş Mərkəzində keçirilən qondarma “erməni soyqırımı” tədbirinə qatılıb. O, tədbirdə erməni atletləri qəbul etməkdən qürur duyduğunu deyib, bunu iki xalq arasında qardaşlığı möhkəmləndirən amil kimi qiymətləndirib.
Dusetin tədbirdən paylaşdığı fotonun fonunda iri ölçüdə saxta “böyük Ermənistan” xəritəsi yer alıb. Xəritədə Azərbaycan, Türkiyə, İran və Gürcüstan əraziləri “tarixi erməni torpağı” kimi təqdim edilib. Merin bu addımı təxribat və ərazi iddiası kimi dəyərləndirilib.
Trend Düşüncə Mərkəzinin və Sharhonline xəbər agentliyinin rəhbəri Ramin Fərhudi (Təbriz) deyib ki, fransızların Rusiyada və Qafqazda olmaq və bu regionda hökmranlıq etmək arzusunun çox böyük tarixi var. Napoleon Bonapart bu işə 1812-ci ildə Rusiyanı işğal etmək həvəsilə başlamış, lakin bu döyüşdə alçaldıcı məğlubiyyətdən sonra Avropaya qayıtmışdır.
1918-1920-ci illərdə almanlar Qara dəniz sahillərində hökmranlıq etmək üçün Gürcüstanı dəstəkləməyə üstünlük verdilər. Fransa isə Ermənistanın geosiyasi mövqeyini anlayaraq bu ölkəni dəstəkləməyi seçdi və həmin gündən bu Cənubi Qafqaz respublikası üçün strateji tərəfdaş olub.
R.Fərhudi qeyd edib ki, 1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Ermənistan, Qarabağ erməniləri rusların hərbi, Fransa kimi ölkələrin siyasi dəstəyinə arxalanaraq Birinci Qarabağ müharibəsində çoxsaylı insan faciələrinə səbəb olublar. Bu cinayətlər o qədər geniş idi ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin köməkçisi – Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyevin sözlərinə görə, İran İslam Respublikasının hərbi qüvvələri Azərbaycan vətəndaşlarını mühasirədən xilas etmək üçün Mil-Muğan bəndinə müsəlman qardaş və bacılarının soyqırımının qarşısını almaq üçün hərbi müdaxilə etməyə məcbur olublar. Sonradan Ermənistanın o zamankı prezidenti iranlıların sizə qarşı hərbi əməliyyatlar keçirib-keçirməməsi ilə bağlı suala cavab olaraq “Mən də xəbər eşitmişəm, amma təsdiq edə bilmirəm” demişdi: “Azərbaycan Respublikası İkinci 44 günlük Qarabağ Müharibəsində (2020) öz ərazisini separatçılardan təmizlədi və İran İslam Respublikası ilə ümumi sərhədlərini bərpa etdikdən sonra Azərbaycan Respublikasının ümumi sərhədində dostluq bayrağını dalğalandırıb. Rusiyanın Qarabağ məsələsinə müdaxiləsi bu bölgənin azad edilməsini ləngitdi, lakin keçən il bir günlük döyüşdə İslam torpağının bu hissəsi də öz vətəninə birləşdirildi ki, Şuşa və Xankəndi məscidləri minarələrindən bir daha haqq çağırışı eşidilsin.
Azərbaycan hökuməti Qarabağın ilkin və tarixi sahibi kimi Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığını qəbul etdiyi halda ermənilərin hüquqlarının dəstəkləndiyini dəfələrlə vurğulasa da, ermənilərin Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı etnik və ekstremal baxışları onların bu təklifi qəbul etməsinə və “öz iradəli köçü” qəbul etməsinə səbəb oldu. Avropa İttifaqı və xüsusilə Fransa sanksiyalar və beynəlxalq təzyiqlər tətbiq etməklə Azərbaycan Respublikası hökumətini bu hərəkətdən çəkindirməyə çalışsalar da, siyasi şərtlər Azərbaycan Respublikasının xeyrinə idi və heç bir təzyiq Azərbaycan hökumətini və xalqını dayandıra bilmədi. Azərbaycan Respublikasında milli iradə ata-baba yurdlarına qayıtmaq idi. Bəs Fransa Cənubi Qafqazda niyə müharibəni alovlandırır?
Qafqazda imicini və mövqeyini itirən Fransa dominantlıq üçün yeni dayaq tapmağa çalışır. Fransızlar Qafqazdakı regional aktorların, xüsusən də Rusiyanın davranışlarına nəzarət etməyə çalışırlar. Rusların Ukrayna ilə müharibəyə cəlb olunması hakimiyyət boşluğunun Qərb hökumətləri tərəfindən doldurulmasına imkan yaradıb. Almanlar da Azərbaycan tərəfinin Xəzər sahillərinə çatmaq və onun neft ehtiyatlarına hakim olmaq istəyini yerinə yetirmək tələblərini təmin etmək üçün Azərbaycan Respublikası ilə Ermənistan arasında sülh danışıqlarında iştirak etmək üçün səylərə başlayıblar, lakin Avropa İttifaqı Ermənistana dəstək verdi.
