Rusiya MN Ukraynanın builki itkilərini açıqlayıb

Qabil Hüseynli: “Paşinyan Sarqsyanı, Koçaryanı və Ohanyanı Azərbaycana təhvil verə bilər”

Keçmiş dövlət müşaviri, politoloq Qabil Hüseynli “AzPolitika”-ya müsahibəsində Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsi ilə bağlı danışıqların perspektivi, Rusiya-Ermənistan münasibətlərinin gələcək taleyi, eləcə də regionda və dünyada gedən proseslərlə bağlı sualları cavablandırıb.

Müsahibəni təqdim edirik:

- Qabil bəy, Azərbaycan və Ermənistan arasında sərhədlərin delimitasiyası prosesi gedir, Ermənistanda buna qarşı müxalifətin təşkil etdiyi aksiyalar keçirilir. Sizcə, bu etirazlar gələcəkdə delimitasiya prosesinə mane ola bilərmi?

- Düşünürəm ki, delimitasiya proseslərinə anklav bölgələrdən başlanması hər iki ölkənin əhalisinin əksər hissəsi tərəfindən razılıqla qarşılandı. Düzdür, Ermənistanda buna qarşı müxtəlif etirazlar təşkil olundu. Amma bunu edən Qarabağ klanının və Daşnaksütyun partiyasının üzvləridir. Digər tərəfdən, Nikol Paşinyan da bu məsələlərdə demokratiya və insan haqlarını həddən artıq nəzərə alaraq aranı qatanlara qarşı cidd tədbirlər görmürdü. Amma ötən gün axşamdan başlayaraq ciddi tədbirlərə start verildi, etirazçıların bir qismi həbs olundu, bir qismi də bölgədən çıxarıldı. Hazırda vəziyyət nisbətən sakitləşib. Həm də hər kəs gördü ki, sülh müqaviləsinin əsas dayağı hesab olunan delimitasiya prosesi artıq başlayıb.

- Azərbaycandan iki millət vəkili – Rasim Musabəyov və Anar İsgəndərov Başkəndin taleyilə bağlı ziddiyyətli fikirlər açıqlayıblar, ictimaiyyətdən onlara sərt təpki var. Bu açıqlamaları necə qiymətləndirirsiz? Ümumiyyətlə, 4 kənd qaytarıldıqdan sonra eksklav kəndlərin məsələsi hansı yolla həll edilə bilər?

- Anar İsgəndərov savadlı adamdır, amma səhvə yol verib. Rasim Musabəyova gəlincə, o, nə Azərbaycanı normal tanıyır, nə də həll proseslərinə müəyyən bir qatqı verəcək intellektual səviyyəyə sahibdir. Üstəlik, köhnə kommunistlər kimi torpaqların peşkəş edilməsi məsələsində soyuqqanlıdır.

Başkənd 1934-cü ilə qədər Gədəbəyin tərkibində azərbaycanlıların yaşadığı bir bölgə olub. 1934-cü ildə İosif Stalin və Lavrenti Beriyanın təkidi üzərinə ora erməni əhalisi köçürülüb və Başkəndin adı dəyişdirilərək Akşenavuz qoyulub. Yəni, burada həmişə erməni olmayıb. Eyni zamanda Başkənd Ermənistan sərhədindən təxminən 36 kilometr məsafədə yerləşir ki, bu da anklav anlayışına uyğun gəlmir. Başkənddə həm ermənilər, həm də azərbaycanlılar yaşayıb. Bu nöqteyi nəzərdən, Başkənd məsələsinin müzakirə predmeti kimi gündəmə gətirilməsinə əsas və ehtiyac yoxdur.

- Prezident İlham Əliyev bildirib ki, COP29-a qədər Azərbaycanla Ermənistan arasında ən azı çərçivə sazişinin imzalanması mümkündür. Rusiya və Qərbin müəyyən dairələri sülh prosesinə mane ola bilərmi?

- Rusiyaya qalsa, sülh müqaviləsinin imzalanmasına istənilən yolla mane olmağa çalışar. Amma indi bu gücü yoxudr. Təşəbbüs hazırda Qərbin, xüsusən də tərəflərin sərəncamına keçib. Hazırda ölkə rəsmiləri görüşür, prinsipial məsələləri razılaşdırırlar. Məsələn, Alma- Atada xarici işlər nazirlərinin görüşləri olacaq, orada sülh müqaviləsinin çərçivə prinsiplərinin razılaşıdırılması üzrə danışıqlar aparılacaq. Çərçivə prinsiplərinin bir çox müddəaları razılaşdırılıb. Tam şəkildə razılşma olarsa, sülhyaratma prosesi daha da sürətlənə bilər. Hesab edirəm ki, Azərbaycan ilə Ermənistan sülh müqaviləsinin sürətlənməsinin tərəfdarıdır və hər iki tərəf buna cəhd edir.

- Astanada xarici işlər nazirlərinin görüşü gözlənilir, bu görüşdən gözləntiləriniz nədir?

- Zənnimcə, Astana görüşləri uğurlu olacaq, sülhyaratma prosesinə töhfə verəcək. Onu da qeyd edim ki, hər iki ölkənin xarici işlər nazirlərinin səlahiyyətləri genişləndirilir. Onlara çərçivə prinsiplərinin razılaşdırılmasına dair qərarların qəbul olunması səlahiyyəti verilib. Onlar bu səlahiyyətlərindən istifadə edib, çərçivə sazişi ilə bağlı razılığa gələ bilərlər.