"Hindistanlılar üçün ədviyyatlar boya qutusundakı boyalara bənzəyir" deyən hind aktyoru, yemək yazarı Madhur Ceffrey deyir. "Biz ədviyyata bir şey etməklə eyni ədviyyatdan fərqli çalarlar alırıq".
Başqa sözlə, ədviyyatları qovura və ya toz halına sala bilərsiniz. Onların dadlarının müxtəlifliyi insanı heyrətləndirir. Hind ədviyyatları turşuları və ətin dadını artırır. Dadlı ədviyyatlar yerli meyvə içkilərinə enerji verir, meyvələrə və salatlara dadlı bir ləzzət əlavə edir.
Hafta.az-ın yazdığına görə, hazırda Hindistan qlobal ədviyyat mərkəzi kimi ortaya çıxır. Hindistan Ədviyyatlar Şurasının məlumatına görə, Hindistan hər il təxminən 180 ölkəyə 4 milyard dollar dəyərində 200-dən çox ədviyyat və əlavə dəyərli məhsullar ixrac edir. Təkcə daxili bazar 10 milyard dollar dəyərindədir və onu dünyanın ən böyük ədviyyat istehlakçısı edir.
Ancaq indi bu məşhur ədviyyatların təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatlıqlar yaranır. Keçən ay Sinqapur və Honq-Konq, xərçəngə səbəb verən pestisid olan etilen oksidin yüksək səviyyədə olması ilə əlaqədar Hindistan şirkətləri MDH və “Everest” tərəfindən istehsal edilən bəzi ədviyyatların satışını dayandırıb.
Bu hamısı deyil. FDA-nın sözçüsü “Reuters”ə bildirib ki, ABŞ Ərzaq və Dərman İdarəsi (FDA) iki məşhur brendin məhsullarını potensial olaraq pestisid ehtiva etməsinə görə araşdırır. ABŞ-ın tənzimləyici məlumatlarının xəbər agentliyi tərəfindən aparılan təhlil, 2021-ci ildən bəri Birləşmiş Şttalardan MDH ədviyyatlarının göndərilməsinin orta hesabla 14,5 faizinin bakteriyaların olması səbəbindən rədd edildiyini göstərib. Hər iki marka məhsullarının təhlükəsiz olduğunu israr edir.
Avropa İttifaqı (Aİ) Hindistandan gələn bibər və bibər noxudlarının nümunələrində eyni xərçəngə səbəb olan maddə aşkar edərək, öz narahatlığını artırıb. Xəbərlərdə Maldiv adaları, Banqladeş və Avstraliyanın qida tənzimləyicilərinin də araşdırmalara başladığı bildirilir.
Aydındır ki, bu, narahatedici inkişafdır. Birincisi, hər iki marka məşhur və etibarlıdır. Dehlidə yerləşən MDH, 105 illik məşhur ailə şirkəti, 60-dan çox qarışıq və üyüdülmüş ədviyyat çeşidini təklif edir. Bir ədviyyat alverçisi tərəfindən bazara çıxarılan 57 yaşlı “Everest” Qida Məhsulları Hindistanın 80-dən çox ölkəyə ixrac etdiyi "təmiz və qarışıq ədviyyatların ən böyük istehsalçısı" olduğunu iddia edir. Bollivudun super ulduzları Amitabh Baççan və Şahrux Xan “Everest”in brend səfirləri kimi xidmət ediblər.
Əmin olmaq üçün, hind ədviyyatlarının çirkləndiyinə dair iddialar ilk dəfə səslənmir. 2014-cü ildə biokimya üzrə mütəxəssis İpsita Mazumdar Kolkatada bibər, kimyon, köri tozu və qaram masala hazırlayan məşhur ədviyyat markalarını sınaqdan keçirib. O, ədviyyatlara canlı narıncı və ya qırmızı rənglər vermək üçün istifadə edilən qida boyasında qurğuşun tapıb. Bu yaxınlarda – apreldə Qucaratda qida və narkotiklərə nəzarət orqanları 60 tondan çox saxta ədviyyat - çili tozu, sarıkök, keşniş toxumu və turşu masala ələ keçirib.
