İran dövlət televiziyası prezident İbrahim Rəisi və xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahianın vertolyot qəzasında həlak olduğunu açıqlayıb.
15 saatlıq axtarışdan sonra vertolyotun qalıqları tapılarkən qəzada həyatını itirənlər arasında Rəisi, xarici işlər naziri Abdullahiyan, Təbriz valisi Malik Rəhməti və İran lideri Xameneinin Təbriz nümayəndəsi Məhəmməd Əli Əl-Haşim də olduğu bildirilib.
Qeyd edilib ki, qəzada Rəisinin vertolyotunda olan İnqilab Keşikçiləri Ordusundan 2 yüksək rütbəli hərbçi və 3 ekipaj üzvü də həyatını itirib.
Prezident Rəisi dünən İran-Azərbaycan sərhədində “Xudafərin” və “Qız Qalası” hidroqovşaqlarının açılış mərasimində iştirak edib.
İran dövlət televiziyası qəzanın Rəisiyə məxsus vertolyotun bölgədən qayıdarkən sərt eniş edərkən baş verdiyini bildirib.
Axtarış-xilasetmə qrupları əlverişsiz hava şəraiti səbəbindən işlərin çətinliklə davam etdiyini bildirib və İran havadan axtarış aparmaq üçün Türkiyədən pilotsuz uçuş aparatı (PUA) istəyib.
Türkiyənin İran prezidenti və bəzi səlahiyyətlilərin iştirak etdiyi vertolyot qəzası ilə bağlı axtarış fəaliyyətlərini təyin etdiyi Akıncı İHA, vertolyotun qalıqları olduğu ehtimal edilən istilik mənbəyini təsbit edib və koordinatlarını İran rəsmilərinə ötürüb.
İran dövlət televiziyası Akıncı İHA-nın aşkarlanmasından sonra tapılan İran prezidenti və xarici işlər naziri Abdullahiyanı daşıyan vertolyotun qalıqlarında həyat əlamətinin olmadığını açıqlayıb.
İran prezidenti İbrahim Rəisi kimdir?
Qanuni din xadimi kimi tanınan prezident İbrahim Rəisi 1960-cı il dekabrın 14-də İranın Məşhəd şəhərində anadan olub.
Rəisi karyerasına 1979-cu ildə inqilabdan sonra 1981-ci ildə Kərəç prokuroru kimi başlayıb. Rəisi öz vəzifəsində sürətlə yüksəldi və tezliklə 25 yaşında Tehranın baş prokurorunun müavini oldu.
Rəisi 1988-ci ildə İran inqilabının lideri Xomeyninin göstərişi ilə həbsdə olan rejim əleyhdarlarını edam etməyə qərar verən dörd nəfərlik komitənin üzvü idi.
Xomeyninin ölümündən sonra Əli Xamenei dövründə dövlət vəzifələrində sürətlə yüksələn Rəisi 1989-1994-cü illərdə Tehranın Baş prokuroru vəzifəsində çalışıb. 1994-cü ildə Dövlət Auditi Qurumunun prezidenti vəzifəsinə təyin olunan Rəisi 10 il bu vəzifədə qalıb.
Rəisi 2004-cü ildə ədliyyə sistemi rəhbərinin birinci müavini vəzifəsinə təyin edilib. 2014-cü ildə İranın baş prokuroru vəzifəsinə təyin olunan Rəisi 2016-cı ildə Xamenei tərəfindən Məşhəd şəhərindəki İmam Rza Məqbərəsi və Külliyəsi Fondunun prezidenti təyin edilib.
2017-ci il mayın 19-da ölkədə keçirilən prezident seçkilərində də namizəd olan Rəisi ovaxtkı prezident Həsən Ruhaniyə qarşı seçkilərdə məğlub olub.
Rəisi 2019-cu ilin martında Ədliyyə Hakimiyyətinin əvvəlki sədri Ayətullah Amuli Sadiq Laricaninin Xamenei tərəfindən vəzifəsindən azad edilərək Sərəncamın Maraqlarının Diaqnostikası Şurasının rəhbəri təyin edilməsindən sonra Məhkəmə Hakimiyyətinin prezidentliyinə təyin edilib.
18 iyun 2021-ci ildə İranda keçirilən seçkidə Rəisi 62 faiz səs toplayaraq böyük fərqlə qalib gələrək ölkənin 8-ci prezidenti olub. Rəisinin prezidentliyi dövründə qonşularla münasibətləri prioritet hesab edən xarici siyasət yürüdülüb. Bu müddətdə Səudiyyə Ərəbistanı ilə əlaqələr 7 ildən sonra yenidən quruldu.
ABŞ-nin sanksiya siyahısında idi
Rəisi 2009-cu ildə siyasi sosial iğtişaşların zorakı yolla yatırılmasında və məhbusların edamındakı roluna görə 2019-cu ilin noyabrında ABŞ tərəfindən sanksiya siyahısına salınıb.
İbrahim Rəisinin adı Xameneidən sonra ölkə rəhbəri postunu tutmaq üçün mümkün namizədlər sırasında olub.
İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahian kimdir?
Mühafizəkar şəxsiyyəti ilə tanınan Hüseyn Əmir Abdullahian 1964-cü ildə İranın Simnan vilayətinin Damqan şəhərində anadan olub.
1991-ci ildə Tehran Universitetinin beynəlxalq əlaqələr fakültəsini bitirən, fars, ərəb və ingilis dillərini bilən Abdullahiyan keçmiş prezident Mahmud Əhmədinejadın dövründə bir müddət Bəhreynin səfiri olub.
Daha sonra Əhmədinejad və Həsən Ruhani dövründə Xarici İşlər Nazirinin Ərəb və Afrika ölkələri üzrə müavini vəzifəsində çalışmış Abdullahiyan, 3 il müavini vəzifəsində də çalışdığı keçmiş xarici işlər naziri Cavad Zərifdən sonra 2021-ci ilin avqustunda xarici işlər naziri olub.
Xarici işlər naziri vəzifəsindən əvvəl Abdullahiyan son olaraq parlament sədri Məhəmməd Baqir Qalibafın beynəlxalq əlaqələr üzrə xüsusi köməkçisi olub.
Abdullahiyanın xarici işlər naziri olduğu dövrdə İran, Tehran və Ər-Riyad arasında 7 illik gərginlikdən sonra 2023-cü ilin martında diplomatik əlaqələrin bərpası və qarşılıqlı səfirliklərin açılması ilə bağlı Səudiyyə Ərəbistanı ilə razılıq əldə olunub.
Birinci vitse-prezident müvəqqəti olaraq səlahiyyətlərini icra edəcək
İran Konstitusiyasının 131-ci maddəsində deyilir ki, prezidentin ölümü və prezident seçilə bilməməsi halında, ölkənin dini rəhbərinin (Əli Xamenei) icazəsi ilə prezidentin səlahiyyət və vəzifələrini birinci vitse-prezident öz üzərinə götürəcək.
Parlamentin spikeri, məhkəmə hakimiyyətinin başçısı və birinci vitse-prezidentdən, yəni qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyətinin başçılarından ibarət kollegiya maksimum 50 gün ərzində yeni prezidentin seçilməsi prosesinin təşkilinə cavabdehdir.
