Yerin tektonik plitələrinin davamlı hərəkəti hər gün planetimizin formasını dəyişir.
Lakin son araşdırmalar dərin mantiya proseslərinin də bunda rol oynadığını göstərir. Belə ki, alimlər Yerin səthində müəmmalı qabarıqlıqların və çökəkliklərin yaranmasının izahını tapıblar.
“Cebhe.info” xəbər verir ki, Yerin ən əhəmiyyətli xüsusiyyətlərinin çoxu plitə sərhədlərində yerləşirş Himalay kimi dağ silsilələri kontinental plitələrin toqquşduğu yerlərdə yaranır. Sakit Okeanı əhatə edənlər kimi vulkanlar və okean xəndəkləri, okean plitələrinin kontinental plitələrin altına endiyi yerlərdə meydana gəlir.
Lakin bizim planetimiz də tektonik plitə sərhədlərindən uzaqda yerləşən və asanlıqla izah edilə bilməyən bir çox səth xüsusiyyətlərinə malikdir.
Bu çaşdırıcı xüsusiyyətləri daha yaxşı başa düşmək üçün elm adamları temperatur və mantiya kimyasındakı fərqlərin Yer səthində qabarıqlıqların və çökəkliklərin yaranmasına səbəb ola biləcəyi yerləri müəyyən etmək üçün yer qabığının qalınlığı məlumatlarını mantiyanın ölçmələri ilə müqayisə ediblər.
Onların “Geophysical Research: Solid Earth” jurnalındakı araşdırmaları göstərir ki, mantiyanın isti olduğu ərazilər Afar-Yəmən-Qırmızı dəniz bölgəsi kimi ən böyük qabarıqlıqları (2 km-ə qədər və yüzlərlə kilometr uzunluqda) əmələ gətirir.
Eyni zamanda, Qara, Xəzər və Aral dənizləri ətrafında, eləcə də Şərqi Avropa düzənliyində mantiyanın soyuq bölgələrində dərin çökəkliklər əmələ gəlir.
Bu cür xüsusiyyətlər milyonlarla il ərzində yavaş-yavaş formalaşır, lakin eroziya və çöküntü kimi geoloji proseslər üçün əsasdır.
