“NATO Ermənistandan İrana çatıb”

“İBNA Müstəqil Balkan Xəbər Agentliyi” hələ 16 may 2024-cü ildə NATO, Fransa, Ermənistan və İran arasında baş verən prosesləri proqnozlaşdıran geniş məqalə ilə çıxış edib.

Məqalədə NATO-nun Ermənistan ərazisindən operativ mobil radar sistemləri vasitəsi ilə İran hava məkanını nəzarətə götürdüyü və yeganə xristian qonşusu vasitəsi ilə NATO-nun artıq İrana çatdığı vurğulanıb.

Məlum olduğu kimi, 19 may 2024-cü ildə İran Prezirentinin helikopter qəzasında həlak olması Fransa televiziya kanallarında təhqiredici başlıqlarla yayımlanmışdır.

“İBNA Müstəqil Balkan Xəbər Agentliyi”nin 16 may 2024-cü il tarixli sözügedən yazısını təqdim edirik:

Fransanın Cənubi Qafqazda Rolu: Strateji addımlar və nəticələr

Fransa və İran arasında baş verən hadisələrin son dövrlərdəki inkişafı geosiyasi mənzərəni yenidən formalaşdıra biləcək əhəmiyyətli strateji addımlarla bərabər xəbər başlıqlarına çevrilməkdədir. NATO-nun 2027-ci ilə qədər İrana yaxınlaşması fonunda bütün bunların regiona, xüsusən də Ermənistana təsirləri dərindir.

NATO-nun davam edən strateji planında 2027-ci ilə qədər İrana çatmaq məqsədi var. Bu strategiya Ermənistanı riskə atmaqla yanaşı, NATO-nun öz məqsədlərinə sadiqliyini göstərir.

ABŞ-ın əsas kəşfiyyat agentlikləri 2027-ci ilə qədər Çinin Tayvan üzərində ərazi bütövlüyünü təmin etmək üçün mühüm addım atacağını və potensial olaraq böyük güc qarşıdurmalarına səbəb olacağını proqnozlaşdırır. Pilotsuz sualtı istehsalının artırılması, Yaponiya və Filippinlə üçtərəfli müqavilələrin dərinləşdirilməsi də daxil olmaqla, gözlənilən bu münaqişəyə hazırlıq artıq davam edir.

ABŞ həmçinin 2023-cü ilin noyabrında İndoneziya ilə hərtərəfli strateji əməkdaşlıq sazişi bağlayıb. Bu səylər regionda əhəmiyyətli güc zonası yaratmaq üçün daha geniş hazırlıqların bir hissəsidir.
Yüksək rütbəli məmurların mətbuatda qeyd etdiyi kimi, NATO Rusiyanın iqtisadi artımına ciddi tarixi zərbə vurmaqla, bir əsgərini də itirmədən Ukrayna vasitəsilə Rusiyanın hərbi gücünü əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salmağı bacardı. Yeni geosiyasi reallıqlardan istifadə edənlər indi Ermənistanı əsas nöqtə kimi istifadə edərək İrana qarşı oxşar strategiyalar formalaşdırmağa hazırdırlar.

İranla həmsərhəd olan yeganə xristian ölkəsi olan Ermənistan coğrafi baxımdan İranın paytaxtına, hərbi komplekslərinə və nüvə zənginləşdirmə zonalarına yaxındır. Üstəlik, hazırkı Ermənistan rəhbərliyi öz geosiyasi mövqeyini bu strateji hədəflərə uyğun istiqamətə dəyişib.
O da məlumdur ki, Fransa ilə son geniş hərbi əməkdaşlıqdan əvvəl ABŞ qoşunları Ermənistanda ixtisaslaşdırılmış təlim proqramlarına start verib, İran kimi ölkələrin iştirak etdiyi regional dinamikanı qiymətləndirib və Ermənistan daxilində hərbi texnika yerləşdirməyə başlayıb.

İran və Rusiyaya qarşı strateji əhəmiyyətini düşünən hazırkı Ermənistan hökuməti inkişaf etmiş dövlətlərin dəstəyi ilə öz mövqeyini qoruyub saxlamağa çalışır ki, bu da ölkəni potensial olaraq təhlükəli vəziyyətə sala bilər.

2025-ci ilin fevralına kimi Ermənistan İranın hava məkanını izləyə biləcək operativ mobil radar sistemlərinə sahib olacaq. Bu irəliləyiş NATO-nun müşahidə imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə artırır.

Bundan əlavə, Fransa kəşfiyyat agentliyi DGSE-nin nəşri olan Intelligence Online, Fransa Səfirliyinin yanında yerləşən və İran diplomatiyasının mərkəzi olan Yerevandakı Göy Məscidin strateji əhəmiyyətini vurğulayır. Bu yaxınlıq Fransadan Ermənistana hərbi yardımın artmasına və kəşfiyyat fəaliyyətinin intensivləşməsinə səbəb olub. DGSE-nin məqaləsində İranın mədəni məsləhətçilərinin mövcudluğu və İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu (SEPAH) ilə əlaqələri qeyd edilib və burada mürəkkəb kəşfiyyat dinamikası vurğulanıb. İranın İrəvandakı təsirinin aradan qaldırılması və Ermənistanla hərbi əməkdaşlığın gücləndirilməsi ilə bağlı Fransanın mövqeyi onun daha geniş strateji məqsədlərinə uyğundur.

Fransa İranın təsirini “İrəvanın ürəyindən” çıxarmaq niyyətində olduğunu açıq şəkildə bəyan edib. DGSE tərəfindən təşkil edilən "İranlıların İsrailə Dəstəyi" adlı tədbir, hökumət əleyhinə etiraz məhdudiyyətlərinə baxmayaraq, Fransanın bölgədəki strateji maraqlarını daha geniş nümayiş etdirir. Hərbi əməkdaşlığa görə İrəvanın təhlükəsizliyi risk altında olsa da, Fransa potensial regional sabitliyin pozulmasından daha çox öz maraqlarını üstün tutur.

Yekun olaraq, Fransanın Cənubi Qafqazdakı hərəkətləri strateji maraqların, kəşfiyyat əməliyyatlarının və hərbi təkmilləşdirmələrin mürəkkəb qarşılıqlı təsirini əks etdirir. Ermənistanın İran və Rusiyaya qarşı strateji müttəfiq kimi rolu regionda baş verən daha geniş geosiyasi dəyişiklikləri vurğulayır. Bu hadisələr baş verdikcə regional sabitliyə və beynəlxalq münasibətlərə təsirləri əhəmiyyətli olaraq qalır.