Bəşər tarixində dördüncü sənaye inqilabı baş verdiyi üçün intellektual dövr sürətlə inkişaf edir. İntellektual dövrdə bu, insanların yaşayış, səyahət, iş və həyat tərzində böyük dəyişikliklər vəd edir.
Bununla belə, əsas məsələ 5G, bulud və süni intellekt kimi ağıllı texnologiyalardan yaxşı istifadə etməkdir. Hazırda 5G, bulud və süni intellekt kimi ağıllı texnologiyalar hərtərəfli və dərin inkişafa nail olub. Sürətlə yayılan rəqəmsal texnoloji inqilab indi dünya ölkələrindən tərəddüd etmədən dəyişməyi və 5G-yə inteqrasiya etməyi tələb edir.
Bakıda keçirilən “GSMA M360 Eurasia 2024” beynəlxalq konfransında dünyaya meydan oxuyan və sürətlə inkişaf edən süni intellektin və sənaye inqilabının əhəmiyyəti vurğulanıb.
Konfransda regional liderlər, aparıcı ekspertlər, tənzimləyici orqanlar, mobil operator rəhbərləri və regionun müxtəlif yerlərindən olan İT şirkətləri ilə rəqəmsallaşma və intellektin gələcəyi müzakirə edilib, Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) və qonşu regionlarda rəqəmsal imkanların müzakirəsinə və davam edən rəqəmsal transformasiyanın sürətləndirilməsinə diqqət yetirilib.
Tədbirdə çıxış edən GSMA-nın Baş Tənzimləmə Mütəxəssisi John Giusti Azərbaycanın texnologiya sahəsində regional liderə çevrildiyini qeyd edib: “Cəmi 30 il əvvəl Bakıda ilk internet bağlantısı qurulub. O vaxtdan bəri ölkə texnologiya, innovasiya və sahibkarlıq sahəsində regional liderə çevrilib”.
Öz növbəsində, Huawei Carrier Business Middle East & Central Asia prezidenti Alex Xu bildirib ki, Azərbaycan Şimal-Cənub və Qərb-Şərq istiqamətlərini əhatə edən quru tranziti layihələrini həyata keçirmək üçün strateji coğrafi mövqeyə malikdir: “Azərbaycan hazırda çoxsaylı qlobal reytinqlərdə ön sıralarda yer tutur. Ölkənin rabitə infrastrukturu sürətlə inkişaf edir. Azərbaycan Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqının (BTİ) Şurasında təmsil olunur və eyni zamanda ölkənin BTİ-nin Radio Tənzimləmə Komitəsində də nümayəndəsi var”.
.png)
Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqının (BTİ) Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) üzrə regional direktoru Nataliya Moçu qeyd edib ki, son məlumatlar 2,6 milyard insanın internetdən məhrum olduğunu göstərir: “Biz tez-tez rəqəmsal iqtisadiyyatın perspektivli gələcəyi haqqında eşidirik. Baş katibimiz Mobil Dünya Konqresində rəqəmsal iqtisadiyyatın son on ildə fiziki ÜDM artımını 2,5 dəfə üstələdiyini vurğulayıb”.
Bütün bu fikirləri və əsas müşahidələri eşitdikdən sonra belə qənaətə gəlmək olar ki, Giga City-nin qurulması vizyonu ilə əlaqələrin gücləndirilməsi, 5G şəbəkəsinin yaradılmasına başlamaq, 4G-yə sərmayə qoymaq, fiber sürətini və əhatə dairəsini artırmaq və yeni 5G biznes imkanlarını inkişaf etdirmək həyati əhəmiyyət kəsb edir və qaçılmazdır.
5G, Bulud və Süni İntellekt: Daha Ağıllı və Yaşıl Dünyaya inteqrasiyanın açarı
Günümüzdə 5G, bulud və süni intellekt ağıllı bir dünya yaratmaq üçün əsas vasitələrdir. Dünyadakı çətinlikləri nəzərə alaraq, regionlar operatorlara böyük uğur vəd edən bu tendensiyanı qəbul etməlidir.
Konfransdakı çıxışında Huawei Carrier Business Middle East & Central Asia prezidenti Alex Xu 5G sistemi ilə daha ağıllı dünyaya inteqrasiyadan əvvəl bəzi tələbləri vurğuladı.
.jpg)
“Əsas prioritet 5G spektrini mümkün qədər tez, 2025-ci ilə qədər istifadəyə verməkdir. İstedad hər şeyi reallaşdırmaq üçün açardır və “Huawei” inkişaf üçün bütün tərəflərlə işləməyə hazırdır” deyə Alex Xu bildirib.
