Dağıstanda silahlı insidentlə bağlı ilk xəbərlər bazar günü saat 18:00 radələrində yayılmağa başladı. Həmin vaxt Dərbənddə naməlum şəxslər avtomat silahlarla Lenin küçəsində yerləşən Müqəddəs Məryəm şəfaəti pravoslav kilsəsinə hücum ediblər. Hücum zamanı kilsədə “Müqəddəs Üçlüyün” şərəfinə mərasim gedirmiş.
Şahidlərin sözlərinə görə, yaraqlılar içəri girərək, yalnız qaz tapançası ilə silahlanmış mühafizəçi Mixaili güllələyiblər, daha sonra isə 66 yaşlı prospektiv Nikolay Kotelnikova bıçaqla hücum ediblər. Kahinin boğazı kəsilib. Dərbənddə yaraqlıların digər hədəfi yerli sinaqoq olub: o, yandırılıb və alov tez bir zamanda bütün binanı bürüyüb. Təxminən eyni vaxtda Mahaçqalada Yermoşkina küçəsində yol polisi postuna hücum edilib - bir polis həlak olub, daha altısı yaralanıb. Bundan sonra Dərbənd və Mahaçqala polisi yaraqlıların axtarışına və məhv edilməsinə başlayıb. Buna görə də bir sıra Telegram kanallarında dinc insanların yaraqlıların girovuna çevrildiyi barədə məlumatlar yayıldı, lakin sonradan bu məlumat Respublika Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən təkzib edildi. Saat 22:00 radələrində Dağıstan Müftiliyi doqquz nəfərin terror aktlarının qurbanı olduğunu, onlardan yeddisinin hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları olduğu barədə məlumat yaydı . Ehtimal ki, ölən iki mülki şəxs arxpriest Nikolay Kotelnikov və Müqəddəs Məryəmin Şəfaət Kilsəsinin mühafizəçisidir.
Daha sonra, saat 22:30-da Rusiya Daxili İşlər Nazirliyi ölənlərdən birinin polis şöbəsinin rəisi olduğunu bildirdi - o, Dərbənddə terrorçularla atışma zamanı aldığı ağır yaradan ölüb. Dağıstan Müftiliyi həmçinin bildirib ki, “amansızlığı ilə dəhşət saçan ” cinayətlər zamanı 25 nəfər yaralanıb. Gecə saatlarında Dağıstanın rəhbəri Sergey Melikov terror aktının qurbanları ilə bağlı yeni məlumatlar təqdim edib: bu məlumata görə, 15-dən çox polis əməkdaşı, eləcə də bir neçə mülki şəxs həlak olub.. Bunun ardınca internetdə 19 yaralının siyahısı ortaya çıxdı: Mahaçqalada üç mülki şəxs və 12 hüquq-mühafizə orqanı əməkdaşı müxtəlif dərəcəli, Dərbənddə isə ikisi xəstəxanaya yerləşdirmə tələb olunmayan dörd mülki şəxs, həmçinin iki təhlükəsizlik işçisi yaralanıb.
Sosial şəbəkələrdə hadisə ilə bağlı videolar sürətlə yayılmağa başladı və bu ərəfədə Dağıstanda antiterror əməliyyatı rejimi tətbiq edildi. Bu barədə məlumatı Milli Antiterror Komitəsi yaydı. Öz növbəsində, Rusiya İstintaq Komitəsi respublikada baş vermiş silahlı hücumlardan sonra Rusiya Federasiyası Cinayət Məcəlləsinin 205-ci maddəsi (“Terror aktı”) ilə cinayət işi açıldığını elan etdi. Bu arada Dağıstan Respublikasının Daxili İşlər Nazirliyi bəyan edib ki, Mahaçqalada hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları 3-ü qohum olmaqla, 4 silahlını məhv ediblər. Dağıstanın rəhbəri Sergey Melikov da Dağıstanda keçirilən antiterror əməliyyatı zamanı 6 yaraqlının məhv edildiyini açıqlayıb. Mahaçqalada məhv edilən yaraqlılar arasında Dağıstanın Serqokalinski rayonunun rəhbəri Maqomed Ömərovun oğulları Osman və Adil Ömərovlar, həmçinin onun qardaşı oğlu da var. Bu xəbərlər ortaya çıxandan dərhal sonra Ömərov istefa verib. Bundan sonra polis Ömərovu saxlamaq üçün Serqokalı kəndinə gedib. Kəndin mərkəzindəki meydanda hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşlarının olduğu avtomobil naməlum şəxslər tərəfindən atəşə tutulub, polislərdən biri yaralanıb. Lakin bu hadisəyə baxmayaraq, Ömərov hələ də saxlanılmayıb. Qanlı hadisələrin aktiv fazası səngiyən kimi ortaya müxtəlif ekspert rəyləri çıxdı. Əsasən o qeyd olunurdu ki, hücumların arxasında beynəlxalq terrorçular dayana bilər. Təhlükəsizlik rəsmiləri hücumların əvvəlcədən planlaşdırıldığını ehtimal edirlər.
