Son illərdə fast food istehlakı və piylənmənin artması bir çox xərçəng növlərinin, xüsusilə kolon xərçənginin yaranmasında rol oynayır. Mütəxəssislər 50 yaşdan aşağı xərçəng hadisələrinin artdığını açıqlayıb və kritik xəbərdarlıqlar ediblər.
Xərçəng əsasən ətraf mühit faktorları, qidalanma və həyat tərzi ilə əlaqədar yaranır. Necmettin Erbakan Universiteti (YDÜ) Tibb Fakültəsi Tibbi Onkologiya Fundamental elm sahəsi Müəllim Prof. Dr. Mehmet Artaç, “Erkən yaşlarda, xüsusilə 50 yaşın altında müşahidə olunan xərçəng halları son vaxtlar bütün dünyada olduğu kimi mərkəzimizdə də artıb. Təbii ki, bu, aktual məsələdir, araşdırma predmeti bütün dünyadadır. Bunun altında yatan səbəblər xüsusilə son 30-40 ildə həyat tərzindəki dəyişikliklər, fast food tərzi qidalanma, hava çirkliliyi, su və ətraf mühitdəki zəhərli maddələrin piylənməyə səbəb olmasıdır. Xüsusilə piylənmə, əlbəttə ki, ölkəmiz üçün böyük problemdir. Piylənmə təkcə 50 yaşdan yuxarılarda deyil, 50 yaşdan aşağılarda və hətta uşaqlarda da böyük problemdir. “Xüsusilə erkən yaşlarda və 50 yaşdan aşağı olanlarda piylənmənin bir çox xərçəng növlərinin, xüsusilə kolon xərçənginin yaranmasında rol oynaya biləcəyi deyilir.
Obezitenin xərçəngə səbəb ola biləcək zərərlərini sıralayan Müəllim Prof. Dr. Mehmet Artaç, “Bəzi böyümə hormonları piylənmə ilə artır. Bu böyümə hormonları günahkar ola bilər. Xərçəngin böyüməsinə də səbəb olduğu üçün insulin müqaviməti də yarana bilər. Qidalanma vərdişləri, hazır yeməklər, fast food tərzi qidalanma da bağırsaq florasına təsir edir. Mikrobiota dediyimiz bağırsaq florasına da təsir edir. Bağırsaq florasının bu dəyişməsi, mikrobiotanın müxtəlifliyinin azalması immunitet sistemini də zəiflədir. “Təbii ki, immun sistemi zəiflədikdə xərçəngə tutulmaq çox asandır.
Vətəndaşları xərçəng taraması mövzusunda xəbərdar edən Prof. Dr. Artaç, “Bizim xəstələrə və hər kəsə “40 yaşından əvvəl rutin müayinə proqramlarına gedin” deməyimiz uyğun deyil. Bununla belə, xüsusilə ailə tarixçəsi olanlar, yəni 50 yaşdan aşağı olanlar və ya birinci dərəcəli qohumlarında xərçəng xəstəliyi olanlar, bu yaşda xərçəng müayinəsi üçün mütəxəssisə müraciət etməkdən faydalana bilər. 40 və ya ölkəmizdə xərçəng müayinələrinin aparıldığı KETEM kimi Səhiyyə Nazirliyinin nəzarətində olan xərçəng müayinə mərkəzlərinə də müraciət edə bilərlər. Döş xərçəngində 50 yaşdan sonra mamoqrafiya ilə qiymətləndirmək lazımdır. Hər bir sağlam qadın özünü müayinə və ya klinik müayinədən də keçə bilər. “Yenə həmin şəxsin hər hansı bir şübhəsi varsa və ya ailə anamnezi varsa, bu ailə tarixçəsinə uyğun olaraq zərurət yaranarsa, mütəxəssislə məsləhətləşərək 20-30 yaş arasında skrininq proqramları edilə bilər.
Mənbə İHA
