Azərbaycanın Asiyada artan nüfuzu, xüsusilə Çin və Mərkəzi Asiya ilə əməkdaşlıq sahəsindəki uğurları ilə diqqət çəkir.
Coğrafi mövqeyinin və enerji resurslarının yaratdığı imkanlar Azərbaycanın qlobal iqtisadi və siyasi proseslərdə önəmini artırır. Asiya regionunda möhkəmlənmək, Azərbaycanın həm iqtisadi inkişafına töhfə verir, həm də regional və beynəlxalq siyasətdə ona strateji üstünlüklər qazandırır. Azərbaycanın Çin ilə əməkdaşlığı əsasən Çinin "Bir kəmər, bir yol" təşəbbüsü çərçivəsində inkişaf edir. Bu layihə Çin və Avropa arasında ticarət əlaqələrini gücləndirmək məqsədi daşıyır və bu yolda Azərbaycan önəmli tranzit rolunu oynayır. Azərbaycan Avrasiyanın mərkəzində yerləşir, bununla da ticarət yollarının kəsişmə nöqtəsinə çevrilir və nəqliyyat-logistika imkanlarını inkişaf etdirir. Xəzər dənizi üzərindən keçən ticarət marşrutları Azərbaycanın Çinə daha sürətli və təhlükəsiz yük daşımalarını həyata keçirməsinə imkan verir.
Çin ilə əlaqələrin digər vacib aspekti iqtisadiyyatın diversifikasiyasıdır. Azərbaycan neft və qaz sektorundan asılılığı azaltmaq məqsədilə qeyri-neft sektorunu gücləndirir və Çin ilə bu sahədə əməkdaşlıq böyük potensiala malikdir. Kənd təsərrüfatı məhsulları, sənaye malları və texnoloji avadanlıqlar üzrə iki ölkə arasında ticarət əlaqələri getdikcə artır. Azərbaycanın ixrac etdiyi kənd təsərrüfatı məhsulları, xüsusən də qida sektorundakı artım Çin bazarına çıxış üçün önəmli addımdır. Bununla yanaşı, Azərbaycan Çindən texnoloji avadanlıqların idxalı vasitəsilə öz sənaye potensialını artırır.
Azərbaycanın Çin ilə əməkdaşlığı təkcə iqtisadi sahələrlə məhdudlaşmır. Bu əlaqələr beynəlxalq siyasət və təhlükəsizlik məsələlərinə də təsir edir. Azərbaycan Çinin Avrasiya regionunda həyata keçirdiyi layihələrdə iştirak etməklə, regionda öz nüfuzunu genişləndirir və beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivəsində müxtəlif tərəflərlə əlaqələrini möhkəmləndirir.
Ölkəmizin Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əməkdaşlığı həm tarixi, həm də iqtisadi cəhətdən dərin köklərə malikdir. Xüsusilə Qazaxıstan, Türkmənistan və Özbəkistan ilə enerji, nəqliyyat və ticarət sahələrində sıx əlaqələr qurulmuşdur. Bu ölkələr arasında Xəzər dənizi vasitəsilə enerji resurslarının dünya bazarlarına çıxarılması üzrə birgə layihələr həyata keçirilir. Azərbaycanın neft və qaz infrastrukturundan istifadə edərək Mərkəzi Asiya ölkələri öz təbii sərvətlərini Avropa bazarlarına daha asan və sərfəli şəkildə çatdırır.
Qazaxıstan və Türkmənistanla əməkdaşlıq sahəsində energetik layihələr Azərbaycanın strateji rolunu daha da artırır. Xəzər dənizi boyunca neft və qaz kəmərlərinin inşası, bu ölkələr arasında regional əməkdaşlığı gücləndirir və Azərbaycanın Avropa bazarlarına çıxış üçün vacib tranzit ölkəsi kimi mövqeyini təsdiqləyir. Eyni zamanda, Azərbaycanın bu region ölkələri ilə ikitərəfli ticarət əlaqələri də inkişaf edir. Qeyri-neft sektorunda qarşılıqlı investisiya layihələri, Mərkəzi Asiya bazarlarına çıxış və əməkdaşlığın daha da dərinləşdirilməsi üçün yeni imkanlar yaradır.
Azərbaycanın Asiya ilə əməkdaşlığında mühüm rolu nəqliyyat dəhlizlərinin inkişafı təşkil edir. Xüsusilə "Lapis Lazuli" dəhlizi kimi layihələr Azərbaycanın Mərkəzi Asiya ilə daha sıx əlaqələr qurmasına və Avropa-Asiya ticarətində tranzit imkanlarını genişləndirməsinə xidmət edir. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı və digər nəqliyyat infrastruktur layihələri Azərbaycanın strateji əhəmiyyətini artırır.
Azərbaycan həmçinin "Şimal-Cənub" və "Şərq-Qərb" nəqliyyat dəhlizləri vasitəsilə Avrasiya məkanında əsas nəqliyyat qovşağına çevrilmək məqsədi güdür. Bu layihələr ticarət yollarının şaxələndirilməsi və yüklərin daha sürətli daşınması baxımından önəmlidir. Xəzər dənizi üzərindən keçən nəqliyyat marşrutları Azərbaycanın tranzit imkanlarını genişləndirir və ölkəni Asiya ilə Avropa arasında mühüm nəqliyyat mərkəzinə çevirir.
Azərbaycanın Asiya regionunda artan nüfuzu yalnız iqtisadi deyil, həm də geosiyasi aspektlərə təsir edir. Çin və Mərkəzi Asiya ilə əməkdaşlıq, Azərbaycanın beynəlxalq arenada mövqeyini gücləndirir və onu daha geniş siyasi müzakirələrdə əsas oyunçuya çevirir. Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əməkdaşlıqda Azərbaycanın rolu həm də təhlükəsizlik məsələlərində özünü göstərir. Regionda sabitliyin təmin edilməsi, enerji resurslarının təhlükəsiz nəqli və ticarət marşrutlarının qorunması Azərbaycanın maraqlarına uyğundur.
Azərbaycanın balanslaşdırılmış xarici siyasəti ona həm Çin, həm də Mərkəzi Asiya ilə əməkdaşlıqda hər iki tərəfin maraqlarını nəzərə alaraq qarşılıqlı faydalı münasibətlər qurmağa imkan verir. Bu yanaşma Azərbaycanın iqtisadi və siyasi sabitliyini təmin edir, onu regionda etibarlı tərəfdaş kimi təqdim edir. Azərbaycanın enerji resursları və nəqliyyat infrastrukturu vasitəsilə Mərkəzi Asiya və Çin ilə əməkdaşlığı daha da inkişaf edir.
Azərbaycanın Çin və Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əməkdaşlığı ölkənin Asiyada artan nüfuzunun əsasını təşkil edir. Coğrafi mövqeyi və zəngin enerji resursları ilə Azərbaycan, Avrasiya məkanında tranzit, enerji və ticarət mərkəzi kimi güclənir. Nəqliyyat dəhlizlərinin inkişafı, regional əməkdaşlıq və strateji layihələr Azərbaycanın iqtisadi və siyasi nüfuzunu daha da artırır. Bu əməkdaşlıq Azərbaycanı regional və beynəlxalq arenada güclü tərəfdaş kimi təqdim edir və onun iqtisadi inkişafına mühüm töhfə verir. Azərbaycanın Asiyada artan nüfuzu, xüsusilə Çin və Mərkəzi Asiya ilə əməkdaşlıq sahəsindəki uğurları ilə diqqət çəkir. Coğrafi mövqeyinin və enerji resurslarının yaratdığı imkanlar Azərbaycanın qlobal iqtisadi və siyasi proseslərdə önəmini artırmışdır. Asiya regionunda möhkəmlənmək Azərbaycanın həm iqtisadi inkişafına töhfə verir, həm də regional və beynəlxalq siyasətdə ona strateji üstünlüklər qazandırır.
Əli Hüseynov
