Son 12 ayın müşahidələri tarixdə ən isti ay olduğunu göstərib. Hər ay alimlər getdikcə daha çox yeni istilik rekordları qeydə alırlar. Nəticə etibarı ilə alimlər dünyanı vurmaq üzrə olan növbəti isti dalğasının nəticələrindən bir az daha narahat olurlar.
Sfera.az bildirir ki, tədqiqatçılar günvurmasının orqanizmi necə məhv etdiyi, tədricən orqan çatışmazlığına səbəb olduğu barədə açıqlama veriblər.
Tədqiqatçıların fikrincə, insan orqanizmi həyati funksiyaları yerinə yetirə bilən dar bir temperatur diapazonuna malikdir. Bu, təxminən 37°C-37,8 °C arasında dəyişir. Nəticə etibarı ilə alimlər gün vurmasının necə baş verdiyini və onun bədənimizi tədricən məhv edərək orqanların bir-bir sıradan çıxmasına səbəb olduğunu xatırlatmağı vacib hesab edirlər.
İndiana Universiteti İctimai Sağlamlıq İnstitutunun professoru Dr. Zaxari Şladerin sözlərinə görə, günvurmaya səbəb olan "hadisələr toplusu" tərləmə, sürətli ürək döyüntüsü və susuzlama da daxil olmaqla, həddindən artıq istiyə məruz qaldıqdan bir neçə saniyə sonra başlayır.
Cəmi 5-10 dəqiqə ərzində istilik qanı beyin kimi vacib həyati orqanlardan uzaqlaşdırır, çaşqınlıq, başgicəllənmə və huşun itirilməsinə səbəb olur. Həm də, cəmi 15 dəqiqədən sonra bədənimiz tamamilə isti vurmağa keçə bilər, o zaman orqanizm funksiyalarının tamamilə itirilməsi baş verir.
Alimlər adi bir insanın qızmar istiyə çıxdığı andan bədənində baş verənləri ətraflı təsvir ediblər.
1 dəqiqə
Çölə çıxdıqdan sonra bir neçə saniyə ərzində günəş şüaları açıq dəriyə dəyir və siz tərləməyə başlayırsınız. Tərləmə bir növ bədənin özünü soyutma üsuludur. Bədən yüksək temperatur hiss etdikdə, hipotalamus (beynin temperaturu tənzimləyən hissəsi) dəri vəzilərinə tər ifraz etməsini bildirir.
Tər əsasən sudan ibarət mayedir, lakin tərkibində az miqdarda nəmləndirici duz da var ki, bu da orqanizmin istiliyi bədəndən çəkməsinə və dəri üzərində buxarlanarkən onu sərinləməsinə səbəb olur.
Ancaq yüksək rütubət bu prosesi çətinləşdirir və həddindən artıq yüksək temperaturda çöldə olmaq bədənimizin öhdəsindən gələ biləcəyindən daha çox maye itirməyimizə səbəb olur.
2 dəqiqə
İsti kifayət qədər güclüdürsə, tərin dəridən buxarlanması üçün iki dəqiqə kifayətdir. Təəssüf ki, bədənimiz sərinləmək üçün kifayət qədər tər istehsal edə bilmir; Nəticədə, insan orqanizmi damarların açıldığı və dəriyə qan axınının artdığı vazodilatasiya adlı bir prosesə başlayır.
Nyu Cersi Hackensack Meridian Bayshore Tibb Mərkəzinin təcili tibbi yardım şöbəsinin rəhbəri Dr. Kristi Siontza görə, bədən özünü soyutmaq üçün qanı yenidən paylamağa başlayır. Bu, tərləməni bir neçə dəqiqə daha uzada bilər, bundan sonra isə tərləmə ümumiyyətlə dayanır.
5-10 dəqiqə
5-10 dəqiqədən sonra dəriyə yönləndirilən qan axını digər həyati orqanlardan, məsələn, ürəkdən çıxarıldığı üçün ürək daha sürətli döyünməyə başlayır. Qan təzyiqi kəskin şəkildə aşağı düşür və ürək daha çox işləməli olur.
Eyni zamanda, beynimiz qandan ac qalır ki, bu da başgicəllənmə, çaşqınlıq və huşu itirmə ilə nəticələnə bilər. Qanın həyati orqanlardan boşaldılması prosesi vazokonstriksiya adlanır. Bu, günvurmaya çevrilə bilən prosesə təkan verir.
10-15 dəqiqə
Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzlərinin məlumatları göstərir ki, bir şəxs aşağıdakılar üçün lazımi addımlar atmasa, gün vurması baş verir:
Çoxlu su qəbulu;
elektrolitlərin doldurulması;
günəşdən qaçmaq;
fiziki fəaliyyətdən çəkinmək.
Su və idman içkiləri tərləmə nəticəsində itirilən mayeləri doldurmağa kömək edir.
Bu addımlar atılmazsa, qan və oksigen bağırsaqlardan sovrula bilər. Normalda bağırsaqlarda qalan toksinlər və bakteriyalar daha sonra çıxıb qan dövranına daxil olur və ağ qan hüceyrələrini aktivləşdirir. Ağ qan hüceyrələri çirkləndiriciyə hücum etdikdə qan laxtaları əmələ gəlir və bu, orqan çatışmazlığı riskini sürətlə artırır.
30+ dəqiqə
Bu dövrdə bədən funksiyalarının tamamilə itirilməsi baş verir və daxili bədən istiliyi 41,1 ° C-ə çatır. Sonra sepsis ilə müqayisə edilə bilən bir an gəlir. Bütün bunlar bütün insan orqanlarının tədricən çökməsinə səbəb ola bilər.
Alimlər orqanların sıradan çıxma ardıcıllığını bilmirlər, lakin dərhal həkimə müraciət etməyi tövsiyə edirlər. Bundan əlavə, xəstə rabdomiyoliz, əzələ parçalanması və ölümlə qarşılaşa bilər.
60 dəqiqə
İstilik vurmasından əziyyət çəkən şəxsə təcili tibbi müdaxilə edilirsə, dərhal həmin şəxsi sərinləmək üçün işə başlamaq lazımdır. Həkimlər bunun üçün soyuducu ədyal və soyuducu duzlu məhlullardan istifadə edirlər. Buz paketləri də qasıq və qoltuqaltı kimi əsas nahiyələrə tətbiq olunur.
Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, insan orqanizminin gün vurmasından sağalması 1-2 gün çəkə bilir.
Aynil
