İyunun 3-dən ölkəmizdə elektrik və qazpaylayıcı şəbəkələrə qoşulma xidmətləri üzrə yeni tariflərin tətbiqinə başlanacaq. Bu barədə qərar Tarif (qiymət) Şurasının növbəti iclasında qəbul olunub. İclasda elektrik və qazpaylayıcı şəbəkəyə qoşulma xidmətləri üzrə ödənişlərin məbləğləri də müəyyənləşdirilib. Qurumdan verilən məlumata görə, bu qərar energetika və iqtisadiyyat nazirliklərinin, Dövlət Neft Şirkəti və “Azərişıq” ASC-nin təklifləri əsasında qəbul edilib.
Tarif Şurasının qərarına əsasən, Azərbaycanda elektrik şəbəkəsinə qoşulma üzrə ödəniş məbləğləri 1 fazlı təchizat üzrə 10 kilovatadək 40 manat, 1 fazlı təchizat üzrə 10 kilovatdan yuxarı 60 manat, 3 fazlı təchizat və aşağı gərginlik üzrə 293 manat, orta gərginlik üzrə 170 manat olacaq. Qərarda qeyd olunur ki, 3 fazlı və yuxarı güc qoşulmalarında şəbəkənin gücləndirilməsi ilə əlaqədar əlavə tələblər aradan qaldırıldığı üçün sahibkarlıq subyektləri yalnız tarifə uyğun ödənişlər edəcək. Bu da şəbəkənin gücləndirilməsi ilə bağlı sahibkarların xərclərini aradan qaldırmaqla ümumi xərclərinin azalmasına səbəb olacaq.
Yeni tənzimləməyə əsasən məişət abonentləri üzrə 1 fazlı təchizatda qoşulma tələb olunan gücdən asılı olaraq 1 kilovatdan da başlaya bilər. Bu halda tələb olunan güc 3 kilovatadək olduqda xərc enir, 4 kilovat olduqda xərc sabit qalır, 5 kilovat və ondan artıq olduqda isə xərc artır. Xatırladaq ki, tələb olunan gücdən asılı olmayaraq əhali üzrə bu vaxta qədər xərc 160 manat təşkil edirdi. Hazırda əhali isteklakçılarında 1 fazlı təchizat sxemi üzrə 5 kilovatadək qoşulmalar 97,4 faiz təşkil edir ki, bu da böyük istehlakçı qruplarının xərclərindəki azalmanın əhatə dairəsini göstərir.
Tarif Şurasının məlumatında qeyd olunur ki, yeni ödəmə məbləğlərinə əsasən ticarət, ictimai iaşə, məişət və digər növ xidmət obyektlərində 1 fazlı təchizat sxemi üzrə aşağı güc qoşulmalarının (20 kilovat daxil) ödəniş məbləğləri 60-76 faiz azalır. 3 fazlı və tələb olunan güc 20 kilovatdan 50 kilovatadək olduqda elektrik şəbəkəsinə qoşulma xidmətləri üzrə ödəniləcək məbləğ də azalır. Tələb olunan güc 50 kilovatdan 200 kilovatadək olduqda isə məbləğ artır.
Tarif Şurasının iclasında qazpaylayıcı şəbəkəyə qoşulma üzrə ödəniş məbləğləri də müəyyənlədirilərək müvafiq qərar qəbul olunub. Belə ki, ərazi planlaşdırılması sənədləri təsdiq edilmiş yerlərdə layihə smeta sənədlərinin hazırlanması da daxil olmaqla məişət qaz qurğularının (ümumi qaz sərfiyyatı 10 kubmetr-saat olan) düz xətt üzrə 100 metr məsafədə yerləşən şəbəkəyə texnoloji və fiziki qoşulma xidməti üzrə birlikdə 271 manat müəyyən edilib. Ərazi planlaşdırılması sənədləri təsdiq edilməyən yerlərdə isə tikinti obyektlərinin şəbəkəyə fiziki qoşulma xidməti üzrə 160 manat ödəniş tələb olunacaq.
Məlumatda, həmçinin bildirilir ki, yeni tənzimləmələrə qədər qazpaylayıcı şəbəkəyə qoşulma işləri istehlakçılarla podratçılar arasında razılaşmaya uyğun qiymətlə həyata keçirilirdi. Yəni, tənzimləmədən əvvəl istehlakçılara şəbəkəyə qoşulmaq üçün müxtəlif podratçılar tərəfindən fərqli qiymətlər təklif olunurdusa, artıq tənzimləmədən sonra vahid və optimal qiymətlər müəyyənləşdirilib.
