"Heç süni intellekt bu cür saxta dialoqlu mətn yaza bilməz" - Hekayə müzakirəsi

Kulis.az Orxan İsmayılın "İb və onun əri" hekayəsi haqqında yazıçıların fikirlərini təqdim edir.

Tural Turan:

"Orxan İsmayıl istedadlı imzadır. Amma onun "İb və onun əri hekayəsi" təhkiyə baxımından yaxşı işlənilsə də, yazıçı sanki əsəri bitirməyə tələsib. Üstəlik, qəhrəmanın dil problemi hiss olunur. Yəni əsərdəki qəhrəmanların dili çox "quru"dur. Diqqətlə oxuduqda keçidlərdə də müəyyən çatışmazlıqlar hiss edilir. Buna baxmayaraq, təhkiyə dili çox axıcı və rəvandır. Təhkiyə ilə obrazların dili isə bir-birini tamamlamır".

Rəvan Cavid:

"Hekayənin birinci vəzifəsi yəqin ki, oxucunu inandırmaqdı. Ən fantastik düşüncə belə oxucuya real görünməlidir. Bu hekayədə müəllif öz oxucusunu inandıra bilmir. Təhkiyəsi qurmadı, təbii nəfəs yoxdu. Ümumiyyətlə, anlamadım ki, müəllif bu hekayə ilə nə demək istəyir. Mənə görə, bədii həlli də yoxdur. Müəllif sanki nələrsə öyrənib, bilir və bunu sübut etmək üçün oturub hekayə yazıb. Uğurlar".

Təvəkkül Boysunar:

"Hekayəni sonacan oxudum. Mətnin əvvəllərində ilham və müəyyən enerjiylə yazılmış məqamlar var idi. Lakin bu enerji çox da gur nəzərə çarpmırdı və mətnin hər yerində də yox idi. Müəllif bəzən sadə şəkildə, asan formada deyə biləcəyi adi fikirləri çox qəliz dillə izah edir, nəticədə, artıq, lazımsız, gərəksiz sözlərdən çox istifadə olunur. Dialoqlar bir çox yerlərdə qətiyyən təbii deyil. Hadisə, situasiya maraqlıdır. Bəzi yerlərdə inandırıcı və həqiqi görsənir. Amma bəzi yerlərdə bu inandırıcılıq itir. Yəni yazıçı bu mövzunu, bu hadisəni daha maraqlı və inandırıcı şəkildə işləsə, daha yaxşı hekayə alına bilərdi. Müəllifin bundan əvvəl müzakirəsində iştirak etdiyim hekayəsi çox zəif idi. Bu hekayə isə müqayisədə daha yaxşıdır. Uğur arzulayıram".

Vüsal Bağırlı:

"Orxan İsmayılovun hekayəsi. Yaxşıdır. Baxırsan ki, hekayənin bütün atributlarına, qayda və qanunlarına əməl edilərək qələmə alınıb. Başlanğıc, süjetin dinamik inkişafı, sonluq. Bütün kriteriyalar gözlənilir. Bu cəhətdən müəllifin ustalığı göz qabağnda.

Amma təzad ondadır ki, çox süni, vulqar, əldəqayırma bir hekayədir. Dili adamı toxunur, adamı vurur. Bizdə heç kəs bir-biri ilə mətndəki sayaq ünsiyyət qurmur. Heç süni intellekt də belə bu cür saxta dialoqlu hekayə yazmaz. Adam istər-istəməz fikirləşir. Bu hekayə niyə yazılıb? Niyə müəllif ona öz qiymətli vaxtını və enerjisini sərf edib?

Orxanın feysbukda statuslarını, yazılarını oxuyuram. Yaxşı fantaziya, süjet qurma qabiliyyəti var. Mətn strukturu, obrazları seçmə və yerləşdirmə bacarığı yaxşıdır.

Amma oxuduğu klassik mətnlərin, 19-cu əsrdən qalma köhnə təhkiyə üslubunun təsiri altındadır, ondan qurtula bilmir. Müasir mətnləri, hekayələri oxumağı, öz yazılarında tətbiq etməyi tövsiyə edirəm".