9 ay əvvəl Starlink sayəsində Braziliyanın Itui çayı boyunca Amazon meşəsində yaşayan uzaq Marubo qəbiləsi internetə çıxış əldə etdi.
Valyuta.az xəbər verir ki, təxminən 2 min nəfərlik Marubo xalqı planetin ən təcrid olunmuş yerlərindən birində yaşayır. Qəbilə üzvləri uzun müddət Amazon tropik meşələrində Itui çayı boyunca səpələnmiş ümumi daxmalarda yaşayır, öz dillərində danışır və meşənin ruhları ilə əlaqə saxlamaq üçün ayahuaskanı qəbul ediblər. Yüz illər boyu bu həyat tərzini qoruyub saxlayıblar. Buna, xüsusən də onların məskunlaşdıqları yerlərin uzaqlığı kömək edib. Onların bəzi kəndlərinə çatmaq bir həftə çəkə bilər.
Ancaq indi onların həyatı əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib: sentyabrda Yer kürəsinin İnternet olmayan bu son yerlərindən birində Starlink peyda olub. Yerli sakinlər antenaları dirəklərin zirvələrinə mismarlayıb və günəş panellərinə birləşdiriblər. Peyk İnternetin meydana çıxdığı dövrdə bəzi sakinlərin artıq dövlət hesabına və ya öz vəsaitləri hesabına ən yaxın şəhərdə alınmış smartfonları olub. Onlar şəbəkəyə girişin əsas mənbəyinə çevriliblər.
İnternet onlar üçün açıq-aşkar faydalar gətirib, məsələn, uzaqda olan yaxınları ilə video söhbətlər, fövqəladə hallarda kömək çağırmaq və təhsil almaq. Bununla yanaşı, yerli sakinlər ona çıxış yolu ilə çoxdan dünyanın qalan hissəsinə məlum olan problemlərlə üzləşməyə başlayıblar: asılılıq yaradan sosial şəbəkələr, zorakı video oyunlar, yetkinlik yaşına çatmayanların pornoqrafiyaya baxması və s.
“İnternet gələndə hamı xoşbəxt idi. Amma indi işlər daha da pisləşib. Gənclər internetə görə tənbəlləşiblər. Onlar ağ insanların yollarını öyrənirlər. Bununla belə, lütfən, internetimizi əlimizdən almayın”, – 73 yaşlı yerli sakin Tsainama Marubo The New York Times-a bildirib.
Üç uşaq atası olan Kaipa Marubo internetin övladlarının təhsil almasına kömək etdiyi üçün xoşbəxt olduğunu söyləyib. Lakin o, iki oğlunun oynadığı birinci şəxs atıcı video oyunlarından da narahatdır.
“Mən narahatam ki, birdən onları təqlid etmək istəyəcərlər”, - o deyir.
Marubo Kənd Dərnəyinin lideri Alfredo Marubo qəbilənin internetin ən sərt tənqidçisinə çevrilib. Marubolar öz tarixlərini və mədəniyyətlərini şifahi şəkildə ötürürlər və o, bu biliklərin itiriləcəyindən narahatdır, çünki yeniyetmələr ailələri ilə ünsiyyəti dayandırıblar. Amma onu ən çox narahat edən pornoqrafiyaya aludə olmasıdır. O deyir ki, gənclər qrup çatlarında açıq-saçıq videolar paylaşırlar. Bu, hətta ictimai yerlərdə öpüşməyin də tabu olduğu Marubo mədəniyyətində dəhşətli bir inkişafdır.
"Biz gənclərin bunu sınamaq istəyəcəyindən narahatıq", - Alfredo deyir.
Kişi əlavə edir ki, tayfa artıq gənclər arasında daha aqressiv cinsi davranışlar müşahidə edib. Bəzi Braziliya rəsmiləri və qeyri-hökumət təşkilatları da İnternetin qəbilələr arasında çox tez-tez təhlükələr barədə təlimlər keçirilmədən yerləşdirilməsindən narahat olduqlarını bildiriblər.
2022-ci ildə Braziliyada istifadəyə veriləndən bəri Starlink bütün dünyanın ən böyük tropik meşəsini əhatə edib. Yerli qəbilələrlə işləyən braziliyalı fəallar Starlink-i Braziliyanın ən ucqar qəbiləsi olan Yanomami də daxil olmaqla, ölkə daxilində yüzlərlə yerli qrupa çatdırmaq istəyirlər.
Nicat
