Bir gündə 6-7 fənnin tədrisi düzgündürmü?
Ötən ayın 16-dan etibarən yeni tədris ili başlayıb. Hər zaman olduğu kimi, bu il də müəllimləri, həmçinin valideyn və şagirdləri narahat edən məqamlar var. Bunlardan biri dərs yükü ilə bağlıdır. Valideynlər övladlarının həddindən artıq yükləndiklərini söyləyirlər. Bu barədə həm sosial şəbəkələrdə, həm də ictimaiyyət arasında mütəmadi müzakirələr aparılır.
Belə ki, şagirdlərə həftədə bir neçə gün 6-7 fənn, digər günlərdə isə 3-4 fənn tədris edilir. Əlbəttə, dərs cədvəllərindəki proqramın nə üçün belə tərtib edildiyi suallar yaradır. Bundan başqa, bir fənnin mütəmadi olaraq hər gün keçirilməsi də narahatlıq yaradan məqamlardan biridir. Çünki hansısa fənnin 2-3 gün ard-arda keçirilməsi təbii olaraq şagirdin həmin fənni yaxşı mənimsəməməsinə səbəb olur.
Tədris proqramları o qədər ağır olur ki...
Mövzu barədə fikirlərini “Yeni Azərbaycan”la bölüşən təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədovun sözlərinə görə, bu gün şagirdlərin dərs yükü həddindən artıq ağırdır. Ekspert qeyd edib ki, tədris proqramı və evə verilən tapşırıqlar o qədər ağır olur ki, uşaq bütün günü kitabla gəzsə də, yenə də həmin fənn üzrə tapşırıqları çatdıra bilmir: “Aşağı siniflərin dərslikləri bir qədər rahatdır və məzmununu anlamaq olur. Yuxarı sinflərin dərsliklərinin məzmunu ümumiyyətlə anlaşılmır.
Buna görə də şagirdlər proqramın hamısını qavramaqda çətinlik çəkirlər. Nə qədər çalışsalar da, verilən ev tapşırıqlarını sərbəst işləyə bilmir və buna görə repetitorların xidmətindən istifadə edirlər. Repetitora pul verə bilməyən şagird isə tapşırığı həll edə bilmədiyi üçün psixoloji sarsıntı keçirir. Dərsliklərdə olan qarmaqarışıq ifadələr, anlaşılmayan cümlələr və çətin tapşırıqlar şagirdlərin kabusuna çevrilib”.
Bu gərginliyə məktəblilərin iradəsi dözmür...
E.Əfəndi bir gündə 6-7 fənnin tədris olunmasının şagirdlərin növbəti mərhələlərdə təhsil nailiyyətlərinə müsbət təsir etmədiyini bildirib: “Əksinə, şagirdlərin həddindən artıq ev tapşırığı ilə yüklənməsi onları təhsildən, məktəbdən soyudur. Bu gərginliyə məktəblilərin orqanizmi, əsəbi, iradəsi də dözmür”.
Dərs yükü normaları
Ekspert pedaqoji işçilərin dərs yükü normaları ilə bağlı məsələyə də toxunub: “Təhsil müəssisələrinin pedaqoji işçilərinin dərs yükü normaları var. Belə ki, məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrində tərbiyəçilərin həftəlik iş vaxtı 30 saatdır. Bütün tipdən olan ümumtəhsil məktəblərində, gimnaziya və liseylərdə, peşə məktəbləri və peşə liseylərində, idman və incəsənət məktəblərində müəllimlərin, məktəbdənkənar təhsil müəssisələrində dərnək rəhbərlərinin həftəlik 1 stavka dərs yükü - 12 saat müəyyən edilib. Ümumtəhsil məktəblərində, internatlarda, lisey, gimnaziyalar və peşə təhsili məktəblərində tərbiyəçi-müəllimlərin həftəlik iş vaxtı - 24 saatdır. Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində isə professor-müəllim heyətinin və konsertmeysterlərin bir stavka üzrə illik dərs yükü - 500 saatdan az olmamaqla müəyyən edilib”.
Çıxış yolu nədir?
Ekspert dərs cədvəllərinin nisbətən yüngülləşdirilməsi ilə bağlı çıxış yollarını qeyd edib. Onun sözlərinə görə, dərsliklərdə problemlər və şagirdlərin proqramında çətinliklər mövcuddur: “Şagirdlərə hər gün ev tapşırığının verilməsi mütləq deyil. Hesab edirəm ki, dərsliklər təkmilləşdirilməlidir. Nəticə etibarı ilə digər ölkələrin təhsil modellərinə nəzər salsaq görərik ki, şagirdlərin daha çox valideynlə ünsiyyət qurmasına şərait yaradılıb. Dərslər isə şagirdlərin həddindən çox yorulub tükənməsinə səbəb olmur. Ona görə də informasiya texnologiyalarının inkişaf etdiyi bir dövrdə çalışmalıyıq ki, ondan istifadə edərək öyrədək. Məsələn, hazırda birinci siniflərin kifayət qədər fənn sayı var. Acınacaqlı vəziyyət ondan ibarətdir ki, uşaqlara əlifba öyrətməzdən öncə xarici dildə söz bilməyi tapşırırlar. Bir gündə 6-7 dərs yükünü azaltmaq istəyiriksə, bəzi fənlər sintez olunmalıdır. Məsələn, “Həyat bilgisi” dərsliyində olan məlumatlar “Azərbaycan dili” dərsliyinə inteqrasiya olunaraq həmin hekayələrin içərisində verilə bilər. Həmçinin, şagirdlər kitabları auditoriyaya daşımaq məcburiyyətində qalmamalıdır”.
Yeganə BAYRAMOVA
