Bakı, 25 iyun, AZƏRTAC
Azərbaycanın nəqliyyat sektorunda ətraf mühitin qorunması, sosial məsuliyyət və şəffaf idarəetmə (ESG) prinsiplərinin həyata keçirilməsi sektorun davamlı inkişafını təmin edir və beynəlxalq standartlara uyğunluğu artırır. Bu prinsiplər, nəqliyyat sektorunun inkişafı ilə yanaşı, ətraf mühit və sosial məsuliyyətə olan təsirlərini də asanlaşdırır.
ESG Azərbaycanın nəqliyyat sektorunda dərin dəyişikliklərə və inkişafa səbəb olan mühüm məsələlərdir. Bu prinsiplərin tətbiqi müasir dünyanın sosial və ekoloji mühitə təsirinin artırılmasında və sürətli inkişafda mühüm rol oynayır. Azərbaycan dəmir yollarında ESG prinsiplərinin tətbiqi, beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələrin təkmilləşdirilməsi, maliyyə aktivlərinin idarə edilməsi və ümumi mühitdə davranış standartlarının artırılması tullantıların azaldılmasına kömək edə bilər. Bu prinsiplər həmçinin infrastrukturun səmərəliliyini və dəmir yollarının keyfiyyətini yüksəldə bilər ki, bu da nəqliyyat sisteminin səmərəliliyini və xidmətlərin genişləndirilməsini təmin edə bilər. Bu prinsiplər həm də Azərbaycan dəmir yollarında şəhərlərarası və beynəlxalq daşımaların sürətli və təhlükəsiz həyata keçirilməsinə imkan verir.
Ətraf mühitin mühafizəsi, sosial məsuliyyət və şəffaf idarəetmə kimi məsələlər insanların həyat keyfiyyətinin təmin edilməsində, cəmiyyətin inkişafında və planetimizin davamlılığında böyük rol oynayır. Bu prinsiplərin həyata keçirilməsi nəqliyyat infrastrukturunun müasir inkişafının və onun cəmiyyətə təsirinin artırılmasında böyük əhəmiyyət kəsb edir. İqlim dəyişikliyinin aradan qaldırılması, bioloji müxtəlifliyin qorunması, su və havanın təmizlənməsi, təbii ehtiyatların mühafizəsi, qlobal istiləşmə, bioloji müxtəlifliyin qorunması və ekosistemlərin bərpası istiqamətində tədbirlər həyata keçirilir. Bu, insan fəaliyyətinin planetimizə təsiri ilə bağlı bəzi məsələləri həll etməyə çalışır.
Ətraf mühitin qorunması nəqliyyat sektorunda ESG prinsipləri çərçivəsində mühüm məsələdir. Bu prinsiplər şirkətlərə və təşkilatlara ətraf mühitin mühafizəsi və təbii ehtiyatların istismarı kimi önəmli məsələləri həll etməyə kömək edir. Nəqliyyat enerji istismarının əksəriyyətini təşkil edir və fosil yanacaqların istismarı ilə bağlı çoxsaylı emissiyalar yaradır. ESG prinsipləri avtomobil, aviasiya və dəniz nəqliyyatı kimi sektorların karbondan təmizlənməsini təşviq edir. Bu prinsiplər nəqliyyat sektorunda təbii ehtiyatların istismarı və idarə edilməsində dəyişikliklər tələb edir. Buraya neftin, suyun və digər təbii ehtiyatların qorunmasını və təbii ekosistemlərin mühafizəsini təmin edən tədbirlər daxildir. Nəqliyyat sektoru mühüm enerji istehsalçısı və istehlakçısıdır. Bu sektor mühüm mənbələr olaraq yanacaq sərf edir və mühərriklərin istismarı zamanı çoxlu CO2 və digər zərərli emissiyalar buraxır. Bu sektor ətraf mühitin qorunması, yeni texnologiyaların, elektrikli və alternativ enerji ilə işləyən nəqliyyatın inkişaf etdirilməsi ilə mümkündür. Azərbaycanda da elektrikli avtomobillər və alternativ enerji istifadəsi ilə bağlı ciddi addımlar atılır.
Nəqliyyat sektorunda şəffaf idarəetmə prinsipləri maliyyə hesabatının, keyfiyyət və təhlükəsizlik standartlarının və müştəri məmnuniyyətinin təminat altına alınması ilə əlaqəlidir. Şəffaf idarəetmə sürücülər və sərnişinlər arasında etibar və layiqli xidmət təmin edir. Nəqliyyat sektoru sosial məsuliyyət prinsiplərini yerinə yetirməklə işçilərin ədalətli əmək hüquqlarını təmin etməlidir. İş münasibətləri, təhlükəsizlik standartları və sosial müdafiə proqramları da bu sektorda vacibdir. Azərbaycan ətraf mühitin mühafizəsi üçün enerji səmərəliliyinin artırılması, alternativ enerji mənbələrinin tətbiqi ilə məşğuldur.
