Maşın təhsili (ML)kosmik şüaların tədqiqində milyonlarla avroya qənaət edəcək. Bundan əlavə kosmik hissəcik növü olan muonlar gələcəkdə rentgen şüalarını əvəz edə bilər.
News365.az xəbər verir ki, bu barədə Padua Universitetinin (İtaliya) professoru Tommaso Dorigo tərəfindən hazırlanmış ML üçün yeni proqram yeni muon tomoqrafiya texnologiyası da daxil olmaqla elm və mühəndislik sahəsindəki inkişafın dəqiqliyini artıra bilər.
Onun rəhbərlik etdiyi alimlər qrupu muon detektorlarının işini optimallaşdırmaq üçün ayrıca proqram modulu hazırlayır . Belə detektorlar bütün dünyada getdikcə daha çox istifadə olunur. Onlar rentgen cihazlarından radiasiyanın olmaması ilə fərqlənirlər.
Elmdə maşın öyrənmə alqoritmlərinin ən yüksək nöqtəsi 2012-ci ildə, Doriqonun da daxil olduğu CERN-dən (Avropa Nüvə Tədqiqatları Mərkəzi) böyük bir qrup alimlər onlardan atomların necə hərəkət etdiyini izah edə bilən Higgs bozonunun kəşfində istifadə etdikdə gəlindi.
"Bundan əvvəl, elmdə maşın öyrənməsinə inamsızlıqla baxılırdı, lakin indi onsuz edə bilməzlər" – deyə Doriqo bildirib.
İndi o, yeni nəsil proqram təminatı hazırlayır ki, bu da maşın öyrənməsindən istifadə edərək elmi təcrübələri maksimum dəqiqliklə tərtib etməyə kömək edəcək. Alim əlavə edib ki, süni intellekt alimləri əvəz edə bilməz. Lakin bu, onlara təcrübələri sürətləndirməyə kömək edə bilər.
Onun rəhbərliyi altında yazılmış maşın öyrənmə alqoritmləri, həmçinin Çerenkov detektorları adlanan (görkəmli sovet fiziki, Nobel mükafatı laureatının adını daşıyır) istifadə edərək kosmik şüaların monitorinqi üzrə beynəlxalq layihədə istifadə olunur. Bu detektorlar (böyük su çənləri) işıq sürətindən daha sürətli hərəkət edən hissəcikləri müşahidə etməyə kömək edir. Suda işıq normal sürətinin təxminən 75%-nə qədər yavaşlayır və fotonlar (işığın hissəcikləri) su molekulları ilə toqquşduqda mavi parıltı (Çerenkov şüalanması kimi tanınır) yayırlar.
Beynəlxalq eksperiment çərçivəsində belə detektorların Çilidə - And dağlarında, 5000 metr yüksəklikdə yerləşdirilməsi planlaşdırılırdı, ilkin olaraq layihənin dəyəri təxminən 60 milyon avro qiymətləndirilirdi. Lakin maşın öyrənmə alətləri bunu 20-30% azalda bilər.
Dorigo proqram paketi indi Kainatda ən çox yayılmış elementar hissəciklərdən biri olan neytrinoların detektorlarını optimallaşdırmaq üçün fəal şəkildə istifadə olunur. Neytrinoların ölçüləri elektronlara bənzəyir, lakin onların elektrik yükü yoxdur, ona görə də onları heç bir alətlə müşahidə etmək demək olar ki, mümkün deyil. Buz neytrinoların təmasda olduğu azsaylı maddələrdən biridir, ona görə də neytrino rəsədxanalarından biri Cənub Qütbündə yerləşir (IceCube rəsədxanası).
İlhamə Qiyas, News365.az
