Dünyanın ən yüksək astronomik rəsədxanası açıldı: Tikintisi 26 il çəkib

Tokio Universitetinin Atakama Rəsədxanası (TAO) nəhayət rəsmi olaraq öz işinə başlayıb. Bu rəsədxananın konsepsiyası ilk dəfə 26 il əvvəl yapon astronomları tərəfindən irəli sürülüb.

Sfera.az bildirir ki, yeni kosmik müşahidə qurğusu Kainatı infraqırmızı işıq diapazonunda öyrənmək üçün nəzərdə tutulub. Yeni infraqırmızı rəsədxana Atakama səhrasında 5640 metr yüksəklikdə, Çilidəki Cerro Çajnantor dağının zirvəsində zirvəsində yerləşir.

Yüksək hündürlük, nazik atmosfer və davamlı quru iqlim insanlar üçün ölümcül olsa da, TAO kimi infraqırmızı teleskoplar üçün əla yerdir, çünki onların dəqiqliyi Yer atmosferini infraqırmızıda şəffaf edən aşağı rütubət səviyyəsindən asılıdır.

Bir çox yerüstü rəsədxanalar yüksək hündürlükdə yerləşir, çünki bu, kosmosun müşahidəsini yaxşılaşdırmağa imkan verir. Bir çox kəşflərin Hubble və Webb kosmik teleskopları tərəfindən edilməsinə baxmayaraq, son illərdə dağ zirvələrində yerləşən yerüstü rəsədxanalardan istifadə etməklə bəzi mühüm elmi kəşflər edilmişdir.

Yeni kosmik müşahidə qurğusu Kainatı infraqırmızı işıq diapazonunda öyrənmək üçün nəzərdə tutulub. 

İlk dəfə olaraq, bu konkret ərazidə infraqırmızı rəsədxana tikməyin zəruriliyi fikri hələ 1998-ci ildə Tokio Universitetinin alimləri tərəfindən irəli sürülüb. Amma yüksək hündürlükdə belə bir obyektin tikintisi texniki və maliyyə çətinlikləri ilə bağlıdır. Bununla belə, bu işin öhdəsindən müvəffəqiyyətlə gəlinib, TAO rəsədxanası rəsmi olaraq işə başlayıb. 

Alimlərin fikrincə, TAO rəsədxanasının köməyi ilə onlar Kainatın sirlərini, xüsusən də heç kimin birbaşa görmədiyi qaranlıq maddənin təbiətini və ulduzları açmağa çalışacaqlar. Bu hündürlükdə atmosferdə yeni teleskopun infraqırmızı görmə qabiliyyətinə təsir göstərə biləcək çox az nəmlik var, yəni astronomların səyləri uğurla nəticələnə bilər.

TAO rəsədxanasında diametri 6,5 metr olan infraqırmızı teleskop var. O, optik teleskoplar üçün çox uzun, radio teleskoplar üçün çox qısa olan orta infraqırmızı dalğa uzunluqlarında kosmosu müşahidə edə bilir. Ekspertlərin fikrincə, orta infraqırmızı diapazon ulduzların ətraf mühitini, o cümlədən planetlərin formalaşması bölgələrini öyrənmək üçün çox əlverişlidir.

TAO teleskopu iki elmi cihazdan ibarətdir: SWIMS və MIMIZUKU. Birincisi, ilkin toz və qazdan necə əmələ gəldiyini başa düşmək üçün ən erkən Kainat qalaktikaları təsvir edir. Bu proses hələ də astronomlar üçün sirr olaraq qalır. İkincisi, ulduzların və qalaktikaların əmələ gəldiyi qaz və tozun ilkin disklərini öyrənməklə əsas elmi məqsədə nail olmağa kömək edəcəkdir.

Xanım

Sfera.az