Siçovul təhlükəsi - Bioloq yeni hepatit növünə yoluxma ehtimalından danışdı

İspaniyada 40 nəfər siçovul hepatiti ilə xəstələnib. Onun elmi adı Rocahepevirus rattidir. Elm adamlarının dediyi kimi, insanlarda yaranan kovid pandemiyasından sağ çıxan kimi, indi yeni bir bəla siçovullardan gəlməkdədir.

Aztibb.az “Arqumentı i Faktı” nəşrinə istinadən yeni virusun nə qədər təhlükəli olduğunu və ona necə yoluxa biləcəyiniz barədə xəbər verir.

Siçovul hepatiti haradan gəldi?

Corc Meyson Universitetinin Sistem Biologiyası Məktəbinin professoru Anşa Baranova virusun o qədər də yeni olmadığını bildirib.

Siçovulların hepatiti 2010-cu ildə Almaniyada aşkar edilib. Ancaq insanların yoluxacağı bilinmədiyi üçün heç kim bununla məşğul olmayıb. İnsanda ilk belə hal 2018-ci ildə Honq Konqda aşkar edilib. Qaraciyər transplantasiyasından sonra immunosupressiv dərman qəbul edən xəstə yoluxub. O, antiviral dərmanla uğurla müalicə olunub. Bundan sonra Çində daha 16 siçovul hepatiti aşkarlanıb. Bundan əlavə, 2022-ci ildə İspaniyada siçovul hepatiti diaqnozu qoyulan üç xəstə haqda məlumat yayılıb. Bir xəstə dünyasını dəyişib, baxmayaraq ki, əsas səbəb xərçəng idi, görünür, virus da ölümə səbəb olub.

Yeri gəlmişkən, siçovulların E hepatitinə bənzər insan E hepatiti kəskin xəstəliyə səbəb olur, lakin, bir qayda olaraq, əvvəllər sağlam insanda bir müddət sonra öz-özünə keçir. Yaxın Şərq ölkələrində xroniki olanlar da daxil olmaqla, Hepatit E-nin kifayət qədər çox halına rast gəlinir.

Siçovulların üçdə birində hepatit var

Niyə birdən-birə bu qədər siçovul hepatitlə xəstələnir? Hekayə belədir. İspan alimləri hepatit diaqnozu ilə xəstəxanaya yerləşdirilən 250 nəfəri müayinə ediblər. Hər kəsdə qaraciyərin viral zədələnməsinin aşkar əlamətləri olub - gözlərin və ya dərinin saralmış sklerası, qaraciyər fermentlərinin yüksək olması. Amma hepatit A, B, C, D, E virusları ilə bağlı bütün analizlər mənfi olub. Bununla belə, hepatit E ilə bəzi oxşarlıqlar da var idi. qeyd edək ki, siçovulların hepatiti insan E hepatitinə bənzəyir. Sonra alimlər yeni test aparıblar və məlum olub ki, 40 xəstə (yəni az qala 15%, bu da çoxdur) siçovul E hepatiti olub.

Alimlər bütün xəstələrin toxunulmazlığının aşağı düşməməsi və immunitet sistemini boğan dərmanlar qəbul etmələri ilə təşvişə düşüb. Yəni virus tam immun-sağlam insana da yoluxa bilər. Buna görə də tədqiqatçıların növbəti sualı belə olub ki, neçə siçovul hepatitdən əziyyət çəkir və infeksiya necə baş verir?

"Alimlər İspaniyanın müxtəlif yerlərində min siçovul tutublar. Onların 30% -ə hepatit E diaqnozu qoyulub, yəni bu, ümumi bir siçovul xəstəliyidir.

Necə və harada yoluxa bilərsiniz?

Bəs adi həyatda insan siçovullardan necə yoluxa bilər?

Bioloq bildirib ki, iki mümkün variant var. Siçovullar virusu nəcis və sidiklə ifraz edir, onların hissəcikləri, məsələn, quruyanda, hava ilə yayıla və insanlara yoluxa bilər və ya qida və suya daxil ola bilər. İkinci variant isə odur ki, ara ev sahibi, siçovulların hepatitinə yoluxan və sonra insanlara yoluxduran bir heyvan var. İspan alimləri belə bir ara ev sahibinin donuz ola biləcəyini irəli sürüblər.Bu heyvanların yetişdirildiyi 5 ferma müayinə edilib və əsasən bir fermada donuzların 11 faizində siçovul hepatiti aşkarlanıb.

Virusun donuz ətindən keçib-keçmədiyi hələ məlum deyil. İnsandan insana yoluxma ehtimalı azdır, çünki əks halda xəstələrin sayı əhəmiyyətli dərəcədə artacaq. Əsas odur ki, yalnız İspaniyada yoluxa biləcəyinizi düşünməyin, çünki əvvəllər virus Almaniyada, xəstə insanlar isə Çində tapılmışdı. Amma başqa ölkələrdə hələ ki, heç bir araşdırma aparılmayıb, bu o demək deyil ki, orada infeksiya yoxdur.

İspaniya siçovullar üçünekologiyası baxımından digər ölkələrdən fərqlənmir, ona görə də bütün Avropa ölkələrində belə olduğunu düşünə bilər. Təəssüf ki, insanlar siçovullarsız yaşaya bilmirlər.Bunlar sivilizasiyanı çox sevən heyvanlardır.

Alimlər həmçinin əmindirlər ki, bu gün aşkar edilən hepatit virusları - A, B, C, D, E təbiətdə mövcud olanların hamısı deyil. Məsələn, hətta balıqlarda da hepatit ola bilər. Bu ehtimalı istisna etmək olmaz. Yaşayarıq görərik.