Çinin qızıl siyasəti dolların sonunu gətirə bilər

İqtisadçı Culian Cessopun “The Telegraph” qəzetində dərc olunan köşə yazısına görə, Çinin son vaxtlar artan qızıl alışı ABŞ dollarının qlobal ehtiyat valyutası mövqeyini təhdid edə bilər. Çinin bu addımı ABŞ-la Çin arasında geosiyasi gərginlik və ABŞ iqtisadiyyatının zəifləməsi ilə birlikdə dolların gələcəyi ilə bağlı suallar yaradır.

Hafta.az-ın yazdığına görə, Cessop, güclü institusional quruluşu, böyük iqtisadiyyatı və dərin maliyyə bazarları sayəsində dolların tarixən ehtiyat valyuta kimi seçildiyini bildirir. Lakin son illər mərkəzi banklar öz ehtiyatlarını şaxələndirərək dollar aktivlərindən uzaqlaşaraq dolların dominantlığını zəiflədiblər.

Çin bu tendensiyanın qabaqcıllarından biri kimi seçilir. Çin Xalq Bankı (PBOC) son 17 ayda qızıl ehtiyatlarını artırır. Cessop qeyd edir ki, Çinin qızıl alışı bir neçə səbəbdən ola bilər:

- Qızıl ənənəvi olaraq təhlükəsiz sığınacaq, inflyasiyaya qarşı hedcinq və riski diversifikasiya etmək vasitəsi kimi qəbul edilib. Çin iqtisadi qeyri-müəyyənlik dövründə ehtiyatlarını şaxələndirmək və qızıl kimi təhlükəsiz sığınacaq aktivlərinə investisiya qoymaqla maliyyə sabitliyini təmin etməyə çalışa bilər.

- ABŞ-la Çin arasında geosiyasi gərginlik, Tayvan və Cənubi Çin dənizi ilə bağlı mübahisələr Çinin ABŞ aktivlərindən uzaqlaşma strategiyasının bir hissəsi ola bilər. Çin qızıla müraciət etməklə öz iqtisadiyyatını ABŞ-ın mümkün sanksiyalarından təsirlənmədən qorumağı hədəfləyə bilər.

- Çinin külli miqdarda ABŞ istiqrazlarına sahib olması ona ABŞ-a qarşı əhəmiyyətli rıçaq verir. Bu istiqrazları satmaq təhlükəsi ABŞ-ın borclanma xərclərini artıra və ölkə iqtisadiyyatına zərər verə bilər. Bu strateji addımla Çin ABŞ-a qarşı siyasi və iqtisadi təzyiqlər edir.

Cessop ABŞ-ın da öz siyasəti ilə dolların zəifləməsinə töhfə verdiyini bildirir. Tramp və Bayden administrasiyaları tərəfindən həyata keçirilən genişmiqyaslı fiskal stimul ABŞ-ın borc yükünü artırıb və beynəlxalq investorların ABŞ institutlarına və siyasətlərinə inamını sarsıdıb.

Cessop, Çinin qızıl alışının dolların sonunu gətirəcəyinə dair qəti qərar vermir. Bununla belə, o, bu fikirdədir ki, dolların qlobal ehtiyat valyutası kimi mövqeyi zəifləyir və çoxqütblü pul sisteminə keçid ola bilər.

Cessopun məqaləsi göstərir ki, Çinin artan iqtisadi və siyasi gücü ABŞ-ın qlobal liderliyinə meydan oxuyur və beynəlxalq maliyyə sistemində əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb verir.