Siyasət
Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür
10:41 20.04.2024
- Smartbee
- Şikayət et
Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsinin Rusiyanın Qafqaz geosiyasi oyunundan çıxması demək deyil. Cənubi Qafqazın əhəmiyyəti bütövlükdə Avrasiya üçün, xüsusən də Moskva üçün çox böyükdür.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə sosial şəbəkələrdə rusiyalı politoloq Sergey Markedonov yazıb.
O qeyd edib: Rusiya prezidenti Vladimir Putinin mətbuat katibi Dmitri Peskov deyib ki, Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdan çıxarılmasına başlanılıb və bu, mərhələli şəkildə həyata keçiriləcək.
Kremlin rəsmi nümayəndəsinin bu çıxışı gözlənilən marağın artmasına səbəb olub.
2020-ci ilin noyabrında Rusiya sülhməramlı kontingenti (RSK) Rusiya Federasiyası, Azərbaycan prezidentləri və Ermənistan baş nazirinin üçtərəfli birgə bəyanatına əsasən Qarabağa daxil olub. Bu sənəd faktiki olaraq İkinci Qarabağ müharibəsini dayandırıb və Qafqazda yeni status-kvonun əsasını qoyub.
Bəyanatın üçüncü bəndində deyilir ki, “Rusiya sülhməramlı kontingenti Dağlıq Qarabağdakı təmas xətti və Laçın dəhlizi boyunca yerləşdirilir”. Növbəti dördüncü bənd münaqişə tərəflərinin qarşılıqlı razılığı ilə RSK-nin Qarabağ torpağında qalma müddətini - 5 il, “sonrakı 5 illik dövrlərə avtomatik uzadılması ilə” müəyyən edib.
2024-cü ilin aprel ayıdır və kontingentin çıxarılması prosesi artıq başlayıb. Bununla Rusiyanın geri çəkilməsindən danışmağın mümkün olub-olmaması ilə bağlı mübahisələr var, yoxsa əslində, bütün Qafqaz regional təhlükəsizliyi sisteminin yenidən işə salınmasından danışırıq və Moskvanın vəziyyəti o qədər də ümidsiz deyil?
Suala cavab verərkən nəzərə almaq olduqca vacibdir ki, istənilən müqavilələr və onlarla ölkənin hərbi-siyasi mövcudluğu formatları boşluqda deyil, konkret tarixi şəraitdə bağlanır. 2020-ci ilin noyabrında Azərbaycan hərbi qələbə qazanıb. Bununla belə, o, natamam idi. Qarabağın “tanınmamış dövlətçiliyi” kiçildilmiş formada da olsa, qalıb və bununla da Xankəndi ilə İrəvan arasında təmas imkanı yarandı. Rusiya bütün status məsələlərinin həllini “daha yaxşı günlərə” təxirə salmaqda maraqlı idi. Bakı bundan qətiyyən razı olmasa da, o zaman Moskva Qafqaz problemlərinin həllinə daha çox diqqət yetirirdi.
Lakin sonra vəziyyət dəyişməyə başladı. Azərbaycan nəinki araşdırmaq, hətta “qırmızı xətləri” geri çəkmək üçün addım-addım öz taktikasını həyata keçirməyə başladı. Məlum oldu ki, İrəvan “miatsum”u (Ermənistan və Qarabağın siyasi birliyi) dəstəkləməkdə maraqlı deyil və Moskva digər prioritetləri yeniləyib. Söhbət təbii ki, Ukraynadan gedir. “Xüsusi hərbi əməliyyat”ın fəaliyyətə başlaması və Rusiya Federasiyası ilə Qərb arasında qarşıdurmanın kəskinləşməsi ilə Moskvanın Bakı və Ankaradan asılılığı artıb, Ermənistan isə əksinə, xarici siyasətini şaxələndirməyə çalışmağa başlayıb. Məhz bu kontekstdə ən qısa Üçüncü Qarabağ müharibəsi 2023-cü ilin sentyabrında baş verib.
Bu, yeni regional geosiyasi mənzərənin formalaşmasına gətirib çıxardı. Qarabağın ermənisizləşdirilməsi isə Rusiyanın bu regionda mövcudluğunu an məsələsinə çevirdi. Ötən il yarımın hadisələri göstərdiyi kimi, Ermənistan-Azərbaycan qarşıdurmasında Bakının xeyrinə mübahisəli bölgə statusu sülh gətirmədi, əvvəllər Qarabağın kölgəsində olan məqamlar ortaya çıxdı. Onlar Rusiyanın Qarabağda iştirakı olmadan həll olunacaq.
Y. QACAR
Şərh ()