Onun sözlərinə görə, “Huawei” öz təcrübəsi ilə yaxşılaşdırılmış həyat keyfiyyətinə, davamlı və ekoloji cəhətdən təmiz qidaya, eləcə də daha rahat yaşayış sahələrinə zəmanət verir.
O, “Huawei”nin səkkiz gələcək perspektivin sistematik planını və təsvirini əks etdirən “İntellektual Dünya 2030” adlı hesabatı dərc etdiyini qeyd edib.
“2030-cu ilə baxaraq, gələcəyin daha yaxşı həyat keyfiyyəti, davamlı və ekoloji cəhətdən təmiz qida və daha yaxşı yaşayış sahələri gətirəcəyinə inanırıq.
Biz həmçinin şəhərlərdə nəqliyyat sıxlığının və çirklənmənin qarşısını almağı, yaşıl enerjinin geniş şəkildə mənimsənilməsini və yeni rəqəmsal xidmətlərin geniş spektrinin tətbiqini nəzərdə tuturuq”.
“Huawei” insan həyatı üçün daha az risk və daha güclü əlaqələr vəd edir
İndi insan resurslarından daha sərfəli məqsədlər üçün istifadə etməyin vaxtıdır. İstehsal risklərini azaltmaq üçün texnoloji dəyişikliklər daha səmərəli və təsirli olur. Alex Xu çıxışında buna toxunarkən yeni robot texnologiyalarına da diqqət çəkib.
“Biz robotların təkrarlanan və təhlükəli vəzifələri öz öhdəsinə götürməsini nəzərdə tuturuq ki, bu da bizə daha çox diqqəti dəyərli, yaradıcı işə və şəxsi maraqlara yönəltməyə imkan verir. Bu, rabitə və hesablama texnologiyalarına daha böyük tələblər vəd edir.
2030-cu ilə qədər ümumi bağlantıların sayının 200 milyarda, DoU-nun 400GB-a, Giga genişzolaqlı internetin nüfuzunun 55%-ə çatacağını təxmin edirik.
2030-cu ilə qədər müəssisə xərclərinin 87%-i buludda olacaq ki, bu da on qat daha çox ümumi hesablama gücü və 500 dəfə daha çox süni intellekt emal gücü tələb edir.
Texnologiyalar hazırdır. Hər bir ölkə irəliləmək üçün ən uyğun yanaşmanı seçə bilər” deyə o əlavə edib.
5G, bulud hesablamaları və süni intellektdən istifadə etməklə rəqəmsal və ağıllı iqtisadiyyatın gücləndirilməsi
Ağıllı iqtisadiyyat inkişafın əsas mühərrikinə çevrildiyindən, ağıllı texnologiyaların mənimsənilməsinə təkan vermək vacibdir. Bundan əlavə, ağıllı iqtisadiyyat inkişafın əsas meyarına çevrilir.
Tədbir zamanı növbəti 6 il ərzində ağıllı iqtisadiyyatın həcminin təxmin edilən artımı vurğulanıb. Bununla yanaşı, ağıllı texnologiya sahəsində sıçrayış əldə etmək üçün əsas vasitələr açıqlanıb. “Huawei” prezidenti Alex Xu da 2030-cu ilə qədər gözlənilən bəzi hədəf rəqəmləri vurğuladı.
“2030-cu ilə qədər qlobal rəqəmsal və ağıllı iqtisadiyyatın ümumi iqtisadiyyatın 37,9%-ni təşkil edəcəyi, ağıllı iqtisadiyyatın mürəkkəb illik artım tempinin isə 18% olacağı təxmin edilir.
“Rəqəmsal və ağıllı iqtisadiyyatı gücləndirməyin ən təsirli yolu rəqəmsal məhsuldarlığı əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilən 5G, bulud hesablamaları və süni intellekt kimi ağıllı texnologiyalardan istifadə etməkdir”.
Üstəlik, 5G geniş uğur qazandı və 5G-A-ya doğru inkişaf edir. 5G istifadəçiləri cəmi 5 il ərzində 1,5 milyardı ötüb ki, bu da hər hansı əvvəlki nəsildən daha sürətli mənimsəmə dərəcəsidir. Hazırda 5G qoşulmaların 20%-ni və mobil gəlirin 40%-ni təşkil edir və məlumat istifadəsini əhəmiyyətli dərəcədə artırır.
