Dünya Bankı Avropa və Mərkəzi Asiya regionunda təhlükəsiz, əlverişli və təmiz enerji təchizatını təmin etmək üçün enerji səmərəliliyinin əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirilməsinə yönəlmiş iddialı yeni regional təşəbbüsün başladığını elan edib.
On illik dövrü əhatə edən "Avropa və Mərkəzi Asiyada Enerji Səmərəliliyinin Artırılması Proqramı" (E3 Proqramı) ilə investisiyaların müddəti ərzində 63 teravatt saat (TWh) enerji qənaətinə nail olunacaq (bu, enerjiyə ekvivalentdir İsveçrənin illik elektrik enerjisi istehsalı) və CO2 emissiyaları 18 azalacaq.
E3 Proqramı Dünya Bankının 1,46 milyard ABŞ dolları məbləğində maliyyələşdirilməsini təmin edəcək və əlavə olaraq, dövlət, özəl və inkişaf sektorundan 2,4 milyard ABŞ dolları maliyyə səfərbər ediləcək ki, bunun da 1,5 milyard ABŞ dolları özəl sektorun maliyyələşdirilməsi olacaq. İlkin vəsait xüsusi olaraq dörd ölkədə enerji səmərəliliyi proqramları üçün ayrılır və digər ölkələrin də 10 illik proqram müddətində proqrama daxil ediləcəyi gözlənilir. İnvestisiyalar ictimai obyektlərə, yaşayış binalarına və yaşayış elektrik cihazlarına, sənayenin modernləşdirilməsinə və mərkəzi istilik sistemlərinin təkmilləşdirilməsinə yönəldiləcək. Layihə Moldovanın 5 milyon ABŞ dolları məbləğində qrantı – Artım, Dayanıqlıq və Rifah İmkanları (M-GROW) proqramı ilə dəstəklənir.
Proqramı şərh edən Dünya Bankının Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə vitse-prezidenti Antonella Bassani deyib:
“Enerji səmərəliliyinə sərmayə qoymaq Dünya Bankı Qrupunun iqlim dəyişikliyinin ən pis təsirlərinin qarşısını almaq üçün təmiz və səmərəli enerjiyə keçidi sürətləndirmək vizyonunun bir hissəsini təşkil edir. Enerji səmərəliliyinin artırılması digər inkişaf prioritetləri üçün istifadə ediləcək büdcələri azad edə və yeni enerji təchizatına investisiya ehtiyacını əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. Səmərəli sistemlər biznes əməliyyatlarını daha təmiz və rəqabətli edir, ev təsərrüfatlarının enerji xərclərini azaldır, havanın çirklənməsini azaldır, karbon emissiyalarını azaldır və iş yerləri yaradır”.
E3 proqramı milli planlar əsasında təkrarlana bilən ölkə layihələri hazırlayacaq və davamlı maliyyəyə çıxışı dəstəkləyəcək. Proqram çərçivəsində birinci mərhələdə həyata keçiriləcək layihələrdən Türkiyədə mərkəzi hökumət binalarının təmiri üçün Dünya Bankının 300 milyon ABŞ dolları, ictimai binaların təmiri üçün isə 54,5 milyon ABŞ dolları ayrılacaq. Moldovada xüsusilə təhsil müəssisələri və mərkəzləşdirilmiş istilik sistemləri daxildir. Türkiyə, Moldova, Monteneqro, Özbəkistan və digər ölkələrdə əlavə mərhələlər və layihələr nəzərdə tutulub.
Zamanla E3 Proqramı ölkələrə dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən kiçik miqyaslı enerji səmərəliliyi proqramlarından kommersiya tərəfindən maliyyələşdirilən daha böyük milli miqyaslı proqramlara keçidi dəstəkləyəcək. O, dövlət maliyyəsindən istifadəyə, kommersiya maliyyəçiləri cəlb etmək üçün tələb olunan investisiyaların nümayişinə, yeni biznes modellərinin sınaqdan keçirilməsinə, investisiya risklərinin azaldılmasına və kommersiya maliyyəsi ilə yanaşı məqsədyönlü subsidiyaların təmin edilməsinə diqqət yetirəcək.
