"Bakı" politoloqlar klubunun rəhbəri, siyasi ekspert Zaur Məmmədov Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.
Onunla müsahibəni təqdim edirik:
- Mayın 10-da Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri arasında keçiriləcək görüşlə bağlı müsbət proqnozlar səslənir. Tərəflərin yekun sülh, delimitasiya və kommunikasiya xətlərinin açılması ilə bağlı məsələləri müzakirə edəcəyi gözlənilir. Sizcə, Almatıda konkret məsələlər üzərində razılaşmaların əldə ediləcəyi ehtimalı varmı?
- 10 noyabr 2020-ci ildə əldə edilmiş üçtərəfli bəyanatdan sonra tərəflərin daimi olaraq optimist danışıqlar müşahidə edilir. Son olaraq 2023-cü ildə Azərbaycan-Ermənistan və danışıqlara platforma verən tərəflər nəticə olaraq sülh müqaviləsinin bağlanmasına nikbin baxdıqlarını qeyd edirdilər. Hətta ötən il konkret sülh müqaviləsinin imzalanacağı ilə bağlı iddialar da səslənirdi. Amma təhlillərdə bunun ötən ilin sonunda əldə olunacağının mümkünsüzlüyü də önə çəkilirdi. Amma Azərbaycanın işğal altında olan 8 kəndindən anklav olmayan 4 kəndin geri qaytarılması İrəvanın prosesləri çox da uzağa aparmaq imkanlarının olmadığı göstərdi.
- Sülh yoxdursa, yenidən müharibə riski də gündəmə gətirilir....
- Ermənistan Bakının tələblərini tez bir zamanda yerinə yetirməsə yeni bir müharibə başlaya bilər. Hazırda Ermənistanda küçələrdə mitinqlər edənlər, İrəvana yürüşə başlayanlar anlamalıdırlar ki, Ermənistanın gələcək müqəddəratını həll edirlər. Bu günlərdə Ermənistan hakimiyyəti növbəti bəyanatlar verib. İndi top erməni xalqındadır. Erməni xalqı ya müharibə deməlidir, ya da ki, Azərbaycanla yeni münasibətlərin tərəfdarı olması ilə bağlı mövqe sərgiləməlidir.
- Ərazi iddiaları ilə bağlı erməni cəmiyyətindəki sterotiplər necə qırılmalıdır?
- Azərbaycanın işğalda saxlanılan kəndlərinin təhvil verilməsi ilə bağlı erməni tərəfi səssiz olmalıdır. Eyni zamanda Ermənistan konstitusiyasının və gerbinin dəyişdirilməsi ilə bağlı erməni xalqı öz mövqeyini bildirməlidir. Bununla da Ermənistan Azərbaycana qarşı ərazi iddialarından həmişəlik əl çəkməlidir.
- Ermənistanın normativ hüquqi aktları ilə bağlı Bakının əsas tələbləri nədən ibarətdir?
- Belə olan təqdirdə sülh müqaviləsindən və münasibətlərin yeni mərhələyə qədəm qoymasından danışa bilərik. Əks təqdirdə Ermənistan hakimiyyətinin verdiyi qərarların gələcəkdə siyasi müxalifəti və revanşistlər tərəfindən sual altına salınması məsələsi ortaya çıxa bilər. Ona görə də, Azərbaycan hakimiyyətinin əsas hədəfi Ermənistanın mövcud normativ hüquqi bazasını yeni müstəviyə çəkməsi və birdəfəlik sıfırlamasından ibarətdir.
- Regional kommunikasiyaların açılmasında nə kimi irəliləyişin olması gözlənilir?
- Almatıda hər iki ölkənin xarici işlər nazirləri arasında keçiriləcək görüşdə də bu məsələ erməni tərəfinin diqqətinə çatdırılacaq. Azərbaycanla Ermənistan arasında son zamanlar birbaşa ünsiyyət yaranıb. Burada birbaşa kommunikasiyanın effektivliyi də müşahidə olunur. Gözlənilən də odur ki, Qazaxıstanda Azərbaycan və Ermənistan arasında kommunikasiya xətləri, delimitasiya və demarkasiya, sülh müqaviləsinin mətni müzakirə edilər bilər.
- Kommunikasiya xətlərinin açılmasına qarşı kənar qüvvələrin təsiri elementləri necədir?
- Gözlənilər odur ki, erməni tərəfi kommunikasiya xəttlərinin açılması ilə bağlı mövqeyini ortaya qoysun. Təəssüf ki, burada geosiyasi qüvvələrin üst-üstə düşməyən maraqları var. Bu da Azərbaycan və Ermənistan arasındakı sülh prosesinə birbaşa maneədir.
- Bakı və İrəvan arasındakı sülh prosesinin pozulmasında maraqlı tərəflər kimlərdir?
- Hazırda danışıqlar gedir. Bakı də İrəvan arasında hər hansı bir ortaq məxrəcə gəlmək olar. Amma bu danışıqlara maneələrin kimlər tərəfindən yaradılacağı və onların nə qədər öz iddialarında dayanıqlı ola biləcəkləri də diqqətlə izlənilir. Ona görə də, Qazaxıstan, Gürcüstan kimi platformalara ehtiyac var. Harada tərəflərə hansısa prinsiplər aşılanmayacaqsa, orada konkret maraqlardan çıxış edərək dialoqda iştirak etmək mümkün olacaq.
.jpg)
