1 iyul 2024-cü ildən etibarən Oxu.az mobil tətbiqinin köhnə versiyasına dəstək dayandırılacaq - yenilənmiş versiyanı endirmək üçün Google Play və ya AppStore-a keçməyiniz xahiş olunur.
Bakı artıq bir neçə dəfə yalnız yerinə yetiriləcəyi təqdirdə Ermənistanla sülh sazişi imzalamağın mümkün olduğu şərti açıqlayıb: Ermənistan konstitusiyasına dəyişiklik etmək və bu əsas qanundan Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını çıxarmaq lazımdır. İrəvanda, ənənəyə görə, konstitusiyaya dəyişikliklər Ermənistan Respublikasının daxili işi adlandırılır. Bu barədə ötən gün Ermənistan xarici işlər nazirinin müavini Paruyr Ovannisyan bildirib. Eyni zamanda, o, Ermənistan konstitusiyasının, həqiqətən də, dəyişikliklərə ehtiyacı olduğunu təsdiqləyib.
Ermənistanın konstitusiyasında təsbit etdiyi başqa ölkələrə ərazi iddiaları onun daxili işi ola bilərmi? Oxu.Az-ın bu sualını cavablandıran tarix elmləri namizədi, siyasi elmlər doktoru, Rusiya Dövlət Humanitar Universitetinin Xarici regionşünaslıq və xarici siyasət kafedrasının professoru Arbaxan Maqomedov qeyd edib ki, digər ölkələrə ərazi iddiası olan bütün dövlətlərdə mübahisəli ərazilərlə bağlı daxili diskurs inkişaf edir:
- Amma mən elə bir hal tanımıram ki, artıq xarici ərazilərə belə nəzarət etməyən bir ölkə eyni zamanda dövlətin əsas sənədində belə müddəaları saxlasın. Yəni biz hansısa ictimai müzakirədən danışmırıq - bunu haradasa başa düşmək olardı. Dünyada ərazi iddiaları ilə bağlı çoxlu hallar var, Ermənistanda isə bu, konstitusiyada təsbit olunub.
- Eyni zamanda, İrəvan Bakı ilə tezliklə sülh sazişinin imzalanmasında israrlıdır. Azərbaycan buna qarşı deyil, amma bizi bu sual maraqlandırır: sabah hazırkı baş nazir Nikol Paşinyanın yerinə başqası gələndə və ya Paşinyanın özü fikrini dəyişəndə necə olacaq? Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət etmək kifayət edəcək ki, 10 dəqiqədən sonra sülh müqaviləsinin imzalanmalı olmadığına dair qərar verilsin...
- Mən sizinlə tamamilə razıyam. Belə bir vəziyyətdə sülh müqaviləsinin imzalanmasının, sadəcə, mənası yoxdur, çünki Ermənistan konstitusiyası sülhə birbaşa maneədir.
Əgər Ermənistan, həqiqətən də, sülh müqaviləsi bağlamaq istəyirsə, o zaman rəhbərlik öz ölkəsinin ictimaiyyətinə izah etməlidir ki, filan normanın konstitusiyadan çıxarılmasına ehtiyac var.
- Son həftələr Ermənistanda, o cümlədən ölkə parlamentində Avropa İttifaqına daxil olmaq üçün referendumun keçirilməsi ehtimalı ilə bağlı aktiv söhbətlər gedir. Bu mövzu dəbdədir, oxşar referendum oktyabrda Moldovada keçiriləcək. Və qəfildən əhli-kefliyi ilə tanınan Nikol Paşinyan bildirib ki, erməni xalqının Avropa istəkləri olsa da, belə bir referenduma ehtiyac yoxdur. Bəs Aİ-yə üzvlüklə bağlı referendumla bağlı diskurs haradan yaranmışdı və niyə indi sönür?
- Ermənistan geosiyasi çıxılmaz vəziyyətdədir, öz inkişafı üçün aydın trayektoriya seçməyib. Aydındır ki, Ermənistanın İkinci Qarabağ müharibəsindəki məğlubiyyət acısı hələ keçməyib və cəmiyyətdə müzakirələr davam edir. Daha sonra. İrəvan münasibətlərini hansı ittifaqlarla quracaq? Ümumiyyətlə, bu sualın cavabı yoxdur. Geosiyasi gələcəyin bu qeyri-müəyyənliyi erməni siyasi elitasını sərt bəyanatlar verməyə və tələsik hərəkətlərə əl atmağa vadar edir.
Əgər yüksək səslə bəyanat verilirsə, məqsəd təyin olunursa, bu məqsədi həyata keçirmək üçün resurslar lazımdır.
Ermənistanın nə hərbi, nə iqtisadi, nə də coğrafi resursları var ki, tutarlı suveren layihə hazırlasın. Amma cəmiyyəti sakitləşdirmək, ələ almaq lazımdır. Ona görə də referendumdan, erməni xalqının Avropa istəklərindən danışır, sabah Ermənistanın Avropa Birliyinə, o biri gün isə başqa bir ittifaqa qoşulacağına söz verirlər. Erməni cəmiyyəti isə qeyri-müəyyən gələcəkdən qorxur.
- Rusiyanın baş nazirinin müavini Aleksey Overçuk bildirib ki, Moskva Ermənistanın Rusiya Federasiyasının müttəfiqi olmasına əsaslanır. Bu, İrəvan rəhbərliyinin Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı (KTMT), Rusiya, Belarusla bağlı sərt bəyanatlarına baxmayaraq, belədir...
- Burada hər şey açıq-ayındır. Moskvanın problemə öz baxışı var. Ermənistanın iqtisadiyyatı Rusiyanın iqtisadiyyatına bağlıdır. Ermənistanın ərazisində Rusiya hərbi bazası yerləşir; Ermənistanın xarici sərhədləri Rusiya sərhədçiləri tərəfindən nəzarətdə saxlanılır. Sabah isə Ermənistanda hakimiyyətə başqa bir şəxs gələ bilər, o, müxtəlif istiqamətlərdə müxtəlif oyunçularla münasibətləri sabitləşdirməyə çalışacaq.
Ermənistan, təbii ki, suveren dövlətdir. Amma bu gün o, özünü müstəqil subyekt kimi elan edəcək vəziyyətdə deyil. Ona görə də Moskva Ermənistana sakitcə baxır, anlayır ki, nə Avropa İttifaqının, nə də bütövlükdə Qərbin Ermənistanla məşğul olmaq üçün nə resursu, nə də istəyi var. Ancaq gözəl vədlər verməyi bilirlər. Mən buna danışıq terapiyası deyirəm.
Nair Əliyev
