Xəbər verdiyimiz kimi iki gün öncə Rusiya və Türkiyə xarici işlər nazirliklərinin rəhbərləri Sergey Lavrov və Hakan Fidan Nijni Novqorodda BRİKS nazirlərinin görüşü çərçivəsində bir araya gəliblər. Təbii ki, görüşdə əsas müzakirə mövzusu Türkiyənin BRİKS-ə üzv olmasıdır. Görüşün yekununda nazir Hakan Fidan Türkiyənin təşkilata üzv olmaq niyyətini açıqlayıb.
Görüşdə Rusiya və Türkiyə ilə qonşu regionlarda baş verən qlobal münaqişələrin həlli iki ölkənin hakimiyyət orqanları arasında danışıqların əsas mövzusu olaraq qalır. Ona görə də Lavrov və Fidan Yaxın Şərq, Cənubi Qafqaz və Ukrayna böhranı ətrafındakı vəziyyətə diqqət yetiriblər. Üç mövzu üzrə ölkələrin mövqeləri üst-üstə düşür, amma sual doğuran müəyyən detallar var.
Yaxın Şərq
Yaxın Şərqdə hər iki dövlət Fələstin-İsrail münaqişəsinin tezliklə həll olunmasının tərəfdarıdır. Həm Rusiya, həm də Türkiyə Qəzzanın dağıdılmasını pisləyir və müstəqil Fələstinin yaradılmasını tələb edir. Eyni zamanda, Ankara, əlbəttə ki, İsrail əleyhinə ritorikasında və hərəkətlərində daha sərt görünür. Türkiyə İsrailə qarşı ticarət embarqosu tətbiq etdi və prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan baş nazir Benyamin Netanyahunu tənqid etməkdən birbaşa təhqirlərə keçdi. Moskva da fələstinlilərin kütləvi şəkildə öldürülməsindən narazıdır, lakin Qərbin gözündən yayınan İsrail rəhbərliyi ilə əlaqələr ipini itirməməyə çalışır.
Cənubi Qafqaz
Cənubi Qafqazla bağlı da ciddi fikir ayrılıqları yoxdur. Rusiya və Türkiyə Azərbaycanla Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşmasının başa çatmasını - onların sülh müqaviləsi imzalamasını və sərhədlərin delimitasiyasına tərəfdardırlar. Rusiya Federasiyası Türkiyə-Ermənistan münasibətlərinin bərpasında maraqlıdır. Bundan əlavə, Ankara və Moskva regionda nəqliyyat kommunikasiyalarının açılması məqsədi ilə “3+3” düsturunun həyata keçirilməsini təşviq edirlər. Burada yeganə fərq ondan ibarətdir ki, Nikol Paşinyanın Avropaya inteqrasiya və ABŞ-la flört siyasəti ucbatından Rusiyanın KTMT üzrə müttəfiqi ilə çətin münasibətləri var. Türkiyə də Ermənistanda Qərbin güclənməsində maraqlı deyil, lakin İrəvanın müttəfiqi olmadığı üçün ona qarşı iddia irəli sürməyə haqqı yoxdur.
Ukrayna münaqişəsi
Üçüncü sual Ukraynadır. Burada Rusiya münaqişənin tərəfidir, Türkiyə isə neytrallığa riayət edir. Eyni zamanda, nizamlanma məsələlərində mövqelər hələ də üst-üstə düşür. Rusiya prezidenti Vladimir Putin dəfələrlə Ərdoğanın vasitəçilik səylərini yüksək qiymətləndirib və İstanbul formatını münaqişəyə son qoymaq üçün uğurlu cəhdlərdən biri adlandırıb. Türkiyə sülhməramlı rolunu iddia etməkdə davam edir və Rusiya onun səylərini yüksək qiymətləndirir.
Rusiya və Türkiyədən layihələr
Geosiyasi münaqişələrin həlli ilə yanaşı, Rusiya və Türkiyəni bir çox ikitərəfli layihələr birləşdirir və praktiki olaraq heç nə onların həyata keçirilməsinə mane olmur, ola bilsin ki, Amerika sanksiyaları istisna olmaqla – lakin ölkələri tədricən onlardan yan keçməyi öyrənirlər. Hazırkı ikitərəfli layihələr arasında Türkiyəyə ərzaq (taxıl) tədarükü, qaz qovşağının formalaşdırılması, Akkuyu AES-in, gələcəkdə isə Sinopda ikinci AES-in tikintisini qeyd etmək lazımdır.
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin diplomatik departamenti Fidan və Lavrov arasında aparılan danışıqların yekunlarına əsasən bildirib ki, nazirlər ikitərəfli siyasi dialoq və ticarət-iqtisadi əməkdaşlığın aktual mövzularına dair saatları sinxronlaşdırıblar. “Rusiya tərəfində cari məsələlərin həlli, əlaqələrin daha da genişləndirilməsi və perspektivli qarşılıqlı fəaliyyət sahələrinin axtarışı maraqları naminə sıx qarşılıqlı fəaliyyətin davam etdirilməsinin zəruriliyi xüsusi vurğulanıb”, - deyə məlumatda bildirilir.
Türkiyə və BRİKS
BRİKS-ə gəlincə, Türkiyə tədricən təşkilata qoşulmağa doğru gedir. Ərdoğan hökuməti də ŞƏT ilə bağlı oxşar niyyətlərini ifadə edib. Ankaranın əsas motivi həm iqtisadiyyat və maliyyə, həm də siyasət və təhlükəsizlik sahələrində əlaqələri şaxələndirmək və Qərbdən asılılığı azaltmaq istəyidir.
Rusiya, Çin və digər BRİKS ölkələri Türkiyənin təşkilata üzv olmaq istəyini müsbət qiymətləndirir. Kremlin mətbuat katibi Dmitri Peskov bir həftə əvvəl Moskvanın bu məsələ ilə bağlı mövqeyini açıqlayıb.
“Əlbəttə, hamımız qonşularımız, o cümlədən Türkiyə kimi mühüm tərəfdaşlar tərəfindən BRİKS-ə artan marağı alqışlayırıq. Rusiya və buna çox fəal hazırlaşırıq "deyə o bildirib.
İlhamə Qiyas, News365.az