2023-cü ildə Qarabağın işğaldan azad edilməsindən sonra Azərbaycan Respublikası ilə Ermənistan arasında sülh prosesində Fransanın maneələri artıb və bu, Bakının Parisdən narazılığına səbəb olub”.
R.Fərhudi onu da bildirib ki, təbii ki, Azərbaycan Fransadan narazılığı yeni bir şey deyil. 2022-ci ildə Fransa prezidenti Emmanuel Makronun “France 2” telekanalına müsahibəsində Azərbaycana qarşı ittihamlar səsləndirməsi rəsmi Bakını qəzəbləndirib.
O deyib: “Moskva Azərbaycanın xeyrinə gərginlik yaradır”. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev fransalı həmkarının sözlərini qəbuledilməz, yalan və təxribatçı adlandırıb və bununla da Fransanın Azərbaycan Respublikası ilə Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşdırılması prosesindən geri çəkildiyini bəyan edib. Bu ilin oktyabrında Paris və İrəvan arasında hərbi əməkdaşlıq sazişinin imzalanması da Bakıda narazılıq yaradıb və hökumət Parisin hərəkətini regionda “dağıdıcı fəaliyyət” kimi qiymətləndirib. Fransa hakimiyyəti bu memorandumun müdafiə xarakteri daşıdığını desə də, əsas sual budur ki, nədən və kimə qarşı müdafiə? Azərbaycan Respublikasının hakimiyyət orqanlarının fikrincə, bu ölkənin bütün məqsədlərinin reallaşması ilə müharibə başa çatıb və Ermənistan tərəfi danışıqlar masası arxasına oturmalıdır! Beləliklə, yeni fransız oyunu nə üçündür?!
Təbrizli ekspertin fikrincə, Fransa casusunun Azərbaycan Respublikasının təhlükəsizlik xidməti tərəfindən həbsi onu göstərdi ki, Fransa hökuməti dost qiyafəsində Azərbaycan Respublikasında təxribatçı əməllərini davam etdirir. Təbii ki, bu, fransızların adi davranışıdır. Bakı sənədləri göndərməklə Fransa səfirliyinin iki əməkdaşını arzuolunmaz elementlər kimi müəyyən etdi, lakin məntiqli cavab əvəzinə Paris bunu təkzib etdi və bu iki diplomatı Azərbaycandan qovduqdan sonra əks cavabla Azərbaycan hökumətini təcrid etməyə çalışdı: “Fakt budur ki, müstəmləkəçilik üçün təbii sərvətləri olan inkişaf etməkdə olan ölkələrdə təsir Fransanın alnında biabırçı bir tarixi rekord qoyub və indi Qərbə və onun müttəfiqlərinə qarşı qlobal oyanışın ortaya çıxması ilə bu ərazilərə nəzarət sürüşməkdədir. Fransa artıq Afrikanı itirib və ucuz uran əldə etməkdə çətinlik çəkir və indi Yeni Kaledoniyada vəziyyət qarışıb, bunu Azərbaycanın müdaxiləsi ilə əlaqələndirir.
Fransa, NATO-dakı digər avropalı və amerikalı dostları kimi, beynəlxalq arenada oyun tərzinin dəyişdiyini və hökumətlərin qlobal münasibətlərdə öz hüquqlarını bərpa etdiyini dərk etməlidir.
Fransa Ermənistanı Rusiyanın hərbi və təhlükəsizliyi çətirdən çıxarmağa çox çalışır. Paşinyan hökumətinin süqutunun qarşısını almaq üçün Azərbaycana qarşı silahlandıraraq Rusiya bəndini yarmağı düşünür, lakin bu hərəkətlər nəinki Rusiya və Azərbaycan üçün xoşagələn deyil, hətta İran İslam Respublikası da onların ölkəyə daxil olmasından narahatdır - Qafqaza yerli olmayan aktyorlar və onun sərhədlərinin yaxınlığı. Bu aktyorlar sülh müqaviləsini imzalamaq üçün qələmi ermənilərin əlinə verməkdənsə, onlara silah verməyə çalışırlar. Bu qədər silahın Qafqaza daxil olması onun siyasi gələcəyi üçün heç də uyğun deyil və kiçik coğrafiyası bu qədər silah toplamaq gücünə malik deyil. Qafqazın günəşli səhərlərinin sakitliyini pozan səs-küylü fransız xoruzudur. Qafqazda sülh olması üçün kənar qüvvələrin müdaxiləsi yersizdir”.
