Ötən əsrin 90-cı illərin əvvəllərinə qədər Azərbaycanda aprelin 28-i Sovet hakimiyyətinin qurulduğu gün kimi qeyd olunurdu. Azərbaycan Sovet Sosialist Respubikasının yaranmasının banilərindən olan Nəriman Nərimanovun adı da həmişə bu kontekstdə xatırlanıb.
Bu gün Bakıda heykəli ucalan, adı bir çox yerlərdə əbədiləşdirilmiş Nəriman Nərimanov kim idi?
Britaniya Akademiyasının müxbir üzvü və Queen Mary Universitetinin üzvü Dr. Harun Yilmaz BBC News Azərbaycanca üçün yazıb:
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə aparan tarixi hadisələrin xronologiyası1918-ci ilə baxış: Mayın 28-nə aparan o yaz günlərində həyat necə idi?ADR 100 - Milli kursantlar: polis, ədliyyə və hərbiyyə
Nəriman Nərimanov publisist, həkim və siyasətçi idi. O, Bolşeviklər partiyasının aparıcı azərbaycanlı üzvlərindən biri, Azərbaycanda sovet hökumətinin başçısı olub. Nərimanovun siyasi karyerası o, 1925-ci ildə vəfat etdikdən sonra da davam edib.
1936-cı ildən sonra stalinizm təbliğatı siyasi terror kampaniyasına başlamaq üçün Nərimanov da daxil bəzi bolşevik xadimlərinə qarşı repressiya həyata keçirdi.
Nərimanovun xatirəsi Stalin terrorunun qurbanı oldu.
Onun adı Stalinin ölümündən sonra reabilitasiya edildi və hətta Bakıda böyük abidəsi ucaldıldı.
Bu dəfə o, Azərbaycan vətənpərvərinə çevrildi və 70-ci illərdə millətçilik əhval-ruhiyyəsini yüksəldən bir fiqur oldu.
Müxtəlif sovet siyasəti nəticəsində Nərimanovun ziddiyyətli obrazları yaranıb.
Həmişə yadda saxlamalıyıq ki, Nərimanov öz dövrünün məhsulu olub.
XX əsrin əvvəllərində Qafqazda dəyişiklik tələb edən kiçik bir modernist qrup var idi. Nəriman Nərimanov bu modernistlərin daha geniş çevrəsinə aid idi. Onlar, əsasən, Rusiyada təhsil almış, bəziləri isə Avropaya səfər etmiş və Şərqlə Qərb arasındakı böyük fərqi müşahidə etmişdilər. Onlar xalqları üçün təmiz su və kanalizasiya, elektrik və dəmir yolları, opera teatrları, oğlan və qızlar üçün müasir məktəblər, daha yüksək savadlılıq kimi müasir həyat və tərəqqinin bəhrələrini istəyirdilər.
Bununla belə, Azərbaycanda və Rusiya imperiyasının digər yerlərində modernistlərin fərqli siyasi baxışları və ideologiyaları var idi. Millətçilər müasir milli kimliyi bu modernləşmə paketinin bir hissəsi kimi görürdülər. XX əsr təkcə teleqraf, elektrik enerjisi və dəmir yolları ilə bağlı deyildi, bu, həm də səfərbər olmuş xalqların əsri idi.
Şəklin mənbəyi, Azərtac
