Tavuş vilayətinin arxiyepiskopu Baqrat Qalstanyanın rəhbərlik etdiyi delimitasiya əleyhdarlarının paytaxta çatmasından sonra İrəvanda mayın 9-da başlayan kütləvi etirazlar davam edir. Onlar təkcə Bakı ilə danışıqları dayandırmağı tələb etmir, həm də hökuməti istefa verməyə çağırırlar. Düzdür, indiyədək etirazçıların hərəkətləri ölkənin xarici siyasətinə təsir göstərməyib və Rusiya sərhədçiləri artıq Sünik bölgəsindən çıxırlar.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
İlk gündə, müxtəlif hesablamalara görə, etirazlarda 18 mindən 100 minə qədər insan iştirak edib. Bundan əvvəl hakimiyyət Qalstanyan və tərəfdarlarının çevriliş etmək üçün silahlı təxribatlar hazırlaması barədə şayiələr yaymışdı. Ancaq mitinqdə yaraqlıya oxşayan yox idi, amma çoxlu qoca, qadın və uşaq gəldi. Onlar üçün vətənpərvərlik mahnıları səsləndirilib, özünün ləğvini elan etmiş “dağlıq qarabağ respublikası”nın (“DQR”) bayraqları dalğalanıb. Bütün bunlar üsyanın başlamasından daha çox bayram konsertini xatırladırdı.
Buna baxmayaraq, Qalstanyan rəhbərlik etdiyi hərəkatın təzyiqi altında baş nazir Nikol Paşinyanın yaxın bir neçə gün ərzində istefa verəcəyini açıqlayıb. O, buna qədər İrəvanın mərkəzindəki Respublika meydanında qalacağına söz verib və tərəfdarlarını da buna dəvət edib. Lakin elə ertəsi gün fəalların sayı nəzərəçarpacaq dərəcədə azaldı və Paşinyandan sonra ölkəni kimin və necə idarə etməli olduğu ilə bağlı suallar daha çox oldu.
Cavabları hər kəs bəyənmədi. Məsələn, məlum oldu ki, Qalstanyanın Kanada vətəndaşlığı var, ona görə də o, baş nazir ola bilməz, lakin bu vəzifənin keçmiş hakimiyyət adlanan qurumlardan birinə getməsinə etiraz etməyəcək. Xüsusilə, arxiyepiskop eks-prezident Robert Köçəryanın rəhbərliyi altında parlament müxalifətinin hökumət başçısının impiçment proseduruna başlaya biləcəyinə ümid edir.
Bakı ilə münasibətlərin nəzərdən keçirilməsinə gəlincə, Qalstanyan tezliklə öz proqramını səsləndirəcəyini vəd edib ki, amma görünür, o hələ mövcud deyil.
İki gün ərzində küçə etirazları liderinin “Telegram” kanalına 30 minə yaxın insan abunə olub. Eyni zamanda, itaətsizlik adlanan aksiyalarda (tələbə tətilləri, yolların bağlanması) xeyli az adam iştirak edir, ona görə də müxalifətçilər hələ də ən azı yarım saat İrəvanı iflic edə bilməyiblər. Lakin Qalstanyan təslim olmur, o, dünyadakı erməni diasporunu Paşinyan hakimiyyətinə qarşı mübarizəni dəstəkləməyə çağırır və bununla da Ermənistan sakinlərini küçələrə çıxmağa sövq edir.
Ancaq xaricdə də hər kəs arxiyepiskopla razılaşmır. “System of a Down” qrupunun solisti və 2018-ci ildə “məxməri inqilabı” dəstəkləyən, erməni gənclərinin əhəmiyyətli hissəsinin kumiri Serj Tankyan Ermənistandakı təhlükəsizlik təhdidlərinə və siyasi vəziyyətə baxmayaraq, hələ də gələcək üçün nikbin olduğunu bildirib. Onun fikrincə, Paşinyan daha şəffaf və məsuliyyətli hakimiyyət sistemi formalaşdırıb və əsas bədbəxtlik Azərbaycanın 2020-ci ildə “DQR”-ə hücumu ilə bağlıdır ki, bu da “beyin axını”na və 5 min insanın - bütün nəslin ölümünə səbəb olub.
Yeri gəlmişkən, Qazaxıstanda mayın 10-dan 11-dək Ermənistan və Azərbaycanın xarici işlər nazirləri Ararat Mirzoyan və Ceyhun Bayramov arasında danışıqlar aparılıb. “Nazirlər delimitasiya üzrə irəliləyişi, eləcə də bu istiqamətdə əldə olunmuş razılaşmaları alqışlayıblar”, - deyə onların birgə bəyanatında bildirilir.
XİN rəhbərləri sülh müqaviləsi layihəsini müzakirə ediblər. Tərəflər hələ də fikir ayrılığı olan məsələlər üzrə danışıqları davam etdirmək barədə razılığa gəliblər.
“Keçmiş müxalifətin etirazları, bir qayda olaraq, 15 min insanı belə cəlb edə bilmirdi. Bu dəfə daha çox insan çıxır, lakin biz hələ də Paşinyan hökumətini silib apara biləcək dalğa görmürük. Eyni zamanda, mənim hesablamalarıma görə, mayın 9-da mitinqdə 50 minə yaxın, mayın 10-da isə 25 minə yaxın insan iştirak edib”, - deyə Qafqaz İnstitutunun elmi işçisi Qran Mikaelyan NG-yə bildirib.
Ekspertin sözlərinə görə, ilk mərhələdə Qalstanyanın harizması mitinqin kütləviliyini təmin etsə də, sonradan etirazçılar məyus olublar. Hərəkatın nə dəqiq təşkilatı, nə də fəaliyyət proqramı var. Bütün bunları arxiyepiskop fiquru ilə kompensasiya etmək mümkün deyil:
“Bütün bunların necə bitəcəyi ilə bağlı bir neçə ssenari var.
Birincisi, etiraz xroniki xarakter ala bilər və eskalasiyaların birində indiki hakimiyyət devriləcək.
İkincisi, etirazın sönən amplitudası və ya sabit, lakin təsirsiz amplitudası ola bilər ki, bu da böyük ehtimaldır.
Həmçinin, Qalstanyanın müəyyən uğurlarından sonra onun ətrafına toplaşan siyasi qüvvələr müxtəlif siyasi baxışlara görə mübahisə edə və bununla da hərəkatın inkişafına mane ola bilərlər”.
Öz növbəsində, politoloq Aleksandr Markarov hesab edir ki, proqnoz vermək hələ tezdir, lakin “məxməri inqilab”dan bəri bunlar Ermənistanda ən kütləvi etiraz aksiyalarıdır:
“Etirazı nisbətən müstəqil lider ətrafında cəmləşdirmək cəhdi var. İdeya maraqlıdır, lakin indiyədək ilk uğurlu aksiyaların ardınca proqram xarakterli bəyanatlar verilməyib, etirazın nə taktikası, nə də inkişaf strategiyası görünür”.
Bundan əlavə, ekspertin fikrincə, etirazın İrəvandan Ermənistanın digər bölgələrinə də yayılmasının mümkün olub-olmayacağından çox şey asılıdır. Bunsuz, indiki etirazlar cəmiyyətin hakimiyyətə etirazını bildirmək üçün növbəti cəhdinə çevrilə bilər. Həmçinin, müxalifət Paşinyanın Azərbaycanla bağlı yürütdüyü danışıqlar strategiyasına alternativ təklif etməlidir, çünki formal olaraq indiki etirazlar Tavuş bölgəsində sərhədin demarkasiyası ilə başlayıb.
Y. QACAR
