Rusiya Elmlər Akademiyasının nəzdində fəaliyyət göstərən Sosial Elmlər İnstitutunun (INION RAN) tədqiqatçıları Müstəqil Dövlətlər Birliyinə (MDB) üzv olan ölkələrin tarix dərsliklərində Rusiyanın müstəmləkə dövləti kimi göstərildiyini bəyan ediblər. Bu nəticə Rusiyanın MDB və yaxın ölkələrdəki tarixi rolunu araşdıran araşdırmanın nəticələrinə əsaslanır. Tədqiqata görə, bu dərsliklərdə “Rusiyanın ekspansiyasının iştirakçı ölkələrin mədəniyyətinə və cəmiyyətlərinə sıxıcı təsir göstərdiyi” iddia edilir.
Hafta.az-ın “Kommersant”a istinadən yazdığına görə, INION RAN-ın araşdırmasında deyilir ki, “MDB ölkələrinin əksəriyyətinin tarix kitabları Rusiyanın regiona verdiyi töhfələrə məhəl qoymur, bu torpaqlardakı insanların mədəniyyətinə və iqtisadiyyatına ziyan vurur”.
Araşdırma aparan alimlərdən Razil Quzayerov bu perspektivin xüsusilə Qazaxıstan və Azərbaycan kimi ölkələrdə geniş yayıldığını bildirib.
Qazaxıstan dərsliklərində Rusiya imperiyasının Qazaxıstan torpaqlarından öz hərbi və iqtisadi maraqları üçün platforma kimi istifadə etdiyi, Azərbaycan dərsliklərində isə sovet rejiminin qurulması “hərbi işğal” kimi qələmə verilir.
Xüsusilə Orta Asiya ölkələri Rusiya imperiyasının, daha sonra isə Sovet İttifaqının regiona təsirlərinə mənfi baxır. Məsələn, Özbəkistanda Milli Təhsil Nazirliyinin hazırladığı dərsliklərdə Rusiyanın Orta Asiyanı ilhaq etməsinin bölgənin kimliyinə və iqtisadiyyatına zərərli təsirləri olduğu vurğulanır.
Eynilə, İran və İsrail tarix kitabları Rusiyanı tənqid edir, İsrail Rusiya və Sovet İttifaqını antisemitizm siyasəti ilə əlaqələndirsə də, İran bəyan edir ki, Rusiyanın onun daxili işlərinə qarışması ölkədə sabitliyi pozur.
Lakin bəzi ölkələrdə Rusiyanın tarixi təsirinə daha müsbət baxılır. Tacikistan və Qırğızıstan kimi ölkələrdə Sovet İttifaqının iqtisadi və təhsilə verdiyi töhfələr vurğulanır. Tacikistanda sovet əsgərlərinin vətəndaş müharibəsi zamanı xalqı qoruyan qüvvə kimi təqdim edildiyi vurğulanır. Qırğızıstanda müasirləşmə prosesində Sovet İttifaqının mühüm rol oynadığı bildirilir.
2024-cü ilin avqustunda Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi Ermənistanın 8-ci sinif tarix dərsliklərindəki bölməni tənqid edib. Nazirlik “Şərqi Ermənistanın” Rusiyaya zorla birləşdirilməsi” bölməsində tarixi hadisələrin təhrif edildiyini bildirib. Bundan sonra Ermənistan Təhsil Nazirliyi müvafiq bölməyə yenidən baxılacağını açıqlayıb.