Qeyd olunur ki, pravoslav kilsələrinə hücumlar əsas pravoslav bayramı olan Müqəddəs Üçlük Gününə təsadüf edib. Məlumdur ki, Dərbənd və Mahaçqalaya hücum edən xarici silahlardan, o cümlədən AR-15 tüfəngindən istifadə ediblər. Bu tüfəngin bir çox modifikasiyası var, həm də pis bir reputasiyası var, çünki bu silahlar məhz kütləvi qırğınlar üçün seçilir. Qeyd edək ki, Dağıstanda baş verən bu hücumlar son 12 ildə Respublikada baş verən ilk ciddi terror aktıdır. Bundan əvvəl oxşar hadisə 2012-ci ilin mayında Mahaçqalada baş vermişdi. Polis postunda baş verən iki partlayış nəticəsində 13 nəfər ölüb, 120-dən çox insan yaralmışdı.
Mənbələrin sözlərinə görə, Rusiyanın cənubunda artan dini ekstremizm problemi beynəlxalq terrorçu hərəkatlarının güclənməsi ilə bağlıdır. Ukrayna ilə müharibə diqqəti daxili təhlükəsizlik məsələlərindən yayındırıb, mürəkkəb beynəlxalq vəziyyət isə vəziyyəti daha da gərginləşdirib. Xatırlayırsınızsa bir müddət əvvəl Rusiya mediasında belə xəbərlərə rast gəlindi ki, Dağıstanda terrorçuluğun “yatmış hüceyrələri” aktivləşməyə başlayır, lakin bunun fonunda hüquq-mühafizə orqanlarının profilaktik iş üçün kifayət qədər gücü yoxdur. “Dağıstanda törədilən terror aktlarının üslubu İŞİD-in hərəkətlərini xatırladır” – Bunu şərqşünas və Rusiya Beynəlxalq Əlaqələr Şurasının (RİAC) eksperti Kirill Semenov deyib. Semyonovun sözlərinə görə, İŞİD son vaxtlar yenidən fəallaşıb - məsələn, bu yaxınlarda Konqoda xristianlara qarşı terror aktları həyata keçirilib. “Ola bilsin ki, Dağıstana hücumlarda da İŞİD terrorçularının əli var: onlar öz hərəkətləri ilə Rusiya cəmiyyətində sabitliyi pozmağa cəhd edə bilərlər”. Eyni zamanda Semenov bu hücumlarda Ukrayna xüsusi xidmət orqanlarının iştirakını da istisna etməyib. Ekspertin fikrincə, ümumiyyətlə, Dağıstan hakimiyyətin yol verdiyi çatışmazlıqlar və çoxsaylı səhvlər səbəbindən respublika çoxdan kifayət qədər qaynar nöqtəyə çevrilib.
Bu arada, Dağıstanın “Rəsuldan soruş” Teleqram kanalı məlumat yayıb ki, Dərbənddəki sinaqoqa hücum edənlər onun qapılarında yazı qoyublar - orada boya ilə 2:120 və 8:39 rəqəmləri yazılıb. Kirill Semenov qeyd edib ki, Quranın ikinci surəsinin 120-ci ayəsində xristian və yəhudilərin İslam dininə münasibətindən bəhs olunur . Səkkizinci surənin 39-cu ayəsində müşriklərlə döyüşə çağırırlar. Bu surə Peyğəmbərin dövründə müsəlmanlarla Məkkəli müşriklərin qarşıdurması dövrünə təsadüf edir, lakin cihad tərəfdarları tərəfindən daha geniş şəkildə şərh olunur - qeyri-müsəlmanlarla və hətta şərik olmayan müsəlmanlarla müharibəyə çağırış kimi təqdim olunur. Kirill Semenovun sözlərinə görə, bu gün Rusiyanın bir çox bədxahları dağıstanlıları dövlət əleyhinə hərəkətlərə açıq şəkildə “təhrik edirlər”. Ona görə də yerli hakimiyyət orqanları bütün dindarlar arasında hörmət qazanan şəxsləri gündəmə gətirməlidir - o zaman regionda vəziyyət dəyişə bilər, deyə o hesab edir. Dağıstanda törədilən ikiqat terror aktının dolayı səbəbi kimi regional hakimiyyət orqanlarının silsilə səhvləri də göstərilir.
Ekspertlər hesab edirlər ki, radikal ideyaları təbliğ edən istənilən şəxsə potensial terrorçu kimi yanaşılmaq lazımdır. “Dağıstanda radikalizmin yayılmasına qarşı mübarizə tədbirlərini gücləndirmək lazımdır, əks halda böyük və müntəzəm problemlər yarana bilər” deyə ekspertlər həyacan təbili çalırlar. Yeri gəlmişkən, məhv edilən yaraqlılardan birinin 28 yaşlı MMA döyüşçüsü Hacımurad Kagirov olduğu üzə çıxıb. Bu barədə Dağıstanın ictimai səhifələri məlumat yayıb. Kagirov Dağıstanın Serqokalinski rayonundandır, sərbəst güləş üzrə idman ustasıdır. Kagirov karyerası ərzində iki MMA döyüşü keçirib və hər ikisində qalib gəlib. 2021-ci ildə Kagirov Ultimate Fighting Championship (UFC)-də keçmiş çempion Həbib Nurməhəmmədovun atası Abdulmanap Nurməhəmmədov adına döyüş sənəti məktəbini təmsil edib.
ElcanMissiya.Az