Beləliklə, hind ədviyyatları təhlükəsizdirmi? Federal hökumət bütün əyalət hökumətlərinə keyfiyyətli testlər keçirməyi tapşırıb. Beş keyfiyyət qiymətləndirmə laboratoriyası olan Ədviyyatlar Şurası, etilen oksidinin istifadəsini yoxlamaq üçün ixracatçılara təlimatlar verib. Hindistan Qida Təhlükəsizliyi və Standartları Təşkilatı (FSSAI) də nümunələri sınaqdan keçirir.
Hindistanın səhiyyə nazirliyi iddia edir ki, ölkə dünyanın ən sərt Maksimum Qalıq Limitləri (MRLs) standartlarından birinə malikdir, pestisidlərin MRL-ləri qida məhsullarına görə dəyişir və ciddi risk qiymətləndirmələri ilə müəyyən edilir. Ancaq bir şey aydın deyil: 2022-ci ildə FDA Hindistanın ən yaxşı ədviyyat zavodunda qeyri-kafi sanitar qovşaqları, yaşayış yerləri və avadanlıqların təmizliyi standartlarını vurğulayıb.
"Hindistan əsrlərdir ədviyyat ixracatçısı olub. Amma hökumətin yetərincə diqqət göstərməməsi ilə son bir neçə ildə bu imic getdikcə azalır. Biz hələ ki, çirklənmənin hansı mərhələdə baş verdiyini bilmirik. Etilen oksidi fermerlər tərəfindən istifadə edilmir. Bu, çox güman ki, məhsul yığımından, emaldan sonrakı qalıqdır”, - müstəqil tədqiqatçı və ekoloji ədalət fəalı Narasimha Reddi Donthi deyir.
"Bu, təkcə mənfi diqqət deyil. Həddindən artıq qalıqların təkrarlanan halları uzunmüddətli təsir göstərə bilər. Keçmişdə pestisid qalıqları səbəbindən ABŞ-a manqo ixracı illər boyu zərər çəkdi", - Reddi əlavə edir.
Dehlidə yerləşən Qlobal Ticarət Tədqiqat Təşəbbüsü (GTRI) analitik mərkəzi hesab edir ki, son keyfiyyətlə bağlı narahatlıqlar "bir çox ölkələrdə tənzimləyici tədbirlər" səbəbiylə Hindistanın ədviyyat ixracatının yarısını təhdid edə bilər.
GTRİ-nin son hesabatında deyilir ki, Çin Hindistan ədviyyatlarının keyfiyyətini şübhə altına alırsa, Hindistanın qlobal ixracatının yarısından çoxu digər beş ölkəyə axa bilər. "Keyfiyyət məsələlərinə görə Hindistan ədviyyat partiyalarını müntəzəm olaraq rədd edən Aİ, buna əməl edərsə, vəziyyət daha da pisləşə bilər" deyilir.
Qərbdəki ədviyyat həvəskarları üçün yeməklərindəki ədviyyatların mənşəyi hələ də qeyri-müəyyən olaraq qalır.
"Düşünmürəm ki, insanların çoxu ədviyyatlarının haradan gəldiyini bilmir. Əlbəttə ki, mən də bilmirəm, amma ədviyyatlardan çox istifadə edirəm! Mən Çikaqonun əsas Hindistan alış-veriş bölgəsi olan Devon prospektindən bir neçə blok məsafədə yaşayıram. Mən ədviyyatın Hindistandan gəldiyini güman edirəm, amma heç vaxt bunu araşdırmamışam", - Hindistan mətbəxi üzrə ixtisaslaşmış müəllif Kollin Taylor Sen deyib.
Sonda ekspertlər bildirirlər ki, Hindistan ixracının bütövlüyünü qorumaq üçün şəffaflıq, ciddi icra və aydın ünsiyyətə üstünlük verərək, qida təhlükəsizliyinə yanaşmasını əsaslı şəkildə yenidən nəzərdən keçirməlidir.
