Qərbin Mərkəzi Asiya planı: Yeni “qan çanağı” yaradılacaq?

Uzun illər Rusiyanın ciddi siyasi, iqtisadi asılılığında olan Mərkəzi Asiya dövlətləri bu vəziyyətə son qoymaq istiqamətində ciddi addımlar atırlar. Daha çox da iqtisadi sahədə. Region ölkələrinin son illər aktivləşdiyi təşkilatlardan biri şübhəsiz ki, Türk Dövlətləri Təşkilatıdır.

Region Rusiya asılılığından qurtulmağa çalışır

30 il ən aşağı həddə olan bu əməkdaşlıq Özbəkistanda hakimiyyət dəyişikliyindən sonra daha da güclənib. Şavkat Mirziyoyevin prezidentliyi dövründə irimiqyaslı əməkdaşlıq proqramlarına imza atılıb. Azərbaycanın haqq mübarizəsində ona dəstək verilib. Hətta işğaldan azad olunan torpaqlarda məktəb inşası həyata keçirib. Özbəkistan hazırda tək Azərbaycanla deyil, ABŞ, Avropa ölkələri ilə də iqtisadi, siyasi əlaqələri genişləndirir. Qazaxıstana gəldikdə, keçmiş prezident Nursultan Nazarbayev dövründən başlayan çoxqütblü siyasət hazırkı prezident Kasım-Jomart Tokayevin dövründə də davam etdirilir. Türkmənistan isə neytrallığını qoruyub saxlamağa çalışır, ənənəvi siyasətə üstünlük verməkdədir. Qırğızıstan daha irəli gedərək ABŞ və Avropa dövlətləri ilə əməkdaşlığı genişləndirir. O ki qaldı Tacikistana, türkdilli dövlət olmasa da, TDT-nin toplantılarına qatılır, Rusiya asılılığından qurtulmağa çalışır.

Bir fövqəldövlət var ki, Mərkəzi Asiya ölkələrinin hər birində nüfuza malikdir və görünən də odur ki, bu, hələ uzun illər belə olacaq. Söhbət təbii ki, Çindən gedir. Pekin region ölkələrini iqtisadi asılılıqda saxlamaqla yanaşı, çoxmilyardlıq investisiya layihələri də həyata keçirir.

İkitərəfli strateji tərəfdaşlıq anlaşmaları

Bütün bunların fonunda region ölkələri arasında sıx əməkdaşlıq, qarşılıqlı səfərlər artıb. Həftənin əvvəli Özbəkistan prezidenti Şavkat Mirziyoyev Düşənbəyə səfər edib və burada Tacikistan lideri Emoməli Rəhmonla müttəfiqlik münasibətləri haqqında tarixi müqavilə, iqtisadiyyat, enerji və mədəniyyət sahələrində tərəfdaşlığın genişləndirilməsinə dair 28 sənəd imzalayıb.

“Özbəkistan üçün Tacikistan ən yaxın, ən etibarlı və zamanın sınağından keçmiş strateji tərəfdaşdır. Qardaş özbək və tacik xalqlarını çoxəsrlik möhkəm dostluq telləri qırılmaz şəkildə birləşdirir. Bizi ortaq tarix, mədəni-mənəvi dəyərlər, ənənələr və adətlər birləşdirir”, - deyə Şavkat Mirziyoyev Emoməli Rəhmonla danışıqların yekununda bildirib.

Dövlət başçıları uzun müddətdir ki, iki ölkə arasında münasibətlərdə əngəl törədən Tacikistandakı Roqun SES mövzusunu gündəmə gətirməyiblər. Baxmayaraq ki, Düşənbə layihəni başa çatdırmaq məqsədilə investisiya cəlb etmək üçün bütün imkanlardan istifadə edir.
Özbəkistan Qazaxıstanla da eyni cür müttəfiqlik münasibətlərinə malikdir.