Nazirin açıqlaması Ermənistanı çətin duruma düşürdü - Hamısı oyun imiş... 

Qərbin riyakarlığına dair daha bir faktın üstü açılıb. Rusiyalı nazirin açıqlaması reallığı üzə çıxarıb. Belə ki, Rusiya Federasiyasının iqtisadiyyat naziri Maksim Reşetnikovun sözlərinə görə, Avrasiya İttifaqında 9 illik üzvlük dövründə Ermənistanın İttifaqla ticarət dövriyyəsi 6 dəfə, ixracı isə 9 dəfə artıb. Bu, əsasən, Rusiya ilə ticarət əlaqələrinin güclənməsi ilə izah olunur. Ticarət dövriyyəsinin bu dərəcədə artması Ermənistanın iqtisadiyyatında Rusiya ilə sıx əlaqələrin necə mühüm rol oynadığını göstərir. 2023-cü ilin sonunda Ermənistanda Rusiyanın həyata keçirdiyi 60 iri biznes layihəsi icra olunmaqda idi ki, bu da Ermənistanın ümumi daxili məhsulunun (ÜDM) əhəmiyyətli bir hissəsinin Rusiyanın təsiri altında formalaşdığını göstərir.

Açıqlamadan belə başa düşülür ki, Ermənistan özünü Rusiyadan uzaqlaşan ölkə kimi göstərsə də, əslində reallıq tam fərqlidir. Göründüyü kimi Nikol Paşinyan Rusiya ilə tərəfdaşlıqdan, xüsusilə də Avrasiya İqtisadi Birliyindən aşkar şəkildə yararlanır.

2021-ci ildən sonra Ukrayna müharibəsi və Rusiya üzərinə qoyulan sanksiyalar nəticəsində Ermənistanın Rusiyaya olan ticarət əlaqələri daha da güclənib. Qərb ölkələri Ermənistana sanksiya tətbiq etməkdən çəkinmiş və hətta onu Rusiyadan uzaqlaşan bir ölkə kimi təqdim etməyə çalışmışlar, bu isə Ermənistan üçün strateji üstünlük yaradıb. Lakin rəqəmlər bu görüntünün əksini göstərir: 2023-cü ildə Ermənistanın Rusiyaya paralel ixrac etdiyi malların dəyəri 2,5 milyard dolları keçib. Bu ixracın əsas hissəsini yüksək texnologiya, avtomobil sənayesi və məişət texnikası məhsulları təşkil etmişdir ki, bunlar da Qərbin Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalara məruz qalan sektorlar idi. Ermənistan, beləliklə, sanksiyalardan yan keçərək bu sektorlar üzrə ticarət əlaqələrini artıraraq əhəmiyyətli bir iqtisadi qazanc əldə edib.

Qərb ölkələrinin Ermənistanın bu fəaliyyətinə göz yumması, siyasi riyakarlığın açıq göstəricisidir. Ermənistanın paralel ixrac vasitəsilə Rusiyaya sanksiyaya məruz qalmış mallar göndərməsi beynəlxalq hüququ pozsa da, Qərb ölkələri bu fəaliyyətə qarşı hər hansı bir cəza tətbiq etməkdən çəkindilər. Bunun yerinə, Ermənistan Qərb tərəfindən "Rusiyadan uzaqlaşan" bir ölkə kimi təqdim edilir. Ermənistana qarşı sanksiya tətbiq olunmaması, Qərbin ikili standartlarının bariz nümunəsidir. Ermənistan isə bu vəziyyətdən faydalanaraq həm Rusiyayla iqtisadi əməkdaşlığını davam etdirir, həm də Qərbdən əlavə maliyyə dəstəyi almağa davam edir.

Rusiya- Ermənistan iqtisadi əlaqələri

Rusiya və Ermənistan arasında iqtisadi əlaqələr uzun illərdir dərin və qarşılıqlı asılılıq üzərində qurulub. Rusiya, Ermənistanın ən böyük ticarət tərəfdaşı və investisiya mənbəyidir. İki ölkə arasındakı ticarət dövriyyəsi xüsusilə 2020-ci illərdə artmış və 2023-cü ilə qədər 5,1 milyard ABŞ dollarına çatmışdır. Ticarət əlaqələrinin əsas sahələrini enerji, metal, kənd təsərrüfatı məhsulları və avtomobil sektoru təşkil edir.

Rusiyanın Ermənistana iqtisadi təsiri təkcə ticarət dövriyyəsi ilə məhdudlaşmır. Ermənistanın enerji sektorunun böyük bir hissəsi Rusiyanın nəzarətindədir, xüsusilə də "Gazprom" və "Rosatom" kimi Rusiya şirkətləri ölkənin təbii qaz və nüvə enerjisi infrastrukturunda mühüm rol oynayır. Bundan əlavə, Ermənistanın nəqliyyat və infrastruktur sektorlarında da Rusiyanın güclü iştirakı mövcuddur.

