2023-cü ilin yayı təkcə bütün meteoroloji müşahidələr tarixində deyil, həm də son 2 min ilin ən istisi ola bilər.
Ucnoqta.az xəbər verir ki, bu qənaətə Mayntsın Yohannes Qutenberq Universitetinin bir qrup alman alimi gəlib və onların işi “Nature” jurnalının saytında dərc olunub.
“2023-cü ili eramızın 1-ci ilindən başlayaraq bütün dövr kontekstində araşdıraraq, biz tapdıq ki, Şimal yarımkürəsində yay temperaturu təbii dalğalanmaların hüdudlarından yarım dərəcədən çox kənardadır” – deyə tədqiqat rəhbəri Jan Esper Londonda sitat gətirib.
"Bu, tədricən istiləşmə tendensiyasının davamıdır. Növbəti mərhələnin nə vaxt baş verəcəyini bilmirəm, lakin yaxın 10-15 ildə baş verərsə, təəccüblənmərəm", - o əlavə edib.
Esper və onun həmkarları son 2000 il ərzində Yerin Şimal yarımkürəsində 15 yerdə orta temperaturu müəyyən etmək üçün dendroxronologiya məlumatlarına istinad ediblər. Bunun üçün onlar müxtəlif tarixi dövrlərdə bitən 10 mindən çox ağacın kəsilməsini tədqiq ediblər. Bəzi ağac növlərinin böyümə halqalarının qalınlığı müəyyən bir ilin xüsusilə isti və ya soyuq olduğunu göstərə bilər. Esperin komandası yaxın illərdə iqlim dəyişikliyi tarixinə 8000 il geriyə nəzər salmağa imkan verəcək nümunələrə çıxış əldə etməyə ümid edir.
Tədqiqatçıların tapıntılarına görə, sənayedən əvvəlki dövrdə Şimal yarımkürəsində ən soyuq yay 536-cı il, ən isti yay isə 246-cı il olub. Bununla belə, 1990-cı illərin sonundan etibarən yay temperaturu demək olar ki, hər il o vaxtkı rekordu üstələyir ki, bu da insan fəaliyyətinin planetin iqliminə əhəmiyyətli təsirini göstərir.
"2023-cü il rəqəmləri hazırkı El Nino fenomenini gücləndirən istixana qazlarının səbəb olduğu istiləşmə ilə uyğun gəlsə də, həddindən artıq temperaturlar karbon qazı emissiyalarını azaltmaq üçün beynəlxalq razılaşmaların təcili həyata keçirilməsinin zəruriliyini vurğulayır" - deyə alimlər məqalədə yazıblar.
Bundan əvvəl BMT-nin ixtisaslaşmış qurumu olan Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatı (WMO) bəyan etmişdi ki, 2023-cü il hava və iqlimlə bağlı müntəzəm elmi müşahidələrin aparıldığı 174 illik tarixdə ən isti ildir.
