Hollivud insanları aldadır: Alimlər narazıdırlar

“Oppenheimer” filmi və onun uğurları, eləcə də elmi nailiyyətləri əks etdirən digər filmlər müasir dövrdə artan tendensiyanın göstəricisidir. Elm, xüsusilə fizika və biologiya hər an, hər yeni filmdə Hollivudda şouya çevrilə bilər. Bununla belə, bu cür mövzuların heyranlarının yetəri qədər olmasına baxmayaraq, nevrologiya və psixologiyanın mürəkkəb dünyası əyləncə sənayesində tez-tez təhrif edilir və ya sadələşdirilir. 

Sfera az bildirir ki, 5 milyard dollarlıq “BRAIN Initiative” kimi beyin tədqiqatlarına əhəmiyyətli investisiyalar qoyulmasına baxmayaraq, bu anlaşılmazlıq hələ də davam edir.

Belə ki, alimlərin iddiasına görə, Hollivud flmləri və televiziya şouları bəzən beyin haqqında köhnəlmiş və ya yanlış miflərə əsaslanır. 

Elm getdikcə böyük ekrana doğru irəliləyir, lakin onun beyin hissəsi çox vaxt reallıqdan uzaq kimi təsvir olunur. Alimlər filmlərdə nevrologiyanın uğurlu və uğursuz nümunələrindən danışıblar.

Filmlərdə və ya sənədli filmlərdə məsələn, tez-tez insanların beyin imkanlarının yalnız kiçik bir hissəsini istifadə etdiyinə dair təkzib edilmiş fikirlər verilir. Bu təhrif yaddaşın və şəxsiyyətin təsvirinə qədər uzanır, tez-tez yaddaş itkisinin kədərli reallığını və ya psixoloji pozğunluqların mürəkkəbliyini nəzərə almadan dramatize edilir. Bu cür qeyri-dəqiqliklər elə-belə, gözardı ediləcək qüsurlar deyil. Onlar ictimaiyyətin psixi sağlamlıq və nevrologiya haqqında qavrayışını və anlayışını formalaşdırır. Məsələn, filmlərdə psixoloji xəstəliyin təsvirləri stereotipləri və yanlış təsəvvürləri gücləndirərək, anlaşılmazlığa səbəb ola bilər.

Villanova Universitetinin psixologiya və beyin elmləri kafedrasının dosenti Dina Weisberg deyir ki, rejissorların psixoloji və nevroloji xəstəlikləri təsvir etmək üçün məsuliyyəti haqqında tənqidi söhbət olmalıdır. 

“Film əyləncə və bədii ifadə forması olsa da, xüsusilə psixi sağlamlıq və beyin elmi ilə bağlı qeyri-dəqiqliklər zərərli mifləri davam etdirə bilər. “Yağış Adamı” və “Midsommar” kimi filmlər autizm və bipolyar pozğunluq haqqında ictimaiyyətin qavrayışlarına təsir göstərmiş, çox vaxt bu şərtlərin reallığını əks etdirməmişdir. Bu, təkcə cəmiyyətin bu simptomları olan insanlara necə baxmasına deyil, həm də onların təcrübələrinə və özünü qavrayışına təsir edir”-deyə Weisberg bildirir.

Lakin bütün bunlarda nikbinliyə də yer var. Bəzi filmlər, məsələn, yaddaş itkisini araşdıran “Ulduz Yolu” epizodu göstərir ki, dəqiq elmi təqdimat dram və ya əyləncə dəyərini itirmədən hekayəni zənginləşdirə bilər. “Inside Out” filmində göründüyü kimi filmin çəkilişi prosesinə psixoloqların və nevroloqların cəlb edilməsi filmlərin beyin elmi ilə həm informativ, həm də cəlbedici yollarla əlaqəli olduğunu nümayiş etdirir. Bu əməkdaşlıq yanaşması nəinki izləyiciləri maarifləndirir, həm də insan şüurunun füsunkar mürəkkəbliklərini qeyd edir və ekspertlərin töhfəsi ilə beyin elminin həqiqətən də öz yerini tuta biləcəyini göstərir.

Aynil

Sfera.az