Nəqliyyat sektorunda şəffaf idarəetmə prinsipləri maliyyə hesablarının sabitləşdirilməsi, keyfiyyət standartlarının və müştəri məmnuniyyətinin yüksək səviyyədə saxlanılması ilə əlaqələndirilir. Nəqliyyat şirkətlərinin idarəetmə strukturları və prosesləri açıq və şəffaf olmalıdır. Məsələn, bilet satışı və müştəri xidmətləri də daxil olmaqla, müştərilər və təşkilatlar arasında əminlik və dəqiqlik vacibdir.
Azərbaycan nəqliyyat sektorunda ESG prinsiplərinin tətbiqi sektorun inkişafında, enerji istehsalı və istifadəsində mühüm məhdudiyyətlər və keyfiyyət standartları ilə birgə mühafizə edilir. Bu prinsiplər sosial məsuliyyət və ətraf mühitin qorunması üçün də böyük bir addım təşkil edir. İcra olunan bu tədbirlər Azərbaycanın daxilində və beynəlxalq səviyyədə nəqliyyat sektorunun daha sürətli inkişaf etməsinə kömək edir.
Elektrikli nəqliyyatın inkişafı və alternativ enerji istifadəsi
Azərbaycan nəqliyyat sektorunda ESG standartlarının izlənməsi və qarşılanması fəal şəkildə təmin edilir. Elektrikli avtomobillər bir neçə ildir sürətlə inkişaf edir. Müxtəlif markalar, o cümlədən “Tesla”, “Nissan”, “Chevrolet” və digərləri bu bazara daxildir.
Azərbaycanda son illərdə elektrikli avtomobillərin və digər elektrikli nəqliyyat vasitələrinin istifadəsi ciddi məsələ kimi qarşılanır. Bu nəqliyyat vasitəsi yanacaqla işləməyən, şəffaf enerji istehsalını və az CO2 emalını təmin edir. Azərbaycan, elektrikli avtomobillər, hibrid nəqliyyat vasitələri və elektrikli avtobuslar kimi təhlükəsiz və çevik alternativlərə yatırım edir. Hidrogen mühərrikləri, biotoplama və yenilikçi enerji mənbələri nəqliyyat infrastrukturunu dəyişir və təbii resursların sürətli istismarını azaldır. Şəhər nəqliyyatında enerji doldurma məntələqinin və alternativ enerji mənbələrinin inkişafı ətraf mühitin qorunmasına xidmət edir. Şəhər mərkəzində enerji doldurma məntəqələri elektrikli nəqliyyat üçün layihələr və mühərriklərin istifadəsinin yüksəkliyi ilə təmin olunur. Bu infrastruktur, ətraf mühitin qorunmasında və enerji effektivliyində ciddi rol oynayır. Şəhər mərkəzlərində daha sərfəli, zənginləşmiş infrastrukturların təşkili elektrikli avtomobillərin daha rahat və geniş istifadəsinə imkan verir. Nəqliyyat sektorunda fosil yanacaqların istifadəsini azaltmaq və alternativ enerji mənbələrini artırmaq Azərbaycan üçün də vacibdir. Elektrikli avtomobillər, hibrid nəqliyyat vasitələri və hidrogen mühərrikləri ilə çalışan nəqliyyat sistemləri təbii sərvətlərin idarə olunması ilə ətraf mühitin qorunmasına kömək edir. Aşağı və sıfır emal edən nəqliyyat texnologiyalarının tətbiqi hava keyfiyyətinin və cəmiyyət sağlamlığının qorunmasına xidmət edir.
Elektrik nəqliyyatının inkişafı və alternativ enerjidən istifadə sürətlə dəyişən müasir dünyada böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu sahədəki inkişaf çevik və dəyişən strukturları təmin edən, eyni zamanda, ətraf mühitimizi qoruyan bir yanaşma ifadə edir: “Elektrikli avtomobillər yanacaqdan asılı olmayan enerji istehsal edir və bu, onları müstəqil enerji istehsalına çevirir. Bu, yanacaq bazalı nəqliyyatın sərbəstliyini və sürətini artırır. Azərbaycanda elektrikli nəqliyyatın inkişafı son illərdə dəyişən tərəfdaşlıq və dəstək nəticəsində sürətlə inkişaf edib. Azərbaycan hökuməti elektrik nəqliyyatının yayılmasını təşviq etmək üçün müxtəlif maliyyə dəstəyi verir. Dövlətin verdiyi maliyyə dəstəyi elektromobillərin daha geniş yayılmasını və daha keyfiyyətli olmasını təmin edir. Bu, alıcılara və vətəndaşlara bu texnologiyalardan istifadə etməyə kömək edir. Elektrikli avtomobillərin populyarlığı artdıqca, Azərbaycanda enerji doldurma məntəqələrinin sayının artması gözlənilir. Bununla da şəhərlərdə və regional yol şəbəkələrində daha çox enerji doldurma məntəqələrinin yaradılması təşviq ediləcək. Hökumət bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə və havanın təmizlənməsi üçün elektrik nəqliyyatının inkişafını dəstəkləmək üçün maliyyə və vergi güzəştləri verəcəkdir”.
Karbon emissiyası ilə mübarizə
Nəqliyyat sektorunda karbon emissiyaları bütün dünyada atmosferə atılan karbon qazı (CO2) kimi istixana qazlarının artmasına səbəb olur. Bu emissiyaların nəqliyyatda payı fərqli ola bilər, lakin ümumilikdə bu, ümumi CO2 emissiyalarının payıdır. Atmosferə ən çox karbon emissiyası buraxan ölkələr və bununla mübarizə məsələsi son dövrlərdə dünya gündəminin ən vacib məsələlərindən biri olub. Karbon emissiyası əsasən fosil yanacaqların (məsələn, qaz, neft, və kömür) istifadəsi nəticəsində yaranır və atmosferdəki karbon dioksidi və digər qlobal istilik qazlarının həcmində artışa səbəb olur. Bu isə dünyada iqlim dəyişikliyinə, buzların əriməsinə, dəniz səviyyəsinin yüksəlməsinə gətirib çıxara bilər.
Ən çox karbon emissiyası buraxan ölkələr əsasən ən böyük iqtisadiyyata və enerji tutumlu sektorlara malik ölkələrdir. Bu ölkələr arasında Çin, ABŞ, Rusiya, Hindistan və Avropa Birliyi ölkələri daha çox üstülük təşkil edir. Bu ölkələrdə kənd təsərrüfatı, nəqliyyat, enerji istehsalı və sənayenin yüksək səviyyədə olduğu müşahidə edilir ki, bu da daha çox enerji tələb edən proseslər nəticəsində daha çox karbon emissiyası ilə nəticələnir.
Buna baxmayaraq, son illərdə bu məsələ ilə mübarizə intensivləşib. Beynəlxalq təşkilatlar, bir çox ölkələrin hökumətləri prosesləri sürətləndirmək və ya daha az karbon emissiyası yaratmaqla iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparmağa çalışırlar. Paris sazişi kimi qlobal müqavilələr və razılaşmalar da bu məqsədlə dünya miqyasında həyata keçirilir. Həmçinin karbon balansının qorunması və təmin edilməsi məqsədilə ölkələrarası əməkdaşlıqlar qurulur və müqavilələr imzalanır.
Azərbaycan da enerji resursları zəngin bir ölkə olaraq, enerji sektorunda mərkəzi rol oynayan və bu sektorda ciddi karbon emissiyası yaradan bir ölkədir. Lakin son illər ölkədə iqlim dəyişikliyinə uyğun enerji siyasətinin hazırlanmasına başlanılıb və bu sahədə fəaliyyət gücləndirilib. Azərbaycanda karbon emissiyasının azaldılması üçün nəzarətli qaydaların tətbiqi və yeni enerji texnologiyalarının inkişaf etdirilməsi vacibdir. Azərbaycan enerji səktorunda alternativ enerji mənbələrinin inkişafına dəstək verərək, həm də enerji effektivliyi və təkmilləşdirilməsi ilə bağlı layihələr həyata keçirir. Belə ki, Azərbaycan enerji mühəndisliyi sahəsində təcrübələrə sərmayə qoymaqla, mühəndisliyin keyfiyyətini artırmaq, yenilənən enerji mənbələrinə keçid edərək, vətəndaşları enerji effektiv texnologiyaları ilə tanış etmək kimi məqsədlər qarşıya qoyub.
Azərbaycanın karbon tullantılarının azaldılması prosesinin uğurlu olması üçün bir neçə mühüm işlər görülməlidir:
- Azərbaycanın günəş, külək və hidroenerji kimi yenilənən enerji mənbələrinə dəstək verməsi və bu sahədə sərmayələr qoyması əhəmiyyətlidir. Ölkənin potensialı bu mənbələr üçün əlverişlidir və bu, karbon emissiyasının azaldılmasına və enerji effektivliyinə dəstək verəcək.
- Azərbaycanın enerji istehsalı və istifadəsi proseslərində effektivliyin artırılması, texnologiyaların təkmilləşdirilməsi və enerji itkilərinin azaldılması mühüm rol oynayır.
- Azərbaycan üçün həm iqtisadi müəssisələr, həm də hökumətin nəzarət etdiyi proqramlar vasitəsilə dekarbonizasiya istiqamətində addımlar atması vacibdir. Bu proqramlar sənaye, nəqliyyat və mədən iqtisadiyyatının karbon emissiyalarını azaltmaq üçün təşviq edilməlidir.
- Azərbaycanın Paris sazişi və digər beynəlxalq iqtisadi ittifaqlarla əməkdaşlıq edərək iqlim dəyişikliyini dünya səviyyəsində müzakirə etməsi vacibdir.
- Azərbaycan iqtisadiyyatında iqlim dəyişikliyinə və karbon emissiyalarının azaldılmasına uyğun enerji siyasətinin işlənib hazırlanmasına diqqət yetirilməlidir.
Nəqliyyat sektorunda əmək hüquqları və təhlükəsizlik üzrə standartlar qorunur
Nəqliyyat sektorunda əmək hüquqları və təhlükəsizlik üzrə standartlar qorunur. Belə ki, nəqliyyat şirkətləri maliyyə hesabatlarında dəqiqlik və şəffaflığı təmin edir, keyfiyyət standartları və müştəri xidmətləri yüksək səviyyədə saxlanılır, şirkətlərin şəffaf idarəetmə strukturları və prosedurları qorunur. Nəqliyyat sektorunda işçilərin hüquqlarının qorunması və əməyin mühafizəsi standartlarının təkmilləşdirilməsi üçün gücləndirilmiş qanunvericilik mövcuddur. Azərbaycanın nəqliyyat sektorunda şəffaf idarəetməyə keçid, son illərdə dövlət tərəfindən ciddi bir yanaşma ilə dəstəklənir. İlk növbədə, qanunvericilik vasitəsilə nəqliyyat sektorunda şəffaf idarəetmənin təmin edilməsi vacibdir. Dövlət siyasəti və normativ-hüquqi baza inzibati prosesləri və təhlükəsizlik standartlarını müəyyən etməklə şəffaf idarəetmə üçün vacib olan rəqəmsal infrastrukturu dəstəkləməlidir.
Şəffaf idarəetmənin əsasında rəqəmsallaşdırma və informasiya texnologiyalarının rolu vacibdir. Nəqliyyat sektorunda elektron qeydiyyat sistemi, onlayn xidmətlər, məlumat platformaları və birləşmiş məlumat bazaları tətbiq edilməlidir. Bu, ictimaiyyət və iş adamlarının lazım olan məlumatlara asanlıqla daxil olmasını təmin edir. İdarəetmə prosesləri, layihələr, tariflər, xərclər və digər məlumatlar haqqında ictimai məlumatın geniş şəkildə paylaşılması vacibdir. Dövlət və özəl sektor tərəfindən həyata keçirilən layihələr və inkişaflar barədə məlumatlar, vətəndaşların və iş adamlarının şəffaf bir mühitdə iştirak etməsinə imkan verir. Şəffaf idarəetmə prosesləri müvafiq hesabat mexanizmləri ilə dəstəklənməlidir. İdarəetmə orqanları, şirkətlər və digər təşkilatlar, işlərinin nəticələri barədə hesabat verməlidirlər. Bu, səlahiyyətli orqanların nəqliyyat sektorundakı fəaliyyətləri nəzarət etməsini, keyfiyyət və təhlükəsizlik standartlarının qorunmasını təmin edir. Dövlət və özəl sektor tərəfindən idarə olunan nəqliyyat təşkilatlarının, beynəlxalq əməkdaşlıq və mübadilə proqramları vasitəsilə idarəçilik təcrübələrinin artırılması təşviq edilməlidir. Azərbaycanda nəqliyyat sektorunda şəffaf idarəetməyə keçid dövlət və cəmiyyətin bütün tərəfləri üçün faydalıdır.
Azərbaycanda ESG prinsiplərinin qardaş ölkə Türkiyə ilə müqayisəsinə baxdıqda görərik ki, idarəetmə sahəsində Türkiyə son illərdə korporativ idarəetmə standartlarını yüksəltməyə çalışır. Lakin, bazarda hələ də şəffaf və ədalətli idarəetmə standartlarına çatmaqda çətinlik çəkən şirkətlər var. Azərbaycanda isə idarəetmə prinsipləri və korporativ idarəetmə inkişaf edir. Son illərdə, daha şəffaf və keyfiyyətli idarəetmə təcrübələrinə doğru addımlar atılır.
“Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC və Azərbaycan Mətbuat Şurasının ilə kütləvi informasiya vasitələrinin təmsilçiləri arasında keçirdiyi iqlim təşəbbüsləri müsabiqəsinə təqdim olunur.