Yeri gəlmişkən, hazırda ölkə üzrə illik qoşulmaların 99 faizi məişət qaz qurğuları təşkil edir ki, bunun da 96 faizi əhali abonentlərinə aiddir. Beləliklə, mütləq çoxluqda istehlakçıların qazpaylayıcı şəbəkəyə qoşulması prosesi optimallaşdırılıb və bu sahədə xərclərin azalmasına imkan yaranıb. Lakin ərazi planlaşdırılması sənədləri təsdiq edilməyən ərazilərdə və sənaye qaz qurğularının qazpaylayıcı şəbəkəyə qoşulması ilə bağlı tikinti obyektləri tənzimlənmiş tariflərlə yalnız fiziki qoşulmaya görə ödəniş edəcəklər.
Beləliklə, Tarif Şurasının yeni qərarına əsasən, mütləq çoxluqda istehlakçıların qazpaylayıcı şəbəkəyə qoşulması prosesi optimallaşdırılıb və bu sahədə xərclərin azalmasına imkan yaranıb. “Lakin ərazi planlaşdırılması sənədləri təsdiq edilməyən ərazilərdə və sənaye qaz qurğularının qazpaylayıcı şəbəkəyə qoşulması ilə bağlı tikinti obyektləri tənzimlənmiş tariflərlə yalnız fiziki qoşulmaya görə ödəniş edəcəklər. Qoşulma ilə əlaqədar digər işlər, yəni, layihə smeta sənədlərinin hazırlanması, tikinti obyektindən qoşulma nöqtəsinə kimi olan hissədə işlərin görülməsi tənzimlənmədiyi üçün icraçı ilə bağlanmış müqavilələr əsasında sifarişçinin vəsaiti hesabına həyata keçiriləcəkdir”, – deyə Tarif Şurasının məlumatında qeyd olunur.
Xatırladaq ki, son zamanlar istehlakçıların elektrik və qazpaylayıcı şəbəkələrə qoşulması ilə bağlı müəyyən çətinliklər, qeyri-müəyyənliklər müşahidə olunurdu. Xüsusən də yerlərdə podratçıların sifarişçilərə münasibətində fərqli yanaşmalara, qiymət diktəsinə və sui-istifadə hallarına yol verilir, bu sahədə qeyri-şəffaflıq hökm sürürdü. Əksər hallarda isə əhali istehlakçıları bu sahədə qiymətlərin yüksək olmasından narazılıqlarını bildirirdilər. Bu səbəbdən də istər elektrik, istərsə də qazpaylayıcı şəbəkələrə qoşulma ilə bağlı neqativ təsirlərin aradan qaldırılması üçün yeni mexanizmin tətbiqinə ehtiyac var idi. Tarif Şurasının məlumatına görə, yeni tənzimləmələrə qədər qazpaylayıcı şəbəkəyə qoşulma işləri istehlakçılarla podratçılar arasında razılaşmaya uyğun qiymətlə həyata keçirilirdi. Yəni, tənzimləmədən əvvəl istehlakçılara şəbəkəyə qoşulmaq üçün müxtəlif podratçılar tərəfindən fərqli qiymətlər təklif olunurdusa, artıq tənzimləmədən sonra vahid və optimal qiymətlər müəyyənləşib.
Ekspertlər qazpaylayıcı və elektrik şəbəkələrinə qoşulma ilə bağlı ödənişlərin məbləğində edilən mövcud dəyişikliyi təqdirəlayiq hesab edirlər. Onların fikrincə, əvvəlki məqamlarda bir çox istiqamətlər üzrə podratçı təşkilatlarla istehlakçılar arasında tam fərqli yanaşmalar müşahidə edilirdi və müəyyən hallarda podratçılar daha yuxarı qiymətləri tələb şəklində qoyurdular. Yeni mexanizm isə proseslərin diferensial formada, individual olaraq tənzimlənməsinə imkan verir. Ekspertlər, həmçinin deyirlər ki, elektrik və təbii qaza qoşulma ilə bağlı həyata keçirilən yeni tənzimləmələr bu sahədə şəffaflığı artıracaq, istehlakçıların keyfiyyətli xidmətlərdən faydalanmaqla vaxt və xərclərinin optimallaşdırılmasına imkan yaradacaq, enerji təchizatı müəssisələrinin dayanıqlı və keyfiyyətli xidmət göstərməsinə töhfə verəcək. Bununla yanaşı, elektrik və qazpaylayıcı şəbəkələrə qoşulma qiymətlərinin müəyyənləşdirilməsi aşağı təbəqədən olan daha həssas qrupların xərclərinin azalmasına xidmət edəcək.
Mirbağır YAQUBZADƏ
XQ
