10 ildən sonra Türkiyəyə gələn Almaniya prezidentini mühüm suallar gözləyir...

Prezidentin xarici siyasət və təhlükəsizlik üzrə baş müşaviri Akif Çağatay Kılıç: “Almaniyadan Türkiyəyə qarşı qərəzli bəzi siyasi yanaşmaların danışıqlar prosesində istifadə edilməsinə icazə verməməsini gözləyirik”, - deyib. Bizimyol.info xəbər verir ki, Prezidentin xarici siyasət və təhlükəsizlik üzrə baş müşaviri Akif Çağatay Kılıç "AA"ya yazdığı strateşi analizdə Almaniya prezidentinin 10 ildən sonra Türkiyəyə səfərini və gündəmdəki məsələləri dəyərləndirib. Almaniya prezidentinin 10 ildən sonra səfəri Türkiyə üçün nə deməkdir? Səhv xatırlayıramsa, cənab Qauk da cənab Ştaynmayerdən əvvəl gəlmişdi. Bundan sonra yenə prezidentlərin səfərləri oldu, ancaq dediyiniz kimi, bu, 10 ildə ilk dəfədir. Təbii ki, başqa ölkənin prezidentinə baş çəkməyə gələn prezident münasibətlərin daha da sürətlənməsinin arzulandığı məqamdır. Eyni zamanda, qeyd etdiyimiz kimi, tarixi əmək müqaviləsi və qarşılıqlı vətəndaşlarımızın bir-birini daha dərindən tanıması ilə biz bu səfəri Türkiyə-Almaniya əlaqələrinin nə qədər dərin və yaxın olduğunu göstərən bir göstərici, əlamət kimi də görə bilərik. Əlbəttə, Ştaynmayerin gəlişi zamanı ziyarət edəcəyi yerlər var. Razılaşmadığımız məsələlər barədə də danışacağıq. Yəni beynəlxalq münasibətlərdə hər şeyi razılaşdırmaq mümkün deyil. Elə məsələlər var ki, onlara başqa cür baxırıq, fərqli oxuyuruq, fərqli dəyərləndiririk. Ancaq ortaq gördüyümüz və birlikdə hərəkət edə biləcəyimiz bir çox məsələlər var. Sizin səfəriniz bizim üçün önəmlidir. Avropa İttifaqı ilə münasibətlərin gedişində Almaniyadan gözləntiləri nədən ibarətdir? Bizim Almaniyadan gözləntilərimiz Aİ-nin mükəlləfiyyəti çərçivəsində danışıqlar prosesinin həyata keçirilməsidir ki, bu da öz öhdəliklərini ifadə edir. Bilirik ki, əvvəlki siyasi dövrdə, yəni cənab Merkelin dövründə açıq və aydın iş mühiti olsa da, xanım Merkel əslində həmişə Türkiyənin AB üzvlüyünü istəmədiyini bəyan edirdi. Ona görə də bu mövzuda “müqavilələrə sadiq qalacağıq” söhbəti olsa da, təbii ki, Aİ-yə üzvlük təşviq edilmədi. Hazırda Almaniyada hakimiyyətdə olan üçlü koalisiyada, yəni SPD, Yaşıllar və Liberalların koalisiyasında Türkiyənin AB üzvlüyünə qarşı olduqlarını bildirən mövqedən söhbət gedə bilməz. Amma danışıqlar prosesinin sürətinə baxanda burada da sürətlənmə yoxdur. Ümid edirəm ki, bu səfər çərçivəsində bu məsələlər müzakirə olunarkən qarşı tərəfin daha aydın yanaşma nümayiş etdirdiyini görə bilərik. Aİ Liderlər Zirvə toplantısında Türkiyə və ŞKTC ilə bağlı alınan qərarlar gündəmdə olacaqmı? Türkiyənin Almaniyadan gözləntiləri, xüsusilə Kipr və Şərqi Aralıq dənizində təhlükəsizlik baxımından nələrdir? Məsələ ilə bağlı Xarici İşlər Nazirliyimiz açıqlama verib. Xarici işlər naziri də bu məsələ ilə bağlı fikirlərini çox aydın və açıq şəkildə bildirib. Təbii ki, burada müzakirə etdiyimiz məlumatlar və keçmiş hadisələr fonunda Almaniyadan fərqli gözləntilərimiz var. Almaniyadan Türkiyəyə qarşı qərəzli müəyyən siyasi yanaşmaların irəliləməsinə və danışıqlar prosesində istifadə olunmasına imkan verməməsini gözləyirik. Əldə etdiyimiz məlumata görə, bəzi başlıqlar və ya cümlələr var ki, onlardan çox sonralar tələb olunub və bunların baş verməməsi üçün cəhdlər edilib. Amma qeyd etdiyiniz kimi, hesabatın Türkiyə ilə bağlı hissəsində təəssüf ki, bəzi qərəzli yanaşmalar nümayiş etdirən yazı dilini müşahidə edirik. Türkiyəyə qarşı hərbi blokada tələbi olacaqmı? Əvvəlcə bunu söyləmək lazımdır: Türkiyə və Almaniya NATO üzvüdür; Biz NATO müttəfiqiyik. NATO