Son Avropa Parlamenti (AP) seçkilərindən əvvəl nəticələrlə bağlı iki dominant fikir var idi. Optimistlər tərəfdə olanlar populist/həddindən artıq sağın səs nisbətini artıracağını qəbul edərkən, Avropa Xalq Partiyası Birliyi adı altında özünü ifadə edən sağ mərkəzçilərin tarazlığı qorumağa davam edəcəyini birliyin idealları və məqsədləri ilə bağlı, eləcə də heç bir əhəmiyyətli paradiqma dəyişikliyi baş verməyəcək. Mənim kimi pessimistlər isə bu seçkinin Avropa Parlamentinin oturacaq bölgüsündə dəyişiklik etməklə yanaşı, parlamentin strukturundan kənarda qlobal siyasətdə qırılma nöqtəsi olacağını düşünürdülər. Bizimyol.info xəbər verir ki, jurnalist Mehmet A. Kancı "AA" agentli üçün Avropa Parlamenti seçkilərinin nəticələri nəticəsində ifrat sağın yüksəlişinin yaxın gələcəkdə Kontinental Avropada siyasi tarazlıqlara necə təsir edəcəyini yazıb. AP seçki nəticələri və ifrat sağın yüksəlişi Bazar günü, iyunun 9-da saat əqrəbi gecə yarısını vurmazdan əvvəl, hətta qeyri-müəyyən nəticələr açıqlanmadan da ortaya çıxan mənzərə pessimistlərin proqnozlarından kənara çıxıb. 720 yerlik parlamentə 96 deputatla ən çox nümayəndə göndərən Almaniyada əsas müxalif Xristian Demokrat Birlik partiyaları birinci, ifrat sağ/populist partiya AfD isə ikinci yerdə qərarlaşıb. Koalisiya hökumətini quran Sosial Demokratlar Partiyası üçüncü, Yaşıllar Partiyası isə dördüncü yerdə qərarlaşıb. Nəticələr 81 deputatla parlamentə deputat göndərməkdə ikinci yeri tutan Fransada seysmik təsir göstərib. İfrat sağçılar prezident Makronun İntibah Hərəkatından iki dəfə çox səs toplayıb, bu, 40 ildə ilk dəfə bir partiyanın seçkilərdə 30 faizdən çox səs alması deməkdir. Həm kənd, həm də şəhərlərdə ifrat sağçıların qələbəsi Makronu növbədənkənar seçkilər elan etməyə vadar edib. 76 deputatla parlamentə deputat göndərməkdə 3-cü yerdə olan İtaliyada bu seçkidə ölkənin orta səviyyəsindən yüksək hakimiyyət dövrünə sahib olan baş nazir Giorgia Meloni başda olmaqla populist “İtaliya qardaşları” bu seçkidə birinci olub və sübut edib ki, hökumət onları yormadı. Belçikada baş nazir Alexander De Croo istefa vermək qərarına gəlib, Avstriyada isə ifrat sağçı Azadlıq Partiyası birinci olub. Göründüyü kimi, nəticələr təkcə Avropa Parlamentinin tərkibini dəyişməyib; Alınan və qəbul edilən erkən seçki qərarları ilə Avropada milli siyasətləri və Trans-Atlantik əlaqələrin xarakterini dəyişdirə biləcək günlər qapıdadır. Bu nəticələr Avro-Atlantik münasibətləri dəyişir İyunun sonunda Fransada başlayacaq seçki silsiləsi Avropanın üzləşdiyi təhlükələrlə bağlı milli siyasəti kökündən dəyişdirə biləcək addımlar gətirə bilər. Seçkilərin nəticələri daha yaxından araşdırıldığında artan inflyasiya, enerji və ərzaq qiymətləri, Rusiya-Ukrayna müharibəsi və miqrasiya hərəkətləri nəticəsində iqtisadiyyatlardakı balanssızlıq həm kənd yerlərində, həm də şəhərlərdə səsvermə üstünlüklərinin sağa doğru dəyişməsinə səbəb olub. Bu reaksiyalara görə əllərini gücləndirən ifrat sağ/populist partiyalar hakimiyyətə gəlsələr və ya iqtidara ortaq olarlarsa, onların Ukraynaya hazırkı dəstək siyasətlərini gözdən keçirmələri qaçılmaz olacaq. Ukraynaya verilən silahlar, verilən iqtisadi yardımlar, bu ölkədən alınan buğda və müharibədən qaçan Ukrayna vətəndaşlarının vəziyyəti də daxil olmaqla bir çox mövzu yenidən dəyərləndiriləcək. Üstəlik, Donald Trampın ABŞ-da keçiriləcək prezident seçkilərində şanslarının daha yüksək olduğunu və prezident kimi ilk müddətində Avropadakı NATO müttəfiqlərinə qarşı sərt münasibətini nəzərə alsaq, transatlantik münasibətlərdə yeni fəsadların yaranması qaçılmaz olacaq. Macarıstanın baş naziri Viktor Orban təxminən iki həftə əvvəl NATO-nun yeni baş katibi oktyabrda müəyyənləşdikdən sonra Rusiyaya qarşı əməliyyatlara daxil edilməmək üçün müqavilə imzalamaq istəyəcəklərini bildirib. Orban NATO-ya üzvlüklərinin davam etməsinə baxmayaraq, alyansın hüdudları xaricində əməliyyatlarda iştirak etmək istəmədiklərini vurğulayıb. Macarıstan baş nazirinin irəli sürdüyü bu üzvlük modeli yaxın gələcəkdə NATO-nun Rusiyaya qarşı müharibələrə dəstəyinə qarşı çıxan bütün hökumətlər üçün nümunə ola bilər. Əslində, ifrat sağçı/populist partiyaların hakimiyyətə gələ biləcəyi ölkələr keçmişdə Fransa və Yunanıstanın etdiyi kimi alyansın hərbi qanadından çəkilməyə müraciət edə bilər. Hazırda cəbhə xəttində təşəbbüs Rusiya tərəfində olsa da, üfüqdəki yeganə ümid 2025-ci ilə qədər Ukraynaya veriləcək 95 ədəd "F-16" təyyarəsidir. Hətta bu təyyarələrin Rusiya raketlərinin hədəfinə çevrilməməsi üçün Ukraynaya qonşu ölkələrdəki bazalarda saxlanılaraq oradan Rusiya ərazisinə yönəldiləcəyi bildirilir. Macarıstan və Slovakiya yüksək səslə, NATO və Avropa Birliyinin (Aİ) bir çox digər ölkələri isə birbaşa müharibəyə sürüklənmək istəmədiklərini sakitcə bəyan edirlər. Nəzərə alsaq ki, Avropanın hazırkı silah-sursat istehsal gücü Rusiyadan xeyli geri qalır, müharibəni dəstəkləmək istəməyən ölkələrdə hakimiyyət dəyişikliyi Ukraynanın müharibəni davam etdirmək imkanlarını da zəiflədəcək. 2022-ci ilin fevralından Ukrayna-Rusiya müharibəsini uzatmaq üçün öz üstünlüklərindən istifadə edən ABŞ-Böyük Britaniya cütlüyü yaxın gələcəkdə AP seçkilərinin Kontinental Avropaya təsirləri ilə daha şiddətli mübarizə aparmalı olacaq. Qadir, Bizimyol.info
- Gecə Modu
- Ana səhifə
- Statistika
- Səhifələr
- Reytinq
- Hava
- Valyuta