Konfransda qeyd olunduğu kimi, bu il 5G-A-nın qlobal kommersiyalaşdırılmasının birinci ilidir və 2024-cü ildə 10-dan çox şəbəkənin fəaliyyətə başlaması gözlənilir. Bölgədə 5G-nin tətbiqini gecikdirməmək çox vacibdir.
Eyni zamanda, süni intellekt bulud texnologiyalarının inkişafına əhəmiyyətli təkan verir. Bulud hesablamaları on ildən artıqdır ki, inkişaf edir və indi geniş populyarlıq qazanıb. Getdikcə daha çox iqtisadiyyat buludları ölkənin rəqəmsal transformasiyası üçün əsas infrastruktur kimi nəzərdən keçirir. Məsələn, Avropada dövlət xidmətlərinin 68%-i bulud sisteminə köçürülüb.
Son iki il ərzində biz ChatGPT kimi nəhəng dil modellərinin meydana çıxdığını gördük. Hesablamalara görə, bu modellərin parametrləri hər il on dəfə artır, süni intellektin imkanlarını genişləndirir və tətbiqini sürətləndirir.
Birgə işləməklə daha yaxşı nəticələr əldə edə bilərik
Belə ki, aparıcı mobil operatorlardan biri olan Azercell-in sponsorluğu ilə Bakıda keçirilən GSMA M360 Eurasia 2024 konfransı ağıllı texnologiyanın inkişafı istiqamətində atılan addımda bütün telekommunikasiya şirkətlərinin birgə təşəbbüsünün əhəmiyyətini bir daha vurğuladı.
.jpg)
Konfransda bununla bağlı hərtərəfli fikir bildirən Aleks Xu həmçinin qeyd edib ki, bu istiqamətdə ən mühüm və məsuliyyətli addımlar bütün telekommunikasiya operatorlarının üzərinə düşür.
“Telekom operatorları ağıllı texnologiyaların inkişafına cavabdehdirlər. Telekommunikasiya şirkətlərinin ağıllı texnologiyaların təşviqində həm məsuliyyəti, həm də üstünlüyü var.
Birincisi, telekommunikasiya şirkətləri geniş miqyasda fəaliyyət göstərirlər. Əksər ölkələrdə operatorların ümumi gəliri ÜDM-in 1%-dən 2,3%-ə qədərdir və daha kiçik ölkələrdə hiperskalerlərin daha az rəqabəti səbəbindən bu nisbət daha da yüksək ola bilər.
İkincisi, telekommunikasiya operatorları adətən unikal üstünlüklərə malikdirlər: onlar ən böyük istehlakçı və müəssisə müştəri bazasına, ən böyük və ən yaxşı İKT istedad fonduna, ən böyük məlumat həcminə və ən geniş rəqəmsal infrastruktura malikdirlər.
Regional operatorlar liderliyi inkişaf etdirmək üçün üç əsas sahəyə diqqət yetirməlidir:
1） Xüsusilə 5G yerləşdirməyə üstünlük verməklə əlaqəni gücləndirmək.
2）Sənayelərin rəqəmsal transformasiyasına rəhbərlik etmək üçün bulud xidmətlərini genişləndirmək.
3) Yeni performans səviyyələrini açmaq üçün süni intellekti araşdırmaq.
Xülasə, Bakıda keçirilən iki günlük GSMA M360 Eurasia 2024 konfransı bir daha sürətlə dəyişən dünyamızda 5G, Bulud və Süni intellekt kimi ağıllı texnologiyaların nə qədər əhəmiyyətli olduğuna diqqət çəkdi.
5G, bulud texnologiyası və süni intellekt yeni imkanlar açan və intellektual dövrə aparan son yoldur. Region telekommunikasiya operatorlarının əsas rol oynayacağı bu mühüm dəyişikliklərin bir hissəsi olmalıdır.
Bu irəliləyiş xüsusilə 5G spektrinin bölüşdürülməsi ilə bağlı dəstəkləyici tənzimləmə siyasətini tələb edir. Bir çox ölkələrin, o cümlədən bir çox inkişaf etməkdə olan ölkələrin 5G-nin genişmiqyaslı tətbiqinə artıq başladığını nəzərə alsaq, 5G spektrinin 2025-ci ilə qədər ayrılması tövsiyə olunur.
Bu uğurların heç biri istedadlı insanlar olmadan əldə edilə bilməz. “Huawei”, İKT Akademiyası kimi proqramlar vasitəsilə bütün maraqlı tərəflərlə birlikdə İKT üzrə istedadları inkişaf etdirməyə sadiqdir.
Son olaraq təbii ki, biz yalnız birlikdə intellektual dünyaya doğru irəliləyə bilərik.