müttəfiqləri olaraq bir-birimizə qarşı müəyyən öhdəliklərimiz var. Türkiyə olaraq biz NATO ittifaqı çərçivəsində üzərimizə düşən öhdəliklərə böyük əhəmiyyət verən və onları ən yaxşı şəkildə yerinə yetirməyə çalışan bir müttəfiqiyik. Təəssüf ki, bəzi müttəfiqlərimizdən təəssüflə bildirirəm ki, Almaniya bunun bir hissəsidir, biz vaxtaşırı kifayət qədər müttəfiq dəstəyi almırıq. Almaniyada müxtəlif hərbi materialların tədarükü baxımından Türkiyəyə qarşı müəyyən blokadalar var. Bilirik ki, bunun siyasi tərəfi var. Parlamentdəki bəzi siyasi partiyaların irəli sürdüyü bəzi yanaşmalar nəticəsində ortaya çıxan bu mövqe bizi kədərləndirir. Bunlar təbii ki, masanın üstündə olacaq. İrəlilədiyimiz məqamlar olsa da, ilişib qaldığımız məqamlar da var. İstər hərbi texnika, istər müdafiə sənayesi məhsulları, istərsə də digər sahələrdə NATO müttəfiqi ilə hərbi əməkdaşlığa hər hansı rəsmi və ya qeyri-rəsmi məhdudiyyətlərin qoyulması düzgün deyil və bu, müttəfiqlik ruhuna ziddir. Bunlar təbii ki, müzakirə mövzusu olacaq. Almaniya ilə Türkiyə arasında əsas məsələlərdən biri də orada türklərin olmasıdır. Son proseslərə nəzər saldıqda görürük ki, Almaniyada ümumi sosial vəziyyətin çətinləşməsi ilə demokratik məkan daralıb və ifadə azadlığı baxımından ciddi problemlər var. Bundan ən çox Türkiyə cəmiyyəti təsirlənir. Bu məsələ də gündəmə gətiriləcəkmi? Təəssüf ki, son vaxtlar irqçi davranışların və irqçi hücumların, xüsusilə də islamafobik hücumların artdığını müşahidə edirik. Bəzi qeyri-hökumət təşkilatlarımıza, beyin mərkəzlərimizə qarşı bəzi qərəzli yanaşmalar var. Bunların arxasındakı intellektual quruluşu görə bilərik. Bu məsələ prezidentimizin Ştaynmayerə bildirəcəyi məsələlər sırasındadır. Nümayəndə heyətləri arasında keçiriləcək görüşlərdə müxtəlif nazirliklər, təşkilatlar və qurumlar bir-biri ilə əlaqə saxlayacaq, bu mənada mövzuları bölüşəcəklər. Bunun müxtəlif səbəbləri olsa da, son olaraq Solingendə yanğın baş verib. Biz məsələni yaxından izləyirik. Buradan sizin vasitənizlə orada yaşayan vətəndaşlarımıza və məsələni Türkiyədə izləyən yaxınlarına demək istəyirəm: Dövlət olaraq, qurumlarımız, biz, prezidentimiz və hökumətimiz orada baş verənləri, yanğından əvvəl və sonrakı prosesləri yaxından izləyirik. Biz oradakı səlahiyyətlilərlə çox sıx əlaqə saxlayırıq. Biz öz fikirlərimizi, istəklərimizi çox açıq şəkildə, heç bir qeyd-şərtsiz bölüşürük. Ona görə də biz burada bütün vətəndaşlarımızın hüquqlarını maksimum dərəcədə qorumaq üçün əlimizdən gələni edirik və edəcəyik. Milli təhlükəsizlik üzrə çalışan baş məsləhətçi kimi bilirsiniz ki, hazırda İraqda bəzi araşdırmalar aparılır. Almaniyanın terror təşkilatları ilə əlaqələri necə qiymətləndirilir? Bu məqamda bunu söyləmək məcburiyyətindəyik; Terrorla mübarizəmizdə görürük ki, Almaniyada terror təşkilatı, PKK və onun müxtəlif versiyaları olan YPG/PYD terror təşkilatları ilə bağlı vəziyyət bir az da yaxşılaşmanın əlamətlərini göstərir. Bir çox fərqli nöqtələrdə bəzi vizual elementlərin qadağan edildiyini və bəzi qeyri-ciddi şəxslərin istifadəsinə icazə verilmədiyini müşahidə edirik. Bu, terror təşkilatının Almaniyada mövcudluğuna tamamilə son qoyulması və ya onun Almaniyada olma imkanlarının hər hansı şəkildə aradan qaldırıldığı anlamına gəlmir. Amma PKK terror təşkilatı prizmasından baxanda bəzi addımların atıldığını, müəyyən araşdırmaların aparıldığını müşahidə edirik. Ümid edirəm ki, bunlar daha aydın və daha intensiv şəkildə davam edəcək. FETÖ ilə bağlı Almaniyada, eləcə də qaçdıqları dünyanın bəzi ölkələrində çaşqınlıq var. Yəni Almaniyanın