Günəşdə iki güclü partlayış: Yerə nə qədər təsir edəcək?

Günəşimizdə iki güclü partlayış baş verib və Yerə nəzərəçarpacaq təsirlər göstərəcək.

Demedia.az xəbər verir ki, ABŞ Milli Okean və Atmosfer Administrasiyasının "Kosmik Hava Proqnozu Mərkəzi"nə əsasən, AR 3663 Günəş ləkəsi klasterində 5 may 2024-cü ildə X1.3 və X1.2 partlayışları baş verib.

Hər bir partlayış Yer kürəsində radio rabitəsində nasazlıq yaratsa da, əgər müşayiət olunan Koronal Kütləvi Ejeksiyon (TCA) hadisələri varsa, bizə tərəf gələn hissəciklər səbəbindən onların təsirini hiss etməyə davam edə bilərik.

Təbii ki, bu hissə dəqiq deyil, İngiltərə Meteorologiya Agentliyi Yerə doğru gələn heç bir TNA-nın müşahidə olunmadığını bildirir. Bununla belə, THA-ları aşkar etmək üçün istifadə edilən koronaqraf texnologiyası hazırda mövcud olmadığına və ya məhdud girişə malik olduğuna görə, əldən verdiyimiz THA-lar ola bilər.

Günəşin Yerə baxan hissəsində 150-dən çox günəş ləkəsi var!
Məqaləmiz çapa hazırlanarkən, Günəşin Yerə baxan tərəfində, içərisində 150-dən çox günəş ləkəsi olan cəmi doqquz günəş ləkəsi klasteri və ya bölgəsi var idi. AR 3663 onların arasında ən aktivi kimi görünür. Aprelin 30-da meydana çıxan ləkə 14 M sinfi və 3 X sinif (ikinci ən güclü günəş alovu növü) partlayışları törədib.

Alimlər hesab edirlər ki, bölgə Günəşin Yerdən uzaq olan hissəsinə qayıtmazdan əvvəl daha çox M sinifli partlayışlar və bəlkə də bir və ya iki X sinifli partlayış baş verəcək.

Günəş alovları əslində ulduzumuzun səthində göz qamaşdıran plazma püskürmələridir. Onların əmələ gəlməsinin səbəbi günəş ləkələrindəki maqnit sahəsi xətlərinin qırılması və ya yenidən birləşdirilməsidir. Günəş ləkələri maqnit sahələrinin müəyyən müddət ərzində çox güclü olduğu sahələrdir. Bu partlayışlarla əlaqəli rentgen şüaları və ultrabənövşəyi şüalar Yerin ionosferinə dəyərək radio rabitəsinin müvəqqəti pozulmasına səbəb olur.

Bəzən günəş alovları TKA ilə müşayiət olunur. Bu o deməkdir ki, Günəşdən nəhəng plazma və maqnit sahəsi kosmosa atılır. Bu reaktivlər vaxtaşırı Yerə çırpılır. Plazma işıqdan daha yavaş hərəkət etdiyi üçün onların Yerə çatması daha uzun çəkir.

Lakin onlar gəldikdən sonra geomaqnit fırtınaları kimi tanınan təsirləri əhəmiyyətli dərəcədə daha güclü olur.

Elektrik xətlərindəki dalğalanmalardan tutmuş peyk siqnallarına qədər....
TKA Yerə çatdıqda, elektrik xətlərində dalğalanmalara və kəsilməyə səbəb olan elektrik cərəyanları istehsal edən planetin maqnitosferinə çarpır. Aşağı Yer orbitində baş verən cərəyanlar peyklərə təsir edə bilər, kursun korreksiyasını tələb edir və radio və peyk siqnallarının pisləşməsinə səbəb olur.

Şimal işıqları qütb bölgəsində vizual ziyafət təqdim edir. (Pixabay)
Ən yaxşı hissəsi Şimal İşıqlarıdır. Günəş hissəcikləri ilə Yerin maqnitosferi və atmosferi arasındakı qarşılıqlı təsir qütb bölgələri ətrafında gecə səmasını dolduran möhtəşəm parıltılar yaradır. Parıldamalar gündüzlər də baş verir, lakin Günəş çox parlaq olduğu üçün biz onları görə bilmirik.

Hələlik, mayın 5-də baş vermiş iki partlayışın səbəb olduğu geomaqnit qasırğaları gözlənilmir, lakin əvvəlki günəş partlayışından sonra Yer kürəsini cəmi üç gün sonra vurdu.

Mayın 3-də AR 3663 X1.6 gücündə partladı və TKA-nın mayın 6-da Yer kürəsində orta səviyyəli geomaqnit qasırğası yaratdığı bildirilir. Nəticədə elektrik şəbəkəsində dalğalanmalar, peyklərin sürüşməsi, radiosiqnallarda, xüsusən də yüksək hündürlüklərdə qaranlıqlaşmalar baş verdi.

ABŞ Milli Okean və Atmosfer İdarəsi, bu TKA səbəbiylə meydana gələcək Şimal İşıqlarının Nyu Yorkdan Viskonsinə və oradan Vaşinqton əyalətinə qədər aşağı enlik bölgələrində görülə biləcəyini bildirdi.

AR 3663 Yerdən fırlandığı üçün yaxın günlərdə baş verəcək hər hansı partlayışlar, hətta bu partlayışlar X sinifli olsa belə, daha az təsir göstərəcək. Ancaq narahat olmayın, biz Günəşin 11 illik aktivlik dövrünün zirvəsindəyik, ona görə də qarşıdakı aylarda Günəşlə bağlı daha çox həyəcan yaşayacağımıza əmin ola bilərsiniz.

Aysun / Demedia.az