Gecə növbəsində işləmək diabet və piylənmə riskini artıra bilər

Cəmi bir neçə günlük gecə növbəsi işi qanda qlükoza tənzimlənməsi, enerji mübadiləsi və iltihabla əlaqəli zülal ritmlərini pozur - xroniki metabolik şəraitin inkişafına təsir göstərir.

Aztibb.az “Proteome Research” jurnalına istinadən xəbər verir ki, Vaşinqton Dövlət Universiteti və Sakit Okean Şimal-Qərb Milli Laboratoriyasının tədqiqatçıları tərəfindən aparılan bir araşdırmanın nəticələri gecə növbəsində işləyənlərin diabet, piylənmə və digər metabolik pozğunluqları inkişaf etdirmə ehtimalının daha çox olması ilə bağlı yeni ipuçları verir.

“Beynimizdə saat ilə əlaqəli proseslər var ki, bunlar bizə günün gündüz, gecənin isə gecə olduğunu söyləyir və bədənin digər hissələrində qurulan ritmləri izləyən digər proseslər gecənin gündüz, gündüzün isə gecə olduğunu bildirir. Daxili ritmlər pozulduqda, bədən davamlı stress yaşayır və bunun uzunmüddətli sağlamlıq nəticələrinə sahib olduğuna inanırıq”,– deyə professor Hans Van Dongen bildirib.

Daha çox araşdırmaya ehtiyac olsa da, Van Dongen, araşdırmanın bu pozulmuş ritmlərin üç gün ərzində görünə biləcəyini göstərdiyini və diabet və piylənmənin qarşısını almaq üçün erkən müdaxilənin mümkünlüyünü bildirib. Bu cür müdaxilələr, həmçinin gecə növbəsində işləyənlər arasında da artan ürək xəstəliyi və insult riskini azaltmağa kömək edə bilər.

Araşdırma üç gün ərzində simulyasiya edilmiş gecə və ya gündüz növbələrində yerləşdirilən könüllülərlə idarə olunan laboratoriya təcrübəsini əhatə edib. Son növbədən sonra iştirakçılar xarici təsirlərə müdaxilə etmədən daxili bioloji ritmlərini ölçmək üçün sabit şəraitdə - işıqlandırma, temperatur və qida qəbulu ilə 24 saat oyaq saxlanılıblar.

24 saat ərzində müntəzəm olaraq alınan qan nümunələri qanda immun hüceyrələrində mövcud olan zülalları müəyyən etmək üçün təhlil edilib. Bəzi zülalların ritmləri bədənin 24 saatlıq ritmini saxlayan master bioloji saatla sıx bağlıdır.

Bununla belə, digər zülalların əksəriyyətinin ritmləri gündüz növbəsi iştirakçıları ilə müqayisədə gecə növbəsi iştirakçılarında əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib.

Qlükoza səviyyəsinin tənzimlənməsində iştirak edən zülallara daha yaxından nəzər salan tədqiqatçılar gecə növbəsi iştirakçılarında qlükoza ritmlərində demək olar ki, tam dəyişikliyi müşahidə ediblər.

Onlar həmçinin qlükoza səviyyəsini sağlam diapazonda saxlamaq üçün normal olaraq birlikdə işləyən insulin istehsalı və həssaslıqla bağlı proseslərin gecə növbəsi iştirakçılarında artıq sinxronlaşdırılmadığını aşkar ediblər.

Tədqiqatçılar bu təsirin gecə növbəsi cədvəlinin səbəb olduğu qlükoza səviyyələrindəki dəyişiklikləri geri qaytarmağa çalışan insulin tənzimlənməsinin səbəb ola biləcəyini deyib. Çünki qlükoza səviyyəsinin dəyişməsi hüceyrələrə və orqanlara zərər verə, uzun müddətdə isə problem yarada bilər.