“Fast food”, rafinasiya olunmuş şəkərli qidalar, turşulu içkilər, nizamsız qidalanma və hərəkətsizlik bir araya gəldikdə qanda şəkərin səviyyəsi arta bilər və bu nisbət yüksələ və ya azala bilər.
Həkim və dietoloqun nəzarəti altında hazırlanan qidalanma proqramı ilə qan şəkərindəki dalğalanmaları azaltmaq mümkündür.
Qan şəkərini tənzimləyən qida mənbələrini təqdim edirik:
Şəkəri nə azaldır?
Darçın
Yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər (Brüssel kələmi, ispanaq, rukkola, kahı və s.)
Qatıq, süd və kefir
Yağlı toxumlar
Balıq və dəniz məhsulları (somon, ton balığı, skumbriya və s.)
Qaragilə
Avokado
Brokoli
Bamya
Balqabaq toxumu
Sarıkök
Yulaf (Gerkules)
Paxlalılar
Qoz-fındıq
Su
Qan şəkəri nədir?
Qan şəkəri qanda qlükozanın səviyyəsidir. Qan şəkərinin səviyyəsi ölçüldükdə tez-tez mg/dL (desilitrdə milliqram) və ya mmol/L (litrdə millimol) vahidləri istifadə olunur.
Aclıq və toxluq vəziyyətlərində qan şəkərinin səviyyəsi fərqli şəkildə müşahidə olunur. Aclıq qan şəkərində son qida qəbulundan sonra 8-12 saat arasında bir müddət keçməlidir; Toxluq qan şəkəri üçün yeməkdən 2 saat sonra kifayətdir.
Beləliklə, ackən və yeməkdən sonra qan şəkəri dəyərləri nə olmalıdır? Türkiyənin Kahramanmaraş əyalətinin Afşin dövlət xəstəxanası bu suala cavab verib.
Beləliklə, aclıq qan şəkəri 70-100 mq/dl arasında olmalıdır. Bu dəyər 60 mq/dl və ya aşağı olarsa, hipoqlikemiya var. Aclıq qan şəkəri 125 mq/dl-dən yuxarı olduqda şəkərli diabetin mühüm göstəricisidir.
Yeməkdən sonra qan şəkərinin səviyyəsi 140 mq/dl-ə qədər normal sayılır. Bu dəyər 140-200 mg/dl arasında olduqda pre-diabet (gizli diabet) var. Yeməkdən sonra qan şəkəri 200 mq/dl-dən çox olarsa, bu, şəkərli diabetdən xəbər verir.
Qanda şəkər niyə artır?
Qan şəkərinin artmasının bir və ya bir neçə səbəbi ola bilər. Bir insanın qan şəkərinin yüksək olub olmadığını müəyyən etmək üçün həkim nəzarəti altında qan testi lazımdır.
Qandakı şəkər səviyyəsini tarazlaşdırmaq üçün təkcə qidalar yetərli deyil, sağlam həyatın tələblərini yerinə yetirmək də lazımdır.
Qan şəkərinin yüksəlməsinə səbəb ola biləcək bəzi amilləri aşağıdakı kimi sadalaya bilərik:
Şəkərli diabet
Tez-tez və qeyri-müntəzəm olaraq yüksək işlənmiş şəkər, ağ un və sadə karbohidratlar yemək
Hormonal dəyişikliklər
Stress və narahatlıq
Həddindən artıq spirt istehlakı
Fiziki fəaliyyətin olmaması
Yüksək qan şəkərini necə aşağı salmaq olar?
Yüksək qan şəkəri üçün müəyyən qida qruplarına diqqət yetirməklə yanaşı, bütövlükdə sağlam həyatın tələblərinə riayət etmək lazımdır.
Beləliklə, evdə yüksək qan şəkərini azaltmağın yolları:
Zülal mənbəyi olan qidalara (yumurta, ət, balıq və dəniz məhsulları, qoz-fındıq, paxlalılar) diqqət yetirmək
Probiotiklərlə zəngin süd, qatıq, kefir və pendir istehlakı (laktoza qarşı dözümsüzlük yoxdursa)
Liflə zəngin olan təzə, mövsümi tünd yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər (ispanaq, brokoli, kələm və s.)
Omeqa 3 yağ turşularını ehtiva edən kətan toxumu və çia toxumu kimi yağlı toxumlara üstünlük verin
Badam, qoz və fındıq ləpəsi kimi qidalar
Yüksək antioksidantlı və şəkəri az olan qırmızı meyvələri, xüsusən də qaragilə
Somon, skumbriya və tuna kimi omeqa 3 ilə zəngin olan yağlı balıqları mövsümdə qaynadılmış və ya buxarda bişirərək yemək.
Yüksək qan şəkəri olanlar üçün məsləhətlər:
Müntəzəm idman etmək və düzənli həyat tərzi,
Otaq temperaturunda təmiz su və maye istehlakının artırılması,
Stress və narahatlıq zamanı psixoloji dəstək almaq,
Şəxsi sağlam qidalanma rejimi yaratmaq və bu rejimə sadiq qalmaq,
Ağ çörək, ağ unlu makaron, xəmir məmulatları, sadə şəkər, qablaşdırılmış qidalar, şəkərli turşulu içkilərdən uzaq durmaq,
Tam buğda və tam taxıl məhsullarından imtina etmək,
Porsiya nəzarətini vərdişə çevirmək,
Bədən kütlə indeksinizə uyğun çəki aralığını təyin etmək və bu çəkidə qalmağa diqqət yetirmək,
Gün ərzində müntəzəm olaraq qan şəkərinin səviyyəsini yoxlamaq,
Lifli qidalar,
Müəyyən bir yuxu rejimi yaratmaq,
Yüksək maye tərkibli qidaların istehlakı qan şəkərini azaltmağa kömək edə biləcək sağlam vərdişlərdir.
Musavat.com
Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlunun qan şəkəri haqqında dediklərini təqdim edirik:
