Təhsilə ictimai əsaslarla dəstək, müasir dövrün təhsil sistemlərinin inkişafında mühüm rol oynayan bir fenomen halına gəlib. Bu yanaşma, yalnız dövlətin və müəllimlərin məsuliyyətini deyil, eyni zamanda cəmiyyətin bütün qatlarının təhsilə qatqısını da nəzərə alır. Bəhman Hüseynli bu sahədə beynəlxalq təcrübəni, müsbət və mənfi tərəfləri təhlil edir.
Bir çox inkişaf etmiş ölkələrdə təhsilə ictimai əsaslarla dəstək, cəmiyyətin hər bir üzvünün aktiv iştirakını təmin edir. Məsələn, Skandinaviyadakı təhsil sistemləri, cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrinin təhsilə qoşulması ilə tanınır. Burada, valideynlər, yerli icmalar və qeyri-hökumət təşkilatları məktəblərlə əməkdaşlıq edərək, təhsilin keyfiyyətini artırmaq məqsədini güdürlər.
Almaniyada, "İctimai Təhsil" modeli, məktəblərlə icma arasında sıx əməkdaşlığı təşviq edir. Bu modeldə, icma resursları məktəblərə yönləndirilir, müəllimlər və valideynlər arasında dialoq artırılır. Nəticədə, şagirdlərin sosial və emosional inkişafı daha yaxşı dəstəklənir.
Təhsilə ictimai əsaslarla dəstək, bir sıra müsbət təsirlər yaradır. İlk növbədə, bu yanaşma cəmiyyətin bütün üzvlərini təhsilə cəlb edərək, kollektiv bir məsuliyyət hissi yaradır. Bu, məktəblərin müstəqil fəaliyyətini dəstəkləyir, müəllimlərin motivasiyasını artırır və şagirdlərin təhsil keyfiyyətini yüksəldir.
İkincisi, ictimai dəstək, təhsil müəssisələrinin resurslarını artırır. Qeyri-hökumət təşkilatları, sponsorlar və icma üzvləri məktəblərə maddi və mənəvi dəstək verərək, tədris prosesini daha əlverişli hala gətirir. Bu, eyni zamanda, yeni tədris metodlarının tətbiqinə və innovativ yanaşmaların inkişafına imkan tanıyır.
Üçüncüsü, bu model, şagirdlərin sosial məsuliyyətini artırır. Cəmiyyətin təhsildəki rolu, gəncləri aktiv və məsuliyyətli vətəndaşlar kimi formalaşdırır, bu da onların gələcəkdə daha müsbət davranışlar sərgiləmələrinə səbəb olur.
Bununla belə, təhsilə ictimai əsaslarla dəstəyin bəzi mənfi tərəfləri də mövcuddur. İlk növbədə, cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrinin təhsilə qatqısı bərabər olmaya bilər. Bəzi icmalarda resurslar və imkanlar məhdud olduğuna görə, bu, ədalətsizlik yarada bilər. Eyni zamanda, iqtisadi durumu yaxşı olan icmalar, məktəblərinə daha çox dəstək verə bilər, bu isə təhsilin keyfiyyətində fərqliliklərə səbəb olur.
İkincisi, ictimai dəstək, bəzən məktəb rəhbərliklərinin müstəqilliyinə və müəllimlərin peşəkar azadlığına ziyan vurur. Cəmiyyətin tələbləri, bəzən məktəblərin təhsil proqramlarını və metodlarını dəyişməyə məcbur edə bilər ki, bu da tədrisin keyfiyyətini aşağı sala bilər.
Təhsilə ictimai əsaslarla dəstək, müasir təhsil sistemlərinin inkişafında əhəmiyyətli bir rol oynayır. Beynəlxalq təcrübələr göstərir ki, cəmiyyətin aktiv iştirakı təhsilin keyfiyyətini artırır və şagirdlərin sosial inkişafını dəstəkləyir. Lakin, bu yanaşmanın bəzən ədalətsizliyi artırması və məktəb müstəqilliyinə ziyan vurması da mümkündür. Buna görə də, bu modelin tətbiqi zamanı diqqətli yanaşma və balanslı strategiyalar tələb olunur. Təhsil sistemlərinin effektivliyi, yalnız dövlət və müəllimlərin deyil, cəmiyyətin bütün üzvlərinin birgə əməkdaşlığı ilə təmin oluna bilər.
İlknur Əsədova
