Neyropsixoloq Nikolas Humfri müsahibəsində insanlarda və heyvanlarda şüurun inkişafında dilin rolundan danışıb.
Aztibb.az “RİA Novosti” xəbər agentliyinə istinadən yazır ki, N.Humfrin fikrincə, insan şüuru ilə heyvan şüuru arasındakı əsas fərq, daha mürəkkəb düşüncə strukturlarını mümkün edən dildədir. Onun sözlərinə görə, dil insanlara şüurun əsas xüsusiyyətlərindən biri olan psixi vəziyyətlərinə və psixi proseslərə introspektiv çıxış imkanı verir.
O, dilin meydana gəlməsini təkamüldə “kvant sıçrayışı” adlandırır və qeyd edib ki, məhz dil sayəsində özünü və ətrafımızdakı dünyanı daha dərindən dərk etmək imkanı yaranıb.
İnsan və heyvan şüuru arasındakı fərq haqqında soruşduqda alim qeyd edib ki, şimpanzelər, itlər və tutuquşular kimi bəzi yüksək təkamülə malik heyvanlar fenomenal şüura malik olsalar da, çox güman ki, insanlarda olduğu kimi daxili vəziyyətlərini əks etdirmirlər. Bununla belə, bəzi heyvan növləri, məsələn, itlər, şüurun təzahürü kimi qəbul edilə bilən yüksək inkişaf etmiş hisslər və duyğular nümayiş etdirirlər.
Alim şüurun iki səviyyəsini də fərqləndirib: koqnitiv və fenomenal. Bir çox heyvanlara və həşəratlara xas olan idrak şüuru hissi təcrübə və hisslərlə əlaqəli fenomenal şüurdan fərqlənir. Yalnız məməlilər və bəzi quş növləri kimi istiqanlı heyvanlar fenomenal şüura malikdirlər.
İtlər və bəzi digər heyvanlar şüur əlamətləri göstərsə də, N.Humfrinin fikrincə, süni intellekt, o cümlədən böyük dil modelləri, fenomenal deyil, yalnız idrak tipinə malikdir. O qeyd edib ki, gələcəkdə fenomenal şüurla süni intellektin yaradılması mümkün ola bilsə də, hazırda bu proses mümkün deyil.
