İyunun 10-da İrəvana səfəri zamanı O`Brayen “Azadlıq” radiosunun Ermənistan bürosuna müsahibəsində keçən il Konqresə verdiyi hesabatla müqayisədə yumşaq danışıb. O, əsasən Rusiyanın təsirini azaltmaq üçün Ermənistana lazımi iqtisadi, siyasi və hərbi dəstəyin verilməsi, sülh prosesi və sülh prosesinin regiona gətirə biləcəyi faydalardan danışıb.
Jurnalist O`Brayenin Konqresə məruzəsi zamanı çıxışını xatırladıb və Azərbaycana qarşı sanksiyaların hələ də gündəmdə olub-olmadığını soruşub. O`Brayen cavabında deyib ki, biz (ABŞ) o zaman dedik ki, ABŞ sentyabrda baş verənlərlə bağlı müstəqil araşdırma aparacaq və eyni zamanda münasibətləri qoruyub saxlayacaq. O`Brayen həmçinin bildirib ki, ABŞ beynəlxalq təşkilatlarla əlaqə saxlayır, bu təşkilatlar birbaşa yerlə əlaqə saxlayır və bizə məlumat verə bilər. Onun sözlərinə görə, Qarabağ ermənilərinin ABŞ-a qayıtması beynəlxalq hüquq normalarına uyğundur, ona görə də onlar geri qayıtmaq istəyən ermənilərlə sülh sazişi çərçivəsində işləyəcəklər. Ona görə də sülh müqaviləsi olarsa, bu məsələlər daha asan həll oluna bilər, bütün bunlar vaxt apara bilər, amma bu məsələdə qərar verəcəklər (möhkəm).
Erməni jurnalistin növbəti sualı belə olub: “Vaşinqtonda Qarabağdan ermənilərin miqrasiyasının “miqrasiya” və ya “etnik təmizləmə” olması ilə bağlı yekun qərara gəlməmisiniz?". O`Brayen cavabında bildirib ki, onlarda hələ də Beynəlxalq Böhran Qrupu və BMT-nin əraziyə və ayrı-ayrı şəxslərə çıxışı olduğuna dair hesabatları var, ilkin sübutlar təqdim etsələr də, yekun qiymətləndirməyə gəlməyiblər. O'Brayen əlavə edib ki, onlar da işi beynəlxalq insan haqları təşkilatlarına göndəriblər və onların nəticələrini gözləyirlər.
Bəs bundan nə əldə edirik?
Bu gün "Freedom House"un Ermənistandan olan tərəfdaşlarla birlikdə strukturunda 19-20 sentyabr antiterror əməliyyatından əvvəlki dövrü ehtiva edən ilk hesabatımız var (N1-i xatırlayın), hesabatın sonunda keçmiş Yuqoslaviyadakı hadisələrə istinad var (N2-ni xatırlayın - O`Brayen özü demişdi ki, ilk iş yeri Bosniyada olub).
O`Brayenin mesajlarından görürük ki, Ermənistanda müxtəlif beynəlxalq strukturların bir neçə müstəntiq qrupu işləyirdi və O`Brayen koordinasiyaya cavabdehdir (xatırlatma N4), yəni o, bütün hesabatların nəticələrindən xəbərdardır. Və qəribə də olsa, “Freedom House”un ilk hesabatı onun Bakıya səfərindən və Azərbaycan rəhbərliyi ilə apardığı danışıqlardan dərhal sonra dərc olunub.
Yəni, O'Brayen hesabatlar üzərində işi əlaqələndirməyi başa çatdırıb və sülh müqaviləsi prosesini sürətləndirmək üçün Bakıya gəlib (3-cü xatırlatma - vaxta ehtiyac olması haqqında...).
O`Brayen sülh müqaviləsi ilə bağlı hesabatlara və sürətləndirməyə niyə ehtiyac duyur? Axı belə görünə bilər ki, şantaj öz işini görsəydi və Bakı sülh müqaviləsinin imzalanmasını sürətləndirməyə razılaşsaydı, o zaman O`Brayenin koordinasiyası ilə hazırlanan hesabatların qənaətləri tamam başqa cür olmalı idi. Amma yox... onlarda yenə də ittihamlar olacaqdı...
Soruşun niyə?
O'Brayenin keçən il Konqresdə səsləndirdiyi ABŞ-ın bəyan etdiyi üç istiqaməti xatırlayaq, onların icra səviyyəsinə və prioritetinə nəzər salaq:
1. Ermənistana bütün mümkün üsullarla yardım göstərilir;2. Sülh müqaviləsi – Bakıdan sürətləndirmə tələb olunur;3. Ermənilərin Qarabağa qayıtması - Vaşinqtonun hesabatların nəticələri ilə razılaşacağı və bununla da Azərbaycanı azərbaycanlıların Ermənistana qayıtması ilə əlaqəsi olmadan erməniləri Qarabağa qaytarmağa məcbur edəcəyi barədə xəbərlər və Bakının şantajı...
Yəni hətta bir həftə ərzində Bakı sülh müqaviləsi imzalasa belə, hesabatlar yenə də ittiham aktı ilə çıxacaq!
ABŞ ilkin məqsədlərindən əl çəkmir və sübut edilmiş iş üsullarından istifadə etdi. Təəssüf ki, ABŞ-ın hərəkətləri sülh prosesini dalana dirəyir. Vaşinqtonun ətəyindəki bu daşı hər an tökmək olar. Yeganə çıxış yolu ABŞ-ın hesabatların nəticələri ilə razılaşmadığını rəsmən bəyan etməsi tələbi olaraq qalır, əks halda bu hesabatlar "saatlı bomba" olacaq...
