Norveç 15 yaşdan kiçik uşaqların sosial mediadan istifadəsinin qarşısını almaq üçün ciddi şəkildə çalışır. Skandinaviya ölkəsi digər ölkələrlə müqayisədə sosial mediadan daha uzaqdır və hazırda 13 yaşından kiçik uşaqların sosial mediadan istifadə etməsi qadağandır. Amma gözlənildiyi kimi, indiki məhdudiyyət o qədər də yaxşı işləmir və bu, daha əhatəli qanunun nə dərəcədə faydalı olacağı sualını yaradır.
Qaynarinfo xəbər verir ki, Norveçin baş naziri Yonas Qar Styore ölkənin məşhur tabloid qəzetlərindən biri olan VG-yə verdiyi açıqlamada yeni tənzimləmənin həqiqətən çətin sınaq olacağını bildirib.
Baş nazir buna baxmayaraq, bunu mənəvi imperativ kimi qiymətləndirərək, texnoloji nəhənglərin kiçik uşaqların beyni üçün yarışdığı barədə xəbərdarlıq edib.
Əksər sosial media şirkətləri öz platformalarında 13 yaşdan yuxarı istifadəçilərə icazə verir. “Meta”nın qlobal məsələlər üzrə rəhbəri Nik Kleq sentyabr ayında Londonun “Chatham House” beyin mərkəzində çıxışında bu məsələyə toxunmuşdu. O, “Facebook”, “Instagram”, “Messenger”, “WhatsApp” və “Threads” kimi “Meta” məhsullarından istifadənin gənclərin böyük əksəriyyəti üçün müsbət olduğunu bildirib.
“Meta”nın hər hansı qadağalara əməl edib-etməyəcəyini soruşduqda, Kleq belə qadağaların və məhdudiyyətlərin tətbiqinin çətin olacağını deyib.
ABŞ-da 14 əyalət baş prokurorunun açdığı iddialarla üzləşən “TikTok” məhsullarının uşaqlara zərər verdiyi iddialarını rədd edir və onların gördüyü təhlükəsizlik tədbirlərini bəyan edir.
X-in baş direktori İlon Mask və “Snapchat”ın baş direktoru Evan Spiegel bu tənzimləmələri ümumi mənada dəstəkləyir, lakin qadağalarla bağlı dəqiq mövqe nümayiş etdirmirlər. Məsələn, Spiegel iyul ayında ABŞ Senatında qəbul edilmiş Uşaqların Onlayn Təhlükəsizliyi Aktını dəstəklədiyini bildirib.
Norveçin yeni qaydaları 2018-ci ildə qəbul edilən və 13 yaşdan kiçik uşaqların sosial mediadan istifadəsini qadağan edən fərdi məlumatlar qanununu genişləndirəcək. Norveçin Uşaq və Ailələr Nazirliyinin sözçüsü “Business Insider”ə bildirib ki, qanun 2025-ci ildə qüvvəyə minə bilər. Norveçin məlumatları göstərir ki, hazırkı qadağan geniş şəkildə pozulur.
Rəqəmlər təəccüblüdür: Norveç Media Təşkilatının avqust ayı hesablamalarına görə, 9 yaşlı uşaqların 53 faizi, 10 yaşlıların 58 faizi və 11 yaşlıların 72 faizi sosial mediadan istifadə edir. Məlumatlar Norveçdə 122 məktəbdə 3212 uşaq və 2545 valideynin iştirak etdiyi sorğuya əsaslanır.
Norveçin uşaq və ailə naziri Kjersti Toppe VG-yə verdiyi açıqlamada qanunun valideynlərə uşaqlarını məhdudlaşdırmağa kömək edəcəyinə ümid etdiyini bildirib: “Ümid edirik ki, qanun valideynlərə yox demələri üçün təhlükəsizlik verəcək. Biz bilirik ki, bir çox insanlar həqiqətən yox demək istəyirlər, amma bacara bilməyəcəklərini hiss edirlər”.
Norveç hökumətinin sözçüsü “Business Insider”ə bildirib ki, onlar yaş yoxlaması ilə qaydaları tətbiq etməyi düşünürlər, lakin ilk növbədə sanksiyalar tətbiq etmədən qadağanı həyata keçirəcəklər: “Uşaqları qorumaq valideynlər, texnologiya sektoru və dövlət orqanları arasında ortaq məsuliyyətdir”.
Lakin bu təşəbbüsü tənqid edənlər deyirlər ki, sosial media qaydalarını hökumət deyil, valideynlər müəyyən etməlidir. Süni intellekt üzrə ekspert, Osloda yerləşən “Too Easy” texnologiya şirkətinin müəllifi və baş direktoru Tomas Anglero deyir ki, norveçlilər çox güman qaydalara məhəl qoymayacaqlar.
Anglero bildirib ki, Osloda ailələr uşaqlarının idman komandalarını əlaqələndirmək və ya sadəcə söhbət etmək üçün sosial mediadan istifadə edirlər: “Bu qanun adi ailənin fəaliyyətini dayandırır və hamı üçün xaos yaradır. Bəli, uşaqları qorumaq lazımdır, amma daha yaxşı valideynlik texnologiyanı qadağan etməkdən daha yaxşı bir həll olardı. Problem texnologiya deyil, mədəniyyətdir. Norveçin sosial sistemi işləyir, amma valideynlər valideyn olmalı və övladlarını böyütməlidirlər, hökumət yox”.
“Verifymy” onlayn təhlükəsizlik provayderinin tənzimləmə işləri üzrə rəhbəri Lina Qazal deyir ki, Norveç qadağanın effektiv olması üçün ağıllı hərəkət etməlidir. Onun fikrincə, hökumət güclü bir sistem yaratmalıdır ki, uşaqlar təsirsiz ola biləcək nəzarətləri asanlıqla keçə bilməsinlər. Bu üsullardan biri hesabın açılması və giriş prosesləri üçün şəxsiyyət vəsiqəsinin fotoşəkili ilə yoxlama tələbidir. Qazal həmçinin vurğulayır ki, e-poçt vasitəsilə yaş təxmini və ya sifətin tanınması ilə yaş hesablanması, daha az narahat edən iki üsuldan istifadə edilə bilər: “Əgər bu hüququ əldə etsələr, daha təhlükəsiz və yaşa uyğun onlayn mühitlər yaratmağı hədəfləyən digər ölkələr üçün güclü model yaradacaqlar”.
Bununla belə, digər ölkələr də oxşar ideyaları nəzərdən keçirir. “The Guardian” yazır ki, Avstraliyanın baş naziri Entoni Albanese 16 yaşından kiçik uşaqlar üçün sosial media qadağası üzərində işləyir. Fransa isə fərqli yanaşma nümayiş etdirir və 15 yaşdan kiçik uşaqlar üçün məktəblərdə mobil telefonlara qadağa qoymağa çalışır.