2022-ci ildən sonra Ukrayna müharibəsi və Qərbin Rusiyaya tətbiq etdiyi sanksiyalar fonunda Ermənistanın Rusiyayla iqtisadi əlaqələri daha da intensivləşmişdir. Ermənistanın Rusiya ilə paralel ixrac yolu ilə yüksək texnologiya və avtomobil sənayesi məhsullarını ötürməsi bu əlaqələrin bir hissəsidir. Qərbin Ermənistana sanksiyalar tətbiq etməməsi isə ölkəyə strateji üstünlük qazandırmışdır.

Ermənistan üçün Rusiyadan gələn maliyyə dəstəyi, investisiyalar və işçi miqrantlarının pul köçürmələri ölkənin iqtisadi sabitliyi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ermənistanda Rusiyadan gələn miqrantların köçürmələri ümumi daxili məhsulun (ÜDM) əhəmiyyətli hissəsini təşkil edir, bu da iki ölkə arasındakı iqtisadi əlaqələrin dərinliyini göstərir.

2023-cü ildə Ermənistanla Rusiya arasındakı ticarət dövriyyəsi təxminən 5,1 milyard ABŞ dollarına çataraq əvvəlki illə müqayisədə 70%-dən çox artmışdır. Bu ticarət dövriyyəsinin böyük hissəsi enerji, metal, kənd təsərrüfatı məhsulları və avtomobil sənayesindəki əməliyyatlardan formalaşır, bu sektorlar hər iki ölkə üçün iqtisadi əməkdaşlığın əsas dayaqlarıdır. Ermənistan, həmçinin, Qərbin Rusiyaya tətbiq etdiyi sanksiyalardan yan keçərək, sanksiya mallarını paralel ixrac vasitəsilə Rusiyaya ötürməklə yüksək qazanc əldə edir. Beləliklə, Rusiya və Ermənistan arasında iqtisadi əlaqələr strateji əməkdaşlıq səviyyəsindədir və hər iki ölkə üçün böyük əhəmiyyət daşıyır.

Qərbin ikili standartları

Qərbin Azərbaycan-Ermənistan məsələsindəki siyasəti uzun müddətdir ikili standartlar kimi qiymətləndirilir. Bu ikiüzlü siyasət, xüsusilə Ermənistanla bağlı daha yumşaq yanaşma və Azərbaycanın maraqlarının kifayət qədər müdafiə olunmaması ilə özünü göstərir.

Birinci növbədə, Ermənistanın beynəlxalq hüquqa zidd addımlarına, xüsusən də Azərbaycanın ərazilərini uzun müddət işğal altında saxlamasına baxmayaraq, Qərb ölkələri Ermənistana qarşı ciddi tədbirlər görməməkdədir. BMT Təhlükəsizlik Şurasının Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təsdiqləyən bir neçə qətnaməsinə rəğmən, Ermənistan bu işğala son vermək üçün təzyiqə məruz qalmamışdır. Bunun əksinə olaraq, Azərbaycan öz torpaqlarını azad edərkən bir çox Qərb ölkəsi balanslı mövqe tutmaq əvəzinə, Ermənistanın mövqeyini daha çox dəstəkləyən bəyanatlar səsləndirmişdir.

Qərbin Ermənistana qarşı münasibətində humanitar səbəblər ön plana çıxarılsa da, geosiyasi maraqların daha çox rol oynadığı aydın olur. Ermənistanın Rusiyanın təsir dairəsində olmasına baxmayaraq, Qərb ölkələri onu "Rusiyadan uzaqlaşan" və ya "demokratik inkişaf yolunda" olan bir ölkə kimi təqdim etməyə çalışır. Bu yanaşma Ermənistana müəyyən güzəştlərin edilməsinə səbəb olmuşdur, halbuki Azərbaycanla bağlı məsələlərdə daha sərt mövqelər və insan haqları problemlərinin qabardılması müşahidə edilir.

Bununla yanaşı, Azərbaycanın Avropa üçün enerji resursları baxımından strateji tərəfdaş olmasına və xüsusilə Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi vasitəsilə Qərbin enerji təhlükəsizliyinə töhfə verməsinə baxmayaraq, bəzi Qərb ölkələri Ermənistanın mövqeyini dəstəkləyən addımlar atmışdır. Azərbaycanın işğaldan azad etdiyi ərazilərdəki yenidənqurma prosesinə və mina təmizləmə işlərinə Qərbin kifayət qədər dəstək göstərməməsi də ikili standartların başqa bir göstəricisidir.

Qərbin Azərbaycan-Ermənistan məsələsindəki siyasəti balanssız və ikili standartlara əsaslanan bir yanaşma kimi qiymətləndirilir. Bu siyasət, regionda sülhün və sabitliyin qurulmasına mane olur və hər iki ölkə arasında mövcud problemlərin həllini çətinləşdirir./Milli.Az