Prezident İlham Əliyev İtaliyada Beynəlxalq Çernobbio Forumunda çıxış edib - Yenilənib
Sentyabrın6-daAzərbaycanRespublikasınınPrezidentiİlhamƏliyev“Dünya,Avropavəİtaliyahaqqındabilgilər”mövzusunahəsrolunmuşBeynəlxalqÇernobbioForumunda“YenigeosiyasişəraitdəAzərbaycanınrolu”adlısessiyadaçıxışedib...
APAxəbərverirki,tədbiriniştirakçılarınınsalamlayanmoderatordedi:
-Hərkəsibumötəbərforumdasalamlayıram.PrezidentMatarellaçıxışındaAvropanunroluvəonunqlobalkontekstdəəhəmiyyətindəndanışdı.İcazənizləbizimhörmətliilkçıxışçımızasözverim.AzərbaycanRespublikasınınPrezidenticənabİlhamƏliyevölkəsininbussenariyəuyğunolaraqhansımövqedəolduğubarədədanışacaq.Zati-alilərisözSizindir.
Dövlətimizinbaşçısısessiyadaçıxışetdi.
PrezidentİlhamƏliyevinçıxışı
-Hörmətlixanımlarvəcənablar.
Əvvəlcədəvətəgörətəşkilatçılaratəşəkkürümübildirməkistəyirəm.Mənikincidəfədirki,ÇernobioForumundaiştirakedirəmvəikiiləvvəlburadakıiştirakımlabağlıxoştəəssüratlarımvar.Birdahadəvətəgörətəşəkküredirəm.
MənburayaRomadangəldim.DünənmənimPrezidentMatarellailəgörüşümoldu.O,busəhərburadadagözəlnitqləçıxışetdi.Dünən,həmçininmənimBaşnazirMeloniilədəgörüşümoldu.Görüşlərvəmüzakirələrzamanıbizbirdahaikitərəflimünasibətlərimizinstratejixarakterinitəsdiqetdik.UzunillərərzindəAzərbaycanvəİtaliyastratejitərəfdaşlarkimifəaliyyətgöstərirlər.Müvafiqbəyannamətəqribən10iləvvəlqəbuledilib.Biziməməkdaşlığımızbirçoxsahəniəhatəedir.Bizimmüntəzəmsiyasitəmaslarımızvar.Bu,2020-ciildənbərimənimİtaliyaya3-cüsəfərimdir.PrezidentMatarella2018-ciildəAzərbaycanasəfəretmişdir.Yüksəksəviyyəlisiyasitəmaslarımızbizimyaxınsiyasitərəfdaşolduğumuzunümayişetdirir.
Bizimticarətəməkdaşlığımızolduqcafəaldır.İtaliyaAzərbaycanındünyadabirnömrəliticarəttərəfdaşıdır.Ötənilbizimticarətdövriyyəmiz16milyardABŞdollarınayaxınolub.Bizartımüçünpotensialıyalnızenerjisektorundadeyil,digərsahələrdədəgörürük.Azərbaycanİtaliyanınbirnömrəlineftvəikinciənböyükqaztəchizatçısıdır.Budabiziməməkdaşlığımızınvacibhissəsidir.
Bugünenerjitəchizatıonuaydınşəkildənümayişetdirirki,enerjitəhlükəsizliyimillitəhlükəsizliyinayrılmazparçasıdır.Azərbaycandanİtaliyayadəkuzanan,CənubQazDəhliziadlanan3500kilometrlikinteqrasiyaedilmişborukəmərisistemibugün10ölkəninenerjitəhlükəsizliyinitəminedir.Hazırda10ölkəAzərbaycandanqazalırvəonlardan7-siAvropaİttifaqınınüzvüdür.BusəbəbdənAvropaKomissiyasıAzərbaycanıümum-Avropaqaztəchizatçısıvəetibarlıtərəfdaşadlandırır.
Qeydetdiyimkimi,borukəmərininbaşlanğıcıAzərbaycandadırvəİtaliyayaqədəruzanır.AncaqmarşrutboyumövcudolanəlavələrvəinterkonnektorlarsayəsindəbukəmərgenişAvropavəAvrasiyaçoğrafiyasınıəhatəedir.Buradadaartımüçüngüclüpotensialvar.BugünbizənazıüçAvropaölkəsiiləqaztəchizatınadairdanışıqlaraparırıq.
Bizimikitərəfliəlaqələrimizəlbəttəki,enerjivəticarətləməhdudlaşmır.Bizhazırdahumanitarməsələlərüzərindəfəalşəkildəişləyirik.Artıqİtaliya-AzərbaycanUniversitetifəaliyyətəbaşlayıbvəbu,biziməməkdaşlığımızınşaxələndirilməsiningözəlnümunəsidir.İtaliyanınbeşaparıcıuniversiteti–Lyuis,Sapyensa,Boloniya,MilanvəTurinuniversitetlərivəonlarınAzərbaycandanolantərəfmüqabilləribumüştərəktəsisatıyaradıb.Bu,bizimgələcəkəməkdaşlığımızüçünmühüməhəmiyyətkəsbedəcək.Çünkioradabugüntəhsilalanvəgələcəkdətəhsilalacaqtələbələrİtaliyailətəbiibağlantırolundaçıxışedəcəklər.Onlaritalyandilindəsəlisdanışacaq,italyanmədəniyyətinivəitalyanxalqınıngeniştarixiirsinidahayaxındantanıyacaqlar.
Məngirişsözümüikitərəflimünasibətlərimizinəhəmiyyətininvurğulanmasıiləbaşladım.Çünkibuonungötıricisidirki,münasibətlərqarşılıqlıetimadvəhörmət,qarşılıqlımaraqlarınnəzərəalınmasıüzərindəqurulursa,ozamantərəqqininşahidioluruq.Bu,bir-birindənuzaqda,fərqliqitələrdəyerləşənölkələrarasındamünasibətlərinnecəqurulmalıolduğununnümunəsidir.
Geosiyasivəziyyətəgəldikdə,-birhaldaki,mənimçıxışım“YenigeosiyasişəraitdəAzərbaycanınrolu”mövzusunahəsredilib,-əvvəlcəqeydetməkistəyirəmki,təkcəQafqazdadeyil,dahagenişregiondabaşvermişənböyükgeosiyasidəyişiklikAzərbaycanınərazibütövlüyününvəsuverenliyininbərpasıoldu.Bu,həqiqətənonunümayişetdirdiki,beynəlxalqhüququnaliliyiozamantəminediləbilərki,buradahüquqiçərçivəiləyanaşı,həmçinincəsarətvərealgücdəvar.
Bizimbeynəlxalqsəviyyədətanınmışərazilərimiz30ilərzindəErmənistanınişğalıaltındaidi.Beynəlxalqtəşkilatlarınçoxsaylıqərarvəqətnamələrinə,ocümlədənErmənistanqoşunlarınınbizimtorpaqlarımızdandərhalçıxarılmasınıtələbedənvəhüquqiöhdəlikyaradanBMTTəhlükəsizlikŞurasının4qətnaməsinəbaxmayaraq,işğaldavametmişdir.ATƏTbuməsələiləməşğulolacaqxüsusibirqrupdayaratmışdırvəhəminqrup28ilərzindəsıfırnəticəhasiletmişdir.Bu,onunümayişetdirirki,ədalətivəsülhütəminetməküçüntəkcəbeynəlxalqhüquqkifayətdeyil.Masaüzərindədigəramillərdəolmalıdır.
Ozamanişğalaltındaolanərazilərimizinböyükhissəsi2020-ciildə44günlükVətənmüharibəsinəticəsindəazadedildi.Lakinməsələbununlabitmədi,çünkiseparatçılarAzərbaycanınsuverenliyinəxələlgətirməyədavamedirdilər.BuməsələdəsonuncunöqtəötənilinsentyabrındaqoyulduvəAzərbaycanınsuverenliyitamşəkildəbərpaedildi.Münaqişəyənəhayətsonqoyulduvəbu,məhzbelədəolmalıidi.
Bu,bugünərazibütövlüyünüvəsuverenliyinibərpaetməkistiqamətindəuğuranailolmaqdaçətinlikçəkənbirçoxölkəüçünyaxşınümunədir.Azərbaycanöznümunəsiiləonunümayişetdirdiki,beynəlxalqhüquq,güclüsiyasiiradə,cəmiyyətinsəfərbərolmasıvəfizikigücciddisiyasidəyişikliklənəticələnəbilər.Beləliklə,Sovetİttifaqınınsüqutundansonrailkdəfədirki,bizCənubiQafqazdasülhənailolabilərik.Bu,mümkündür-AzərbaycanvəErmənistanarasındasülhdanışıqlarıçərçivəsindəbaşverənhadisələr,sülhmüqaviləsininbəndlərinintəqribən80faizininrazılaşdırılması,sərhədindelimitasiyasıprosesininbaşlanmasıvəhəttakiçikaddımhesabolunabilən13kilometrlikhissəsinindemarkasiyasının,-halbukisərhədinuzunluğu1000kilometrdənartıqdır,-özübelədüzgünistiqamətdəatılanaddımdır.
Beləliklə,bizümidedirikki,sülhdanışıqlarınınbaşlanmasınadairAzərbaycanıntəşəbbüsüsülhsazişininimzalanmasıilənəticələnəcək.BuisətəkcəCənubiQafqazdeyil,dünyanınbütünregionlarıüçünəhəmiyyətliolacaqdır.Bu,30ilərzindəmünaqişədəolmuşikiölkəninbirgəçalışaraqsülhənailolmasınınnümunəsiolabilər.Baxmayaraqki,buradaişğaldanəziyyətçəkmişvəərazisinintəqribən20faizinintamamilədağıdıldığıölkəməhzAzərbaycandır.
Buradagirişsözümdəqeydetməkistədiyimsonuncuməqamondanibarətdirki,ikiaydansonrabizənböyükiqlimkonfransına–COP29-aevsahibliyiedəcəyik.Bununlabağlıqərarötənilindekabrındaverildivəbizimhazırlıqüçünbirildənazvaxtımızvaridi.Buradaənvacibməqamondanibarətdirki,buqərar200-yəyaxınölkəarasındakonsensusaəsaslanırdı.BizbunuAzərbaycanaolanehtiramıntəzahürühesabedirik.TarixdəilkdəfəCOPbizimregionumuzdakeçiriləcək.
Bizqlobalarenadamüxtəlifaktorlararasındakörpülərinqurulmasıüzərindəfəalçalışırıq.Hərkəsəməlumdurki,iqlimmövzusuölkələrivəxalqlarıayıranbirmövzudur.Qarşılıqlıiddialarvəittihamlarvar–kimplanetimizəxələlgətirməkdədahaçoxgünahkardır,kimdahaçoxödəməlidirvəsair.Yəni,beynəlxalqarenadaqlobalaktorolmasaqbelə,zənnimcəqlobalCənubvəqlobalŞimalarasındakörpülərinqurulmasımümkündür.
Bununlayanaşı,onudavurğulamaqistərdimki,birçoxAvropaölkəsiiləfəaləməkdaşlığamalikolmağımız,–yerigəlmişkənAvropaİttifaqının10üzvürəsmiolaraqAzərbaycanınstratejitərəfdaşıdır,-120ölkənibirləşdirənQoşulmamaHərəkatına4ilsədrliyimizonunümayişetdirirki,bizyaxşınəticəhasiledəbiləcəkölkəyik.
Bunlarmənimgirişsözümdətoxunmaqistədiyimmövzularidi.Birdahabuauditoriyaqarşısındaçıxışetməkimkanınagörətəşəkkürümübildirirəm.
Moderator:Sizkörpülərinqurulmasıhaqqındadanışdınız.Rusiya-Ukraynamünaqişəsinəsonqoyulmasıkontekstindəmüzakirələrdəölkənizinecəgörürsünüz?Hərhansırolunuzvəyatəkliflərinizolabilərmi?Çünkihazırdabirsıratəkliflərvəplatformalarmövcuddur.
PrezidentİlhamƏliyev:Nəzəricəhətdənbumümkündür.ÇünkiRusiyavəUkraynailəyanaşı,biz70ilərzindəSovetİttifaqınıntərkibhissəsiolmuşuq.Bizimxalqlararasıvəsiyasisəviyyədəşaxələndirilmişmünasibətlərimizvar.BugünbizimRusiyavəUkraynailəçoxyaxşımünasibətlərimizvar.BizUkraynadadaxilolmaqla,bütünölkələrinərazibütövlüyünüvəsuverenliyinigüclüşəkildədəstəkləyirik.
Bununlayanaşı,bizRusiyayaqarşısanksiyalarkampaniyasınaqoşulmamışıqvəbeləbirniyyətimizyoxdur.Beləliklə,bizpraqmatikmünasibətlərinmövcudluğufonundaroloynayabilərik.Bizheçvaxtbununtəşəbbüskarıolmamışıq,çünkibuişdəyaxındaniştiraketməkistəyənlərkifayətqədərdir.Ancaqbizimiştirakımızazərurətyaranarsa,bunahazırıq.
Buradadeyəbilərəmki,UkraynaərazisindəqazıntranzitinindavametdirilməsiiləbağlıRusiya,UkraynavəAvropatəsisatlarıtərəfindənbizəmüraciətedildi.Birneçəaydırki,bizümumiməxrəcəgəlməküçünböyüksəylərgöstəririk.Məlumdurki,butranzitdayanarsa,-buisədekabrayınatəsadüfedəcək,-birneçəAvropaİttifaqıölkəsitəbiiqazınfizikiəlçatanlığıiləbağlıciddiçətinliklərləüzləşəcək.Biz,sadəcə,həminölkələrivəUkraynanıdəstəkləməkistəyirik.ÇünkiqazıntranzitidayandığıhaldaUkraynanınqazpaylayıcısistemitamamiləiflicolacaqdır.
Bizdəmüəyyənnikbinlikvar.Çünkibizbukontekstdəhərikiölkəilətəmasdayıqvəgörürükki,ciddiirəliləyişüçünzəminvar.Ancaqtərəfimdəntəfərrüatlarınaçıqlanmasıerkənolar.Buradauğuranailolabilsək,zənnimcəbizbütünregionuviranedənbumüharibəyəsonqoymaqüçünəlavəaddımlaratabilərik.
Moderator:Yəni,buradamüəyyənimkanlarvar?
PrezidentİlhamƏliyev:Bəli,hazırdahərikiölkəRusiyaqazınıntranzitimüqaviləsininuzadılmasıvəAzərbaycanqazınınRusiyavəUkraynaərazisindənAvropayanəqliiləbağlımüzakirələriAzərbaycanvasitəsiləaparır.
Moderator:PrezidentƏliyev,bizimləbirlikdəolduğunuzagörəSizətəşəkküredirəm.AncaqSizəbusualımütləqverməliyəm.BugünlərdəölkənizAvropaŞurasınınParlamentAssambleyasınınbirsıraüzvləriniarzuolunmazşəxselanedib.Onlarınsırasında5italyandeputatdavar.Bu,körpülərinqurulması,diplomatiyanınəhəmiyyətivətəmaslarıngenişləndirilməsiruhunabirqədərziddir.
PrezidentİlhamƏliyev:Busualagörətəşəkküredirəm,çünkibuməsələiləbağlımüəyyənanlaşılmazlıqvar.Busualaətraflıcavabverməküçünmən20ilkeçmişəqayıtmaqistəyirəm.Azərbaycanozaman,2001-ciildəAvropaŞurasınaüzvolub.OzamanparlamentinüzvüidimvəAzərbaycanınAvropaŞurasınınParlamentAssambleyasındakınümayəndəheyətininilkrəhbəriidim.Yəni,biz2001-ciildənetibarənoradaidik.Buillərenişli-yoxuşluolub,əməkdaşlığımızınfəalmərhələsidə,AvropaŞurasınınParlamentAssambleyasıtərəfindəntənqidolduğumuzdövrlərdəolub.BizAvropakonvensiyalarınınəksəriyyətinəqoşulmuşuq.BizAvropaİnsanHüquqlarıMəhkəməsininqərarlarınıicraedirikvəsair.
Lakinbuilinyanvarayındabaşvermişhadisəqırmızıxəttinkeçilməsiolub.Bu,nədənbaşverdi?Girişsözümdəqeydetdiyimkimi,ötənilsuverenliyimizitamşəkildəbərpaetdik.ÖtənilinsentyabrındaAzərbaycantorpağındaseparatçılığınkökükəsildi.BizbugünUkraynanınetməyəçalışdığındanfərqliheçbirşeyetməmişik.UkraynabugünQərbinçoxgenişdəstəyinərəğmənuğursuzşəkildəərazibütövlüyünübərpaetməyəçalışır.Bizözümüzisəheçbirdəstəkolmadanərazibütövlüyümüzübərpaetdik.
BundansadəcəbirneçəaysonraAvropaŞurasınınParlamentAssambleyasıbizimnümayəndəheyətinisəsverməhüququndanməhrumetdi.Bu,suverenliyimizibərpaetdiyimizüçünbizəqarşıtətbiqedilənsanksiyaidi.Bizöztorpağımızdadöyüşdükvəhərhansıtəcavüzəəlatmadıq.
BunasəsverənlərbiziAvropaŞurasındagörməkistəməyənlərdir.Yəni,Azərbaycanınqərarıadekvatidi.Bizimqərarımızbunacavabidi.Onlartərəfindənqərarındəyişdiriləcəyivəbizimhüquqlarımızıbərpaetdikləritəqdirdə,gələnilinyanvarayındabeləbirfürsətolacaqdır,bizimtətbiqetdiyimizqadağaaradanqaldırılacaq.Məntəəssüfedirəmki,İtaliyaparlamentininüzvləribuqərarınlehinəsəsveriblər.Səmimidesəmmən70-dənartıqşəxsdənibarətbusiyahıdaolanlarınadlarınıbilmirəm.Ancaqvəziyyətiyaxşılaşdırmaqüçünimkanvar.Bizimnümayəndəheyətimizinfəaliyyətibərpaedilməlidirvəozamanbuqadağaaradanqaldırılacaq.
Moderator:Cavabınızagörətəşəkküredirəm.İstənilənhaldakörpülərinqurulmasıqarşılıqlıtədbirlərintətbiqindəndahamünasibyoldur.PrezidentƏliyev,bizimləbirlikdəolduğunuzagörəbirdahatəşəkküredirəm.
***
AzərbaycanPrezidentiİlhamƏliyev“Dünya,Avropavəİtaliyahaqqındabilgilər”mövzusunahəsrolunmuşBeynəlxalqÇernobbioForumunda“YenigeosiyasişəraitdəAzərbaycanınrolu”adlısessiyadaçıxışedir.
Bubarədə"Report"unÇernobbioyaezamolunmuşəməkdaşıxəbərverir.
***
İtaliyanın“TheEuropeanHouse-Ambrosetti”beyinmərkəzitərəfindəntəşkilolunan“Rəqabətlistrategiyalarüçünbugününvəsabahınssenarisi”mövzusunda50-ciyubileyBeynəlxalqÇernobbioForumu(TEHAForumu)işəbaşlayıb.
"Report"unÇernobbioyaezamolunmuşəməkdaşıxəbərverirki,KomogölününsahilindəkiVillad'Estedəsentyabrın6-dan8-dəkkeçiriləcəkənənəviforumdaAzərbaycanPrezidentiİlhamƏliyev,İtaliyaNazirlərŞurasınınSədriCiorciaMeloni,UkraynaPrezidentiVolodimirZelenski,MacarıstanınBaşnaziriViktorOrbanvəİordaniyaKraliçasıRaniyəəl-Abdullahıniştirakıgözlənilir.İtaliyaPrezidentiSercioMattarellabeynəlxalqtədbiriştirakçılarınavideomüraciətünvanlayıb.
Forumda6ölkənindövlətvəhökumətbaşçıları,İtaliyanın13yerliicraediciorqanınınrəhbərivə11nazir,ümumilikdəisə27ölkədənsiyasi,akademik,institusionalvəbiznessahəsindəməruzəçilərvəqonaqlariştirakedəcəklər.Həril300məruzəçininiştiraketdiyi,400-dəkjurnalistinişıqlandırdığıtədbirinbaştutmasıüçün1300-dənçoxinsançalışır.Forumİtaliyaüçüntəxminən4milyonavrososial-iqtisaditəsirəmalikdirvəÜDM-ə2milyonavrotöhfəverir.
1975-ciildənbərihərilsentyabrayındatəşkilolunanvəÇernobbioForumukimitanınanbeynəlxalqtədbirdədünyaiqtisadiyyatıvəcəmiyyətlərqarşısındadurancariməsələlər,problemlərmüzakirəyəçıxarılır.Tədbirinbirincigünüadətəniqtisadi,geosiyasi,elmivətexnolojisahədəqlobalproblemlərəhəsrolunur.İkincigünəsasdiqqətAvropayayönəldilirvəAvropaİttifaqıiləbağlıənaktualməsələlərmüzakirəedilir.Üçüncügünisəhökumətnümayəndələrinin,rəsmilərin,biznesvəmaliyyəsahəsininmühümşəxslərininiştirakıiləİtaliyayahəsrolunur.
BuilkiforumçərçivəsindəhəmçininVillad'Estedə“Dünyaya50illikbaxış”adlıfotosərgiaçılıb.
Poliqon.info
