Hər bir investisiyanın bəzi potensial üstünlükləri və mənfi cəhətləri var. İnvestisiyanızdan maksimum nəticə əldə etmək və riskləri mümkün olan minimum səviyyəyə endirmək üçün təşəbbüsləri ətraflı şəkildə araşdırmalısınız.
Valyuta.az investorların startaplara sərmayə qoymazdan əvvəl soruşulmalı olduğu sualları təqdim edir:
1) Startap yeni bir həll təklif edirmi?
Gələcəyi dərk edə bilməyən, yeni texnologiyalarla ayaqlaşa bilməyən bir müəssisənin sağ qalması mümkün deyil. Hər gün daha rəqəmsallaşan dünyada problemin həlli yeni texnologiyalara uyğun istehsal edilməlidir. Köhnə məktəb metodlarından istifadə edərək həllər istehsal edən təşəbbüslərin perspektivli olması ehtimalı azdır. Cari məsələlərlə məşğul olan startap digər investorların diqqətini cəlb edəcək. Üstəlik, ekosistem tərəfindən qəbul edilə biləcək bir yenilik edən bir startap, digər startaplara nisbətən istifadəçilərinə daha tez çata bilir.
2) Potensial risklər varmı?
Hər bir biznesin öz riskləri var. İnvestor olaraq startapın indi və gələcəkdə qarşılaşa biləcəyi riskləri görmək investisiyanız üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. İnvestisiya etdiyiniz startapın dəyişməyə uyğunlaşa bilən dinamikası varsa, bu, hər dövrdə investisiya alma ehtimalını artırır. Təşəbbüs yalnız bir texnologiya və parametrə yönəlməməli, daha əhatəli perspektiv inkişaf etdirməlidir. Gələcəkdə yarana biləcək problemləri görmək və bunlara qarşı tədbir görmək artıq mümkün böhranlara qarşı tədbir təşkil edir. Təşəbbüsü obyektiv qiymətləndirmək və onu ekosistem daxilində yerləşdirmək həm də rəqiblərinizi daha yaxşı tanımağa və diqqətinizi onlara yönəltməyə imkan verir.
3) Rəqibləri ilə müqayisədə onların üstünlükləri və çatışmazlıqları hansılardır?
Ekosistemə daxil olan hər bir startapın mütləq rəqibi olacaq. Buna görə də, startapın hazırkı və potensial rəqiblərini araşdırmalısınız. Sahibkarların investisiya təqdimatlarında istifadə etdikləri cədvəllərə investorun nöqteyi-nəzərindən yenidən baxmalısınız. Daha əhatəli bir şəkil yaratmaq üçün rəqiblərinizin sosial mediadan necə istifadə etdiyini və hansı proqram bazarından nə qədər yükləmə aldığını araşdırmaq sizin xeyrinizə olacaq. Üstəlik, yalnız mövcud rəqiblərinizi deyil, həm də potensial rəqiblərinizi əvvəlcədən izləməlisiniz. Bu yolla siz startapınızı daha yaxından tanıya və yatıracağınız məbləğ üzərində işləyə bilərsiniz.
4) Komanda tələb olunan bacarıqlara malikdirmi?
Təşəbbüslə yaxından tanış olmağın ən təsirli yolu komanda ilə tanış olmaqdır. Onun daxildə necə işlədiyi, sistemin hansı dinamikaya əsaslandığı, komandanın bilik səviyyəsi müşahidə edilməlidir. Bununla belə, təkcə texniki bacarıqlar deyil, həm də sosial və kommunikasiya bacarıqları nəzərə alınmalıdır. Geribildirim mədəniyyətini mənimsəməklə, öz müsbət və mənfi cəhətlərini real perspektivdən qiymətləndirə bilən bir komanda ilə işləmək investor olaraq sizin üçün daha asan olacaq.
Kollektivdə hər kəsin öz işini həvəslə görməsi, çətinliklər qarşısında dönməz rəftar etməsi, səbirli olması çox vacibdir. Çünki sahibkarlıq səyahəti sürətli qatar kimidir. Bunun çoxlu enişləri ola bilər. Belə vaxtlarda emosional yetkinliyə çatmış, dözümlü, səbirli, enerjisi yüksək olan komanda ilə işləmək həmişə zövqlü və məhsuldar olacaqdır.
5) Startap hansı miqyasda ola bilər?
Qlobal bazara açılmaq miqyaslaşdırmanın ən vacib mərhələlərindən biridir. Düzgün strategiyalar və satış siyasətləri ilə qloballaşmadan miqyasını artırmaq mümkündür. Əgər investisiya qoyacağınız startapın davamlı olmasını istəyirsinizsə, əmin olmalısınız ki, təşəbbüsün həll etdiyi problem yalnız kiçik bir auditoriyaya müraciət etmir və universal perspektivə malikdir. Startaplar gələcəyin texnologiyasını anlamalı və yenilikçi perspektiv təklif etməlidirlər. Bundan əlavə, sərmayə qoymağı düşündüyünüz startapın bazarları böyük şirkətlər tərəfindən idarə edilməməli və rəqabətə açıq olmalıdır.
6) İnvestisiya necə istifadə olunacaq?
İnvestorlar startapları maliyyələşdirdikdə, başlanğıcın növbəti mərhələyə çata biləcəyini qabaqcadan görmək istəyirlər. Buna görə də, səmərəli bir proses üçün sahibkarlarla aldıqları sərmayəni necə qiymətləndirəcəklərini müzakirə etməlisiniz. Hər münasibətdə olduğu kimi investor-sahibkar münasibətində də bu mövzuda açıq və dürüst olmaq qarşılıqlı etimadı təmin edir. Unutmamalısınız ki, yaxşı qiymətləndirilmiş sərmayə başqa sərmayələrə də qapı açacaq.
Əvəz Həsənov