rəsmi orqanları FETÖ-nü terror təşkilatı hesab etmir və buna görə də ortaya çıxan bəzi situasiyalar var. Amma bu strukturun düzgün olmadığını da görürlər. Yəni FETÖ-çülərin xüsusilə maliyyə baxımından bəzi cinayət əməllərində əli olduğunu, oradakı bəzi maliyyə imkanlarından qeyri-qanuni istifadə etdiklərini görürlər. Eyni şəkildə FETÖ-nün dünya ticarəti və ya dünya maliyyə sistemi daxilində qanuna zidd olaraq çirkli pulları yuduğunu, sosial media vasitəsilə yalan xəbərlər, dezinformasiyalar, qavrayış əməliyyatları dediyimiz əməliyyatlar yaymağa çalışdıqlarını görürük. FETÖ ilə mübarizəmiz sona qədər davam edəcək. Burada, əlbəttə ki, Türkiyə üçün Kommunikasiya Müdirliyimiz tərəfindən irəli sürülən Dezinformasiya Mərkəzimizin işi çox önəmlidir. FETÖ-nün yanaşması nəticəsində bütün dünyada ciddi çaşqınlıq yarandığını və FETÖ-nün cinayət işlərinə qarışdığını həmsöhbətlərimizin nəzərinə çatdırır, bunu görüb hərəkət etmələrini bildiririk. Bütün bunlar, əlbəttə ki, masanın üstündə olacaq. Bu səfərlə iqtisadiyyat sahəsində yeni imkan pəncərələri açıla bilərmi? İqtisadi baxımdan, gənc nəsil olan və iqtisadiyyatın mühüm maliyyə resurslarının istifadəsində iştirak edən vətəndaşlarımız artıq iş dünyasında ciddi söz sahibi olublar. Yəni iqtisadi əlaqələr baxımından artıq Almaniyada qurulan türk şirkətlərinə çox ciddi investisiya qoyulur və onlar indi Almaniyanın siyasi strukturunda təmsil olunurlar. Alman şirkətlərinin Türkiyəyə investisiyaları da yüksək səviyyədədir. Ona görə də bu əməkdaşlıqla əslində üçüncü, dördüncü ölkələrə, müxtəlif regionlara birgə gedib sərmayə qoymaq imkanları var və bunlar həyata keçirilir. Deməli, hazırda ciddi gərgin qarşılıqlı ticarət əlaqələri mövcuddur. Bu təbii olaraq dərinləşəcək və inkişaf edəcək. Amma müdafiə sənayesi və ya digər sahələrdə hansısa siyasi maneələrin yaratdığı maneələri dəf etsək, çox daha asan hərəkət edəcəyik. Ona görə də ümid edirəm ki, səfər bu mənada qabaqcıl şəkildə davam edəcək. Danışıqlarda Almaniyanın Qəzza soyqırımına dəstəyi də gündəmdə olacaqmı? İndi Qəzzada vəziyyət bütün bəşəriyyətin dözə bilməyəcəyi həddə çatıb. Orada amansız qırğın və soyqırım baş verir. Bununla bağlı təəssüflər olsun ki, oktyabrın 7-dən sonrakı dövrdə qeyd-şərtsiz və əvvəlcədən heç bir qəbul edilmədən İsrailin tərəfinə keçənlərin indi bugünkü məqamda İsraili dayandırmağa çalışdıqlarını görürük. Amma buna mane ola bilmirlər. İsrail qırğınlarını və qətllərini davam etdirir. İndi İsrail xalqı arasında Netanyahu hökumətinə qarşı çox ciddi reaksiya var. İnsanların həyatını itirməsi, qadınların, uşaqların, günahsızların qətlə yetirilməsinə görə bölgədə gərginliyin artdığını görürsünüz. Bu nöqtədə, bu gündə İsrail əleyhinə çıxış etməyənlərlə danışmağa çox şey qalmayıb. Tarixən Almaniyanın öz ərazisində yaşayan və Avropada yaşayan yəhudilərlə bağlı bəlli keçmişi var. Bu səbəbdən bəlkə də onun niyə bir az daha diqqətli olması lazım olduğunu başa düşə bilərsiniz. Amma indi gəldiyimiz nöqtədə, İsrail hökumətinin etdiklərinə qarşı bir az da səssiz qalmaq, hətta susmaq belə qəbuledilməzdir. Söhbət tarixi bir məsələdən yox, aktual bir məsələdən gedirsə, bu gün qırğın və ya soyqırım olduğunu görən və anlayan varsa, bunu hayqırmaq lazımdır. Oktyabrın 7-dən etibarən Türkiyə Prezidentinin mövqeyi açıq və aydındır. Biz bunu dünyanın hər yerindən, xüsusən də ABŞ və Aİ ölkələrindən də gözləyirik. Düşünmürük ki, İsrailə kifayət qədər təzyiq edilir, kifayət qədər hay-küy yaranır; Daha çox səs çıxarmaq lazımdır. Təbii ki, bu məsələ də müzakirə mövzusu olacaq. Qadir, Bizimyol